Και η Αριστερά έχει ευθύνη για τη χρεοκοπία της χώρας

Γράφει ο Θέμις Λαζαρίδης
Στην πρόσφατη ομιλία του δημάρχου Θεσσαλονίκης στο ΑΠΘ ο αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας του ΑΠΘ Κώστας Μπαϊρακτάρης σχολίασε: «Ο πλούτος ο οποίος παράγεται μέσα στο πανεπιστήμιο, από τους διάφορους επιστημονικούς κλάδους, θα πρέπει να είναι ένας κοινωνικά ωφέλιμος πλούτος και θα πρέπει να διανέμεται στον πληθυσμό της πόλης και, μάλιστα, δίκαια. Αυτό ακριβώς στηρίζεται στη λογική ότι θέλουμε ένα πανεπιστήμιο διαφορετικό από αυτό, ένα πανεπιστήμιο που να υπηρετεί τον πληθυσμό. Δεν θέλουμε, όμως, ένα Πανεπιστήμιο-επιχείρηση. Δεν θέλουμε ένα πανεπιστήμιο που να υπηρετεί την αγορά και τους κερδοσκόπους και δεν θέλουμε ένα πανεπιστήμιο το οποίο την καινοτομία την εννοεί μόνο σαν μία έννοια που συνδέεται με την αγορά και την κερδοσκοπία. Επίσης, δεν θέλουμε ένα πανεπιστήμιο το οποίο την ανταγωνιστικότητα την εννοεί σαν μια έννοια η οποία σχετίζεται με την αγορά. Η ανταγωνιστικότητα είναι ένας όρος που εμπεριέχει το καινούριο. Δεν εμπεριέχει ή δεν εννοεί τον ανταγωνισμό με το παλιό.

Δεν θέλουμε λοιπόν μια Silicon Valley, θέλουμε να ξεπεράσουμε την Silicon Valley και να παράγουμε κάτι το εντελώς καινούριο και αυτό θα μας κάνει ανταγωνιστικούς. Μ’ αυτήν την έννοια η συνάντηση με την πόλη και οι ομάδες οι οποίες εμπλέκονται σ’ αυτήν τη διεργασία αποσκοπούν ακριβώς τον πλούτο, ο οποίος παράγεται στο Πανεπιστήμιο να διανέμενεται και να ωφελεί την κοινωνία της Θεσσαλονίκης».
Είναι πάρα πολλά στο παραπάνω εδάφιο που θεωρώ όχι απλώς εντελώς άστοχα αλλά και εκτός κοινής λογικής.
Πρώτα απ’ όλα, είναι εξοργιστική η υποκρισία περί της «κερδοσκοπίας». Για την Αριστερά, ο δημιουργικός επιχειρηματίας που στήνει μια επιχείρηση εκ του μηδενός ή την επεκτείνει με κόπο και όραμα στιγματίζεται ως «κερδοσκόπος», ενώ μια συντεχνία που απεργεί για εβδομάδες ή απειλεί να κατεβάσει τους διακόπτες απαιτώντας μεγαλύτερες αποδοχές, εκθειάζεται ως «αγωνιστές εργαζομένοι». Γιατί; Για την τσέπη τους δεν δουλεύουν και οι δύο; Και, μάλιστα, ο πρώτος το κάνει προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο, ενώ οι δεύτεροι απομυζώντας από αυτό. Η ελληνική Αριστερά μισεί με τέτοιο πάθος τον επιχειρηματία, που φτάνει στον απλοϊκό μανιχαϊσμό ότι κάτι που είναι καλό για τις επιχειρήσεις είναι απαραίτητα κακό για τους εργαζόμενους και το λαό. Από πού προκύπτει αυτό; Δεν μπορεί κάτι να είναι καλό και για τις δυο πλευρές;
Δεύτερον, δεν μπορείς να απορρίπτεις την «αγορά» και, ταυτόχρονα, να απαιτείς χαμηλή ανεργία και υψηλό βιοτικό επίπεδο. Υψηλό βιοτικό επίπεδο απαιτεί παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων και εξαγωγές. Αυτό εξ ορισμού δεν γίνεται έξω από την αγορά. Κάθε ισχυρισμός περί του αντιθέτου ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας, της ουτοπίας, και της ποίησης, όχι στη σφαίρα της επιστήμης και της οικονομίας. Μπορεί οι λέξεις καινοτομία και ανταγωνιστικότητα να μη σχετίζονται απαραίτητα με την αγορά, στο πλαίσιο όμως στο οποίο συνήθως χρησιμοποιούνται, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με αυτήν.
Τρίτον, η απόρριψη του μοντέλου της Silicon Valley για κάτι «διαφορετικό» και «καινούριο», εκ πρώτης όψεως προδίδει εγωϊσμό και αλαζονεία που δεν ταιριάζει στη θλιβερή μας κατάσταση. Θυμίζει την παροιμία «όσα δεν φτάνει η αλεπού …». Αλλά, έστω, ας δεχτούμε ότι θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό από τη Silicon Valley, θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε νέες ανάγκες. Δεν χρειάζεται να το περιγράψουμε και να καταστρώσουμε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για να το πετύχουμε; Πού είναι;
Τέταρτον, το Πανεπιστήμιο σίγουρα δεν είναι επιχείρηση, σε αυτό συμφωνούν σχεδόν όλοι. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να κατοχυρώνει με ευρεσιτεχνίες τις ανακαλύψεις των μελών του και να αποκομίζει από αυτές έσοδα. Αν δεν κατοχυρώσουμε εμείς τις επιστημονικές μας ανακαλύψεις, κάποιος άλλος θα το κάνει για μας και θα καρπωθεί το οικονομικό όφελος. Αυτό θέλει η Αριστερά; Να καρπώνονται οικονομικά οφέλη από τις ανακαλύψεις μας οι ξένες πολυεθνικές; Είναι αυτό αριστερή πολιτική;
Τέλος, ο «πλούτος», δηλαδή η εκπαίδευση και η νέα γνώση που παράγει ένα πανεπιστήμιο, είναι σχεδόν πάντα κοινωνικά ωφέλιμος, αλλά τις περισσότερες φορές σε επίπεδο πλανητικό, όχι τοπικό. Με άλλα λόγια, η μορφή που έχει αυτός ο πλούτος συνήθως δεν είναι τέτοια που να μπορεί να «διανεμηθεί» στους κατοίκους μιας πόλης. Για παράδειγμα, μια επιστημονική εργασία που ενισχύει την κατανόηση ενός φυσικού φαινομένου, δεν είναι άμεσα χρήσιμη στην τοπική κοινωνία. Αν, όμως, μια επιστημονική ανακάλυψη αποτελέσει τη βάση μιας νέας επιχείρησης που θα δώσει θέσεις εργασίας και θα παράγει προϊόντα περιζήτητα εντός και εκτός Ελλάδας, αυτό είναι σίγουρα άμεσα ωφέλιμο τόσο για την πόλη όσο και τη χώρα. Το ενδεχόμενο αυτό απορρίπτεται από την Αριστερά ως «κερδοσκοπία». Τι θέλει, δηλαδή, η Αριστερά; Να ζούμε μαζεύοντας ραδίκια; Αν αυτό θέλει, έχει την υποχρέωση να το πει ξεκάθαρα στο λαό.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Αριστερά δεν έχει ευθύνες για την χρεοκοπία επειδή δεν έχει κυβερνήσει. Λάθος. Η Αριστερά, με τις θέσεις που πήρε και τις πιέσεις που άσκησε τα τελευταία 30 χρόνια, είχε μεγάλη επίδραση στην κατεύθυνση που πήρε ο τόπος. Η ελληνική Αριστερά έχει διαμορφώσει μια στρεβλή ιδεολογία, μια ελληνική εκδοχή του μαρξισμού, και έχει εμποτίσει με αυτήν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Υπονόμευσε με λαϊκισμό και ακρότητες τη βιομηχανική παραγωγή της χώρας και καλλιέργησε στο λαό καταστροφικές νοοτροπίες. Για παράδειγμα ότι όλοι του χρωστάνε, ότι ο ίδιος δεν είναι ποτέ υπεύθυνος για την κατάστασή του και ότι οι νόμοι δεν χρειάζεται να εφαρμόζονται όταν αυτό δεν μας συμφέρει. Εξοβέλισε την αυτενέργεια και εξύψωσε την προσοδοθηρία. Στρατολόγησε στους ανούσιους και αντιπαραγωγικούς στόχους της σημαντική μερίδα του φοιτητικού πληθυσμού, το καλύτερο δυναμικό της νεολαίας της χώρας. Έκανε τα στραβά μάτια σε μεγάλα προβλήματα, όπως η διαφθορά και η κομματοκρατία (φυσικά, αφού ο πρώην «υπαρκτός σοσιαλισμός» ήταν το απόγειο της κομματοκρατίας με ουκ ολίγη διαφθορά). Σχεδόν πάντα έσπρωχνε τα πράγματα προς λάθος κατεύθυνση και πάλεψε με πάθος κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού. Ακόμη και σήμερα, μπρος στο φάσμα της χρεοκοπίας, αδυνατεί να διατυπώσει σοβαρές και ρεαλιστικές προτάσεις για έξοδο από την κρίση. Η απόρριψη από το λαό ΑΥΤΗΣ της Αριστεράς θα ήταν ένα μεγάλο βήμα για τον τόπο.
*Ο Θέμης Λαζαρίδης είναι χημικός μηχανικός και διδάσκει στο τμήμα Χημείας του City College της Νέας Υόρκης.