Οι απαντήσεις στο θέμα έκθεσης, Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία για τις Πανελλήνιες 2020

Τις φετινές Πανελλήνιες άνοιξε το θέμα έκθεσης 2020, μετονομασμένο ωστόσο -βάσει του νέου τρόπου εξέτασης- σε "Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία", αφού πλέον οι μαθητές διαγωνίζονται και σε ένα θέμα σχετιζόμενο με λογοτεχνικό κείμενο. Το θέμα κρίνεται απαιτητικό και η ομάδα των φροντιστηρίων του Μεθοδικό μας παρουσιάζουν τις προτεινόμενες απαντήσεις στο θέμα της έκθεσης στα θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας και της Λογοτεχνίας
Αναλυτικότερα, οι φετινοί υποψήφιοι χρειάστηκε να διαβάσουν προσεκτικά το θέμα έκθεσης 2020 και να κατανοήσουν το Κείμενο 1: επιφυλλίδα «Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, Κείμενο 2: «Γράφειν» του Κώστα Τσιρόπουλου και Κείμενο 3: ποίημα του Τίτου Πατρίκιου από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» ώστε να ανταποκριθούν στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας που έπεσαν στις Πανελλήνιες.
Πανελλήνιες Εξετάσεις Ημερήσιων Γενικών Λυκείων
Εξεταζόμενο Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση και Λογοτεχνία,
Ημερομηνία: 15 Ιουνίου 2020
Ενδεικτικές Απαντήσεις Θεμάτων
A1. Η λογοτεχνική ανάγνωση, κατά τον συγγραφέα, αποτελεί μια βαθιά διανοητική και συναισθηματική εμπειρία που απαιτεί εσωτερική απομόνωση. Η δημιουργική και ποιοτική ανάγνωση επιδρά καταλυτικά στον ψυχικό κόσμο και λειτουργεί ως παρηγοριά. Προσφέρει τη δυνατότητα της απόδρασης από την καθημερινότητα, ανοίγει έναν εσωτερικό διάλογο με τους συγγραφείς και επιτελεί θεραπευτική λειτουργία αφού εξευγενίζει την ψυχή βιώνοντας τις καταστάσεις των ηρώων και την ενθαρρύνει να αντέξει τις δύσκολες καταστάσεις
Β1. α. Λάθος «Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά». 1η Παράγραφος
β. Λάθος «Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο». 3η Παράγραφος
«Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο». 5η Παράγραφος
γ. Λάθος «Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του».
1η Παράγραφος
«Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του». 2η Παράγραφος
«Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» 2η Παράγραφος
«να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα».
3η Παράγραφος
«γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους». 4η Παράγραφος
δ. Λάθος «Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν». 3η Παράγραφος
ε. Σωστό Κείμενο 1 «Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο». 7η Παράγραφος
Κείμενο 2 «Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν». 5η Παράγραφος
Β2. α. Η πρόθεση του συγγραφέα στο κείμενο 1 είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη αναφορικά με το ζήτημα της λογοτεχνίας δηλώνοντας ότι η διαδικασία της ανάγνωσης αποτελεί μία μοναχική πρακτική με θεραπευτικά αποτελέσματα. Για να υποστηρίξει τον παραπάνω σκοπό αξιοποιεί εκφραστικά μέσα και γλωσσικές επιλογές. Συγκεκριμένα, αξιοποιεί σημεία στίξης και σχήματα λόγου.
Σημεία Στίξης
1. Τα εισαγωγικά «ανέβασα πυρετό» στη δεύτερη παράγραφο: δηλώνεται ο αυτοσαρκασμός του για τις θυσίες που έκανε απουσιάζοντας από το σχολείο ώστε να ολοκληρώσει τα λογοτεχνικά του αναγνώσματα. Ταυτόχρονα δηλώνει τη συναισθηματική του έξαψη.
2. Το θαυμαστικό «ειρωνεία!» στην έκτη παράγραφο, με το οποίο δηλώνει το θαυμασμό και την έκπληξη για τα οφέλη της ανάγνωσης δίνοντας έμφαση σε αυτά.
3. Με τη διπλή παύλα -τι ειρωνεία!- απομονώνει τη λέξη «ειρωνεία» ώστε να δώσει έμφαση σε αυτή και να επιστήσει ην προσοχή του αναγνώστη στην πληροφορία που έπεται (ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται).
Σχήματα Λόγου
1. Το κείμενο είναι διάσπαρτο από τη μεταφορική χρήση της γλώσσας, με την οποία ο συγγραφέας αποσκοπεί στη συγκίνηση του δέκτη. Ενδεικτικά αναφέρεται: «θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας»: ο λόγος χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά δίνοντας έτσι έμφαση στη θετική επενέργεια της λογοτεχνίας στο πνεύμα και την ψυχή του ανθρώπου.
2. Εντοπίζεται αντίθεση στην 1η παράγραφο (εσωτερική απομόνωση-επιβάλλεται εξωτερικά), με την οποία φωτίζονται τα χαρακτηριστικά της αναγνωστικής πρακτικής, η οποία αποτελεί μοναχική διαδικασία.
3. Προσωποποίηση «τα κείμενα γιατρεύουν την ψυχή». Δίνεται μια ανθρώπινη ιδιότητα στα κείμενα, αυτή του γιατρού, δηλώνοντας έτσι την αξία τους στην ανάπτυξη του ανθρώπου.
Β2. β. Ο δοκιμιογράφος στην 5η παράγραφο του δεύτερου κειμένου θέτει ένα ερώτημα σχετικό με τη ματαιότητα του γράφειν. Με το συγκεκριμένο ερώτημα προσδίδει στο κείμενο ζωντάνια, αμεσότητα, παραστατικότητα και παράλληλα διεγείρει προβληματισμούς, κινητοποιώντας τη σκέψη των αναγνωστών, ώστε να αναλογιστούν τον απώτερο στόχο και την ουσία της συγγραφικής πρακτικής. Τέλος, το ερώτημά του λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος αφού αποτελεί και για τον ίδιο αφόρμηση για να παραθέσει την προσωπική του -πιθανολογική- απάντηση πως ίσως τελικά η πάσης φύσεως συγγραφή είναι το «αντίδοτο» στο φαρμάκι της θνητότητας και της συνακόλουθης λήθης.
Β3. Ο ανθρώπινος βίος, μια συνεχής μάχη κατά το συγγραφέα, με τη θνητότητα και το χρόνο επιστρατεύει ως βασικό όπλο την προσωπική προσφορά τη συνεισφορά και την υστεροφημία στον ατομικό και συλλογικό βίο. Πιο συγκεκριμένα, άλλοι επιχειρούν να συνεισφέρουν στην οικογενειακή επαγγελματική παράδοση, άλλοι συνηγορούν στα ιστορικά επιτεύγματα στο πεδίο των μαχών, της ιστορίας και των Γραμμάτων και οι άλλοι αγωνίζονται να υπερβούν την ανθρώπινη φύση οδηγούμενοι στην θέωση. Ο αγώνας τους μικρός ή μεγάλος, εκούσιος ή ακούσιος σε κάθε περίπτωση συνιστά μια προσπάθεια να νικήσουν το πεπερασμένο του ανθρώπινου χρόνου.

Ακολουθούν και οι υπόλοιπες απαντήσεις…
Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας είναι ο τίτλος του θέματος της έκθεσης για τις Πανελλήνιες 2020 στο κείμενο 1.
«Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά. Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη. Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει. Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο. Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται. Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.» αναφέρει το κείμενο.

Γράφειν είναι ο τίτλος του θέματος της έκθεσης για τις Πανελλήνιες 2020 στο κείμενο 2.
«Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει. Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και την Ιστορία. Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους. Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν. Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό. Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.»


1. Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα των ημερησίων και εσπερινών ΓΕΛ με το νέο σύστημα.
Για τα θέματα 'Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία' πατήστε εδώ.

2. Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα των ημερησίων και εσπερινών ΓΕΛ με το παλαιό σύστημα.
Για τα θέματα 'Νεοελληνική Γλώσσα' πατήστε εδώ.   dikaiologitika