6 ερωτήματα με αφορμή τη φονική κακοκαιρία στην Εύβοια

Τα φαινόμενα στην Εύβοια συνδέονταν με την κακοκαιρία «Θάλεια»;
Ναι. Η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, από την Τετάρτη 05/08, έδωσε το όνομα «Θάλεια» στην επερχόμενη κακοκαιρία ώστε να τονίσει την επικινδυνότητα της κατάστασης. Από τη πρώτη μέρα της κακοκαιρίας (05/08) σημειώθηκαν πολλά προβλήματα στην βορειοδυτική Ελλάδα αλλά και στην κεντρική Μακεδονία, ενώ την Παρασκευή 07/08 σημειώθηκαν πλημμυρικά επεισόδια στο Λαγκαδά. Το Σάββατο 08/08 σημειώθηκε έντονη ηλεκτρική δραστηριότητα με μεγάλα ύψη βροχής σε πολλές περιοχές της χώρας, με αποκορύφωμα βέβαια την τελευταία φάση της «Θάλειας» με τη φονική κακοκαιρία που ξεκίνησε τις βραδινές ώρες του Σαββάτου και συνεχίστηκε μέχρι τις πρωινές ώρες της Κυριακής στην Εύβοια.
Ήταν το φαινόμενο ακραίο;
Ναι ήταν ακραίο. Ο μετεωρολογικός σταθμός του Εθνικού Αστεροσκοπείου
Αθηνών/meteo.gr στη Στενή Ευβοίας κατέγραφε 297 χιλιοστά βροχής μέσα σε 8 ώρες. Παρόμοια ύψη βροχής σε διαστήματα μικρότερα της μιας ημέρας στο παρελθόν δίνονται ενδεικτικά στον πίνακα που ακολουθεί:


Ήταν το φαινόμενο προβλέψιμο;
Ναι σε μεγάλο βαθμό. Οι μετεωρολογικές προγνώσεις, οι οποίες βασίζονται στη χρήση εξειδικευμένων μετεωρολογικών μοντέλων, προέβλεπαν για αργά το βράδυ του Σαββάτου και τις πρωϊνές ώρες της Κυριακής μεγάλα ύψη βροχής στην Ανατολική Στερεά και την Εύβοια. Σε αυτό συνηγορούσε όχι μόνο το προβλεπόμενο ύψος βροχής αλλά και η ανάλυση εξειδικευμένων προγνωστικών χαρτών οι οποίοι προέβλεπαν τη σύγκλιση πολύ υγρών αερίων μαζών με το έντονο ανάγλυφο της Εύβοιας. Η μετεωρολογική κατάσταση επομένως ήταν ενδεικτική για έντονα φαινόμενα στην περιοχή, δεδομένης και της δυναμικής του συστήματος τις προηγούμενες ημέρες σε άλλες περιοχές της χώρας.

Είναι πάντα εύκολο να προβλέψουμε το ακριβές ύψος βροχής σε μία περιοχή;
Όχι δυστυχώς. Βέβαια τα μετεωρολογικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά δίνουν, μεταξύ άλλων, την ένδειξη ισχυρών βροχών, του ύψους βροχής καθώς και της αναμενόμενης αστάθειας σε πολλές περιοχές αλλά προφανώς δεν μπορούν να προβλέψουν πάντα με ακρίβεια το ύψος βροχής. Συχνά δε, για τα μεγάλα ύψη βροχής η υποεκτίμηση από τα μετεωρολογικά μοντέλα είναι γνωστή από τους μετεωρολόγους, οι οποίοι συνυπολογίζουν τη συμπεριφορά αυτή για την έκδοση σχετικών προειδοποιήσεων.

Έχουμε άλλα εργαλεία για την παρακολούθηση των έντονων καιρικών φαινομένων;
Ναι και πολλά. Δεδομένης της ύπαρξης πρόγνωσης/ειδοποίησης για επερχόμενα καιρικά φαινόμενα σε μια περιοχή, εκκινεί η φάση της παρακολούθησης/παρατήρησης ώστε να δούμε αν εξελίσσεται η κακοκαιρία σύμφωνα με την πρόγνωση. Η ανάλυση δεδομένων από μετεωρολογικούς δορυφόρους, από δίκτυα καταγραφής κεραυνών και κυρίως από μετεωρολογικά ραντάρ και αυτόματους μετεωρολογικούς σταθμούς στο έδαφος είναι απολύτως απαραίτητη για την παρακολούθηση της εξέλιξης μιας κακοκαιρίας και την εκτίμηση της πραγματικής της έντασης. Η κατάλληλη επεξεργασία των μετρήσεων αυτών από τους επιστήμονες-μετεωρολόγους δίνει την προστιθέμενη αξία στην πληροφορία ώστε αυτή να φτάσει στη συνέχεια στις τοπικές αρχές αλλά και στους πολίτες.



Δορυφορική εικόνα που λάβαμε και επεξεργαστήκαμε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr στις 07:15 το πρωί της Κυριακής 9 Αυγούστου 2020. Με αποχρώσεις του πορτοκαλί και κόκκινου διακρίνεται η καταστροφική υπερκύτταρη καταιγίδα στην Ανατολική Στερεά.
Η «ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ» ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΥΒΟΙΑ
Σε τρία στάδια εκδηλώθηκαν οι ισχυρότατες βροχοπτώσεις στην Κεντρική Εύβοια, σύμφωνα με τις καταγραφές του σταθμού του δικτύου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr στη Στενή Ευβοίας. Το πρώτο στάδιο ξεκίνησε στις 23:20 του Σαββάτου 08/08 και διήρκησε έως τις 02:40 της Κυριακής 09/08. Κατά το στάδιο αυτό έπεσαν 75 χιλιοστά βροχής. Κατά το δεύτερο στάδιο (02:40 – 03:30 της Κυριακής 09/08) καταγράφηκαν 24 χιλιοστά βροχής. Τέλος, κατά το τρίτο στάδιο (03:30 – 07:30 της Κυριακής 09/08), καταγράφηκαν 200 χιλιοστά βροχής σε μόλις 4 ώρες. Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η «ακτινογραφία» του φαινομένου μέσα από τις ανά δεκάλεπτο καταγραφές βροχής του μετεωρολογικού σταθμού.




Και πως πρέπει να παρέχονται οι πληροφορίες αυτές στις Αρχές και τους πολίτες;
Μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος συλλογής των πληροφοριών και της μετάδοσής τους τόσο προς την Πολιτεία όσο και προς τους πολίτες. Απαιτείται όμως η αρχική επένδυση σε επιστημονικά όργανα (σταθμούς και μετεωρολογικά ραντάρ) καθώς και η ανάπτυξη διαδικασιών παραγωγής εξειδικευμένων ειδοποιήσεων, πάντα σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς (Περιφέρειες, Δήμους) και στη συνέχεια μετάδοση της πληροφορίας αυτής στους πολίτες (πχ. μέσω εφαρμογών σε κινητά τηλέφωνα). Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις πλημμύρες αλλά σε περιπτώσεις με ισχυρούς ανέμους, χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες υψηλές, καθώς και σε περιπτώσεις δασικών πυρκαγιών.
Η προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών είναι μια συλλογική προσπάθεια στην οποία όλοι, επιστήμονες, επιχειρησιακοί φορείς και τοπικές αρχές πρέπει να συμμετέχουν. Αξιοποιώντας την επιστημονική γνώση σώζουμε ζωές.
Κ. Λαγουβάρδος, B. Κοτρώνη-Eθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Δευτέρα 10 Αυγούστου 2020    meteo.gr