Επικουρικές συντάξεις: Έρχεται το νέο ασφαλιστικό μετά την ψήφιση του εργασιακού

Οι βασικοί άξονες του νέου επικουρικού ταμείου αναμένεται να παρουσιαστούν στο υπουργικό συμβούλιο την ερχόμενη Τρίτη, με στόχο το σχετικό νομοσχέδιο να ψηφιστεί στις αρχές Ιουλίου
Στο πεδίο της εφαρμογής αναμένεται να κριθεί πλέον το νέο εργασιακό, το οποίο σε λίγες ημέρες θα πάρει ΦΕΚ και θα αποτελέσει δυνητικό «οπλοστάσιο» για τους εργοδότες προκειμένου να ανοίξουν διαύλους επικοινωνίας με τους εργαζόμενους για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, να εφαρμόσουν το νέο δίκαιο των απολύσεων και τις υπόλοιπες διατάξεις.
Τι λένε εργοδοτικές οργανώσεις και παράγοντες της αγοράς
Οι εργοδοτικές οργανώσεις εξακολουθούν να επισημαίνουν τις δυσκολίες εφαρμογής του ελαστικού ωραρίου εξαιτίας της απουσίας σωματείων στις επιχειρήσεις, που στην Ελλάδα έχουν ολιγάριθμο προσωπικό κατά 98% και επιμένουν ότι ο εργοδότης πρέπει να έχει εξίσου τη σχετική πρωτοβουλία, ώστε να μπορεί να καταρτίσει ατομική συμφωνία με κάθε εργαζόμενο, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων, από τη στιγμή μάλιστα που ο εργαζόμενος προστατεύεται από την απόλυση.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η διευθέτηση μπορεί να εφαρμοστεί σε περιόδους αυξημένης απασχόλησης, όπως είναι η τουριστική, εορταστική περίοδος, καθώς και για επιχειρήσεις με έμφαση στην εποχικότητα, όπως επιχειρήσεις τουρισμού, αγροτικές επιχειρήσεις/βιομηχανίες/βιοτεχνίες αγροτικών προϊόντων κ.ά.
Δικονομικά προβλήματα εξακολουθούν να βλέπουν οι εργοδότες και στην εφαρμογή του άρθρου που δίνει τη δυνατότητα τριπλασιασμού της αποζημίωσης απόλυσης αντί της επαναπρόσληψης σε περίπτωση που η απόλυση κριθεί άκυρη. Ωστόσο αναγνωρίζουν ότι είναι μια λύση ιδίως στην ελληνική πραγματικότητα που η εκδίκαση των εργατικών διαφορών μπορεί να καθυστερήσει 5 έως 7 χρόνια.
Το νέο επικουρικό ταμείο
Ωστόσο οι τόνοι της πολιτικής αντιπαράθεσης δεν φαίνεται να πέφτουν με την ψήφιση του νέου εργασιακού. Ενας νέος κύκλος που αναμένεται να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και τα συνδικάτα ανοίγει άμεσα με επίκεντρο το νέο επικουρικό ταμείο.
Οι βασικοί άξονες του νέου ταμείου με κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά, το οποίο θα λειτουργήσει την 1η/1/2022, αναμένεται να παρουσιαστούν στο υπουργικό συμβούλιο την ερχόμενη Τρίτη. Το σχετικό νομοσχέδιο θα τεθεί τέλος Ιουνίου σε διαβούλευση, με στόχο να ψηφιστεί αρχές Ιουλίου.
Tο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης είναι κεφαλαιοποιητικό, δηλαδή οι εισφορές των νέων εργαζομένων, αντί να χρηματοδοτούν τις επικουρικές συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται σε έναν ατομικό «κουμπαρά» και θα επενδύονται για τις συντάξεις των ίδιων των ασφαλισμένων.
Με βάση την εμπειρία των κρατών στα οποία αυτό το σύστημα λειτουργεί επί πολλά χρόνια, οι αποδόσεις που εξασφαλίζουν οι επενδύσεις είναι μεγάλες και οδηγούν σε υψηλότερες συντάξεις όχι μόνο από τις σημερινές αλλά και από το σύνολο των εισφορών που έχουν καταβληθεί.
Εγγυητής το κράτος για τους ασφαλισμένους
Όμως ακόμα και στην περίπτωση που οι αγορές καταγράψουν πτωτική πορεία για μεγάλο διάστημα, ο αρμόδιος υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πάνος Τσακλόγλου, ο οποίος «τρέχει» την προετοιμασία του εγχειρήματος, έχει διαβεβαιώσει ότι το κράτος θα εγγυηθεί το κεφάλαιο των ασφαλισμένων.
Δηλαδή το κράτος θα επιδοτήσει τον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου ώστε το σωρευμένο ποσό στον ατομικό λογαριασμό του κατά τον χρόνο της συνταξιοδότησης να ισούται τουλάχιστον με τις εισφορές που κατέβαλε συν τον πληθωρισμό.
Όπως έχει ο ίδιος δηλώσει χαρακτηριστικά, «ο κίνδυνος των αγορών που ενσωματώνεται στη νέα κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη είναι πολύ μικρότερος από ό,τι αναφέρεται συχνά στον δημόσιο διάλογο. Όμως ακόμα και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που όλα πάνε στραβά και οι αποδόσεις των επενδύσεων είναι αρνητικές, θα υπάρχει η εγγύηση του κράτους και ο ασφαλισμένος θα πάρει πίσω μέσω της επικουρικής του σύνταξης τουλάχιστον τις εισφορές που κατέβαλε σε πραγματικούς όρους».
Ωστόσο, όπως εκτιμά ο υφυπουργός, με βάση τις ιστορικές αποδόσεις των χρηματαγορών και των κεφαλαιοποιητικών ταμείων, οι τελικές αποδόσεις και οι τελικές παροχές θα είναι αρκετά υψηλότερες από τις καταβληθείσες εισφορές.
Επιπλέον με το νέο σύστημα, εάν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου, κατοχυρώνεται το δικαίωμα επιστροφής των καταβληθεισών εισφορών. Πρόκειται για μια σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με το ισχύον σύστημα που ορίζει ότι εισφορές οι οποίες έχουν νομίμως καταβληθεί δεν επιστρέφονται, εάν ο ασφαλισμένος δεν πληροί τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, ήτοι τη συμπλήρωση τουλάχιστον 15 ετών ασφάλισης.
Ποιους αφορά το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης
Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης αφορά:
Τους νέους μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας.
Τους νέους αυτοαπασχολούμενους που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι).
Σε εθελοντική βάση, όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους (μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους) ηλικίας έως 35 ετών.
Το νέο σύστημα δεν επιφέρει καμία αλλαγή στις συντάξεις όσων έχουν ήδη βγει στη σύνταξη, ούτε στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα επικουρικής ασφάλισης.
Παραμένουν στο 6% οι εισφορές
Οι ασφαλιστικές εισφορές παραμένουν οι ίδιες με το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Δηλαδή, το συνολικό ύψος για τους μισθωτούς είναι 6% και επιμερίζεται σε 3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη επί των ασφαλιστέων αποδοχών. Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολούμενους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.
Ο ασφαλισμένος θα βλέπει στον «ατομικό» του κουμπαρά τις ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη ή τον ίδιο (εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενο). Ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να ελέγξει τις αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του, μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου, όπως, για παράδειγμα, μπορεί σήμερα να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού.
Όταν ο ασφαλισμένος συνταξιοδοτηθεί, θα λαμβάνει επικουρική σύνταξη βασισμένη στο ποσό των εισφορών του και στην απόδοση των επενδύσεών του. Συνεπώς, δεν θα εξαρτάται η επικουρική του σύνταξη από το δημογραφικό, δηλαδή από το πλήθος των εργαζομένων σε σχέση με το πλήθος των συνταξιούχων, αλλά από τις αποδόσεις των επενδύσεων.
Η νέα επικουρική έχει ακριβώς τις ίδιες καλύψεις με τη σημερινή. Δηλαδή, μεταβιβάζεται ως σύνταξη χηρείας και εμπεριέχει κάλυψη για τυχόν αναπηρία.
Πώς θα επενδύονται τα χρήματα των εισφορών
Στο πλαίσιο του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης θα συσταθεί ένα νέο δημόσιο ταμείο, το οποίο θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των εισφορών των ασφαλισμένων.
Οι επενδύσεις θα γίνονται σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και εποπτείας από εποπτικές αρχές, ενώ θα καθορίζεται ανώτατη έκθεση ανά είδος επένδυσης προκειμένου να υπάρχει διασπορά του ρίσκου της αγοράς.
Το δημόσιο ταμείο θα μπορεί να συνεργάζεται με διαχειριστές κεφαλαίων. Υπογραμμίζεται ότι οι εισφορές των ασφαλισμένων θα παραμένουν στην ευθύνη και ιδιοκτησία του δημόσιου ταμείου. Ασφαλισμένοι και μελλοντικοί συνταξιούχοι θα συμβάλλονται αποκλειστικά με το δημόσιο ταμείο, το οποίο θα είναι ο μοναδικός υπεύθυνος απέναντί τους για τη διαχείριση των εισφορών, τις επενδύσεις και την καταβολή των επικουρικών συντάξεων.