Πότε ένα εμβόλιο θεωρείται πειραματικό, και πόσο μας προστατεύει τελικά η μάσκα από τον κορονοϊό

Ο επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γκίκας Μαγιορκίνης και ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Ετοιμότητας και Απόκρισης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγειας Σπύρος Σαπουνάς απαντούν για τον κορονοϊό και το εμβόλιο.«Πειραματικά θεωρούνται τα σκευάσματα που δεν έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ.
Ωστόσο, όλα τα εμβόλια του κορονοϊού που είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις απαραίτητες και επαρκείς κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ σε χιλιάδες εθελοντές και επιπλέον έχουν ελεγχθεί σε μελέτες φάσης IV.
Συνεπώς σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν «πειραματικά».Έχουν διενεργηθεί περισσότεροι από 5 δισεκατομμύρια εμβολιασμοί παγκοσμίως για τον νέο κορονοϊό. Μόνο στις ΗΠΑ έχουν γίνει περισσότερα από 200 εκατομμύρια Pfizer και για να συγκρίνετε τα μεγέθη κάθε χρόνο στις ΗΠΑ διενεργούνται 10 εκατομμύρια εμβολιασμοί με το γνωστό σε όλους εμβόλιο MMR. Άρα ουσιαστικά έχουμε δεδομένα από όγκο 20 ετών σε αναλογία
Επίσης το εμβόλιο της Pfizer πήρε οριστική έγκριση από τον αμερικανικό FDA στις 23.08.2021, γεγονός που σημαίνει ότι εξαντλήθηκαν όλοι οι έλεγχοι ασφαλείας. Γενικώς τα εμβόλια δεν έχουν μακροπρόθεσμες επιπλοκές και τα συγκεκριμένα εμβόλια είναι ασφαλή με εξαιρετικά πολύ σπάνιες ανεπιθύμητες».
Αναλυτικά ο επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γκίκας Μαγιορκίνης και ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Ετοιμότητας και Απόκρισης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγειας Σπύρος Σαπουνάς απαντούν σε 10 συν 1 ερωτήσεις για τον εμβολιασμό.
1. Πως προστατεύεται το κοινωνικό σύνολο αφού και οι εμβολιασμένοι κολλάνε;
Έχει αποδειχθεί στους εμβολιασμένους εξαιτίας της πιο αποτελεσματικής ανοσολογικής απάντησης στα αρχικά στάδια της μόλυνσης, ο ιός πολλαπλασιάζεται δυσκολότερα ενώ η ικανότητα του να μολύνει μειώνεται δραματικά εξαιτίας των κυκλοφορούντων αντισωμάτων. Έτσι η μολυσματικότητα του ιού είναι κατά πολύ μειωμένη στους εμβολιασμένους στα πρώτα στάδια της νόσου που είναι και τα πιο επικίνδυνα για τη μετάδοση. Επίσης οι εμβολιασμένοι «κουβαλάνε» τον ιό για μικρότερο χρονικό διάστημα. Άρα όσο περισσότεροι εμβολιασμένοι τόσο μικρότερη η κυκλοφορία του ιού στην κοινότητα.

2. Είμαι νέος και υγιής γιατί να εμβολιαστώ;
Είναι αλήθεια πως η μεγάλη ηλικία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την εξέλιξη της νόσου. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι νέοι άνθρωποι δεν αρρωσταίνουν βαριά. Αυτή την ώρα υπάρχουν 14 διασωληνωμένοι ηλικίας από 18 έως 39 και ένας κάτω των 17. Εκτός αυτού 1 στους 7 ενηλίκους θα αναπτύξουν την λεγόμενη μακροχρόνια νόσο (longcovid) και θα έχουν συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, βήχα για μήνες. Μελέτες έδειξαν πως η longcovid είναι κατά πολύ πιο ήπια έως ανύπαρκτη στους εμβολιασμένους που νόσησαν.

3. Με ιούς του αναπνευστικού δεν επιτυγχάνεται ανοσία αγέλης.
Ανοσία αγέλης επιτυγχάνεται δυνητικά σε όλες τις μολυσματικές νόσους όταν το ποσοστό των άνοσων ατόμων (είτε μέσω εμβολιασμού, είτε νόσησης) είναι τέτοιο ώστε να δημιουργείται φραγμός στην μολυσματικότητα. Να μη δημιουργούνται δηλαδή νέες μολύνσεις. Στόχος είναι πάντα η εξάλειψη λοιμωδών νοσημάτων μέσω αυτού του τρόπου όπως έγινε πχ με την περίπτωση της ευλογιάς. Δεν θα είμαστε σε θέση να ξέρουμε αν θα το πετύχουμε αν δεν εμβολιάσουμε την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση όμως και ανοσία της αγέλης να μην επιτευχθεί σύντομα, με την ανύψωση υψηλού «τείχους ανοσίας» θα μπορούμε να έχουμε φυσιολογικές κοινωνικές δραστηριότητες χωρίς υψηλή πίεση στο σύστημα υγείας.

4. Οι κορoνοϊοί δεν έχουν κανένα εμβόλιο.
Κατά το παρελθόν εμφανίστηκαν και άλλοι κορωνοϊοί οι οποίοι όμως περιορίστηκαν πριν την ανάπτυξη αντίστοιχου εμβολίου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα αναπτυσσόταν εμβόλιο αν υπήρχε υψηλή νοσηρότητα. Για την MERS είχε σχεδιασθεί απλά δεν προχώρησε σε κλινικές δοκιμές καθότι τα κρούσματα είναι σποραδικά με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί η μελέτη σε εύλογο χρονικό διάστημα.

5. Το εμβόλιο είναι πειραματικό και δεν έχει δοκιμαστεί στον χρόνο.
Πειραματικά θεωρούνται τα σκευάσματα που δεν έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ. Ωστόσο, όλα τα εμβόλια του κορωνοϊού που είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις απαραίτητες και επαρκείς κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ σε χιλιάδες εθελοντές και επιπλέον έχουν ελεγχθεί σε μελέτες φάσης IV. Συνεπώς σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν «πειραματικά».Έχουν διενεργηθεί περισσότεροι από 5 δισεκατομμύρια εμβολιασμοί παγκοσμίως για τον νέο κορωνοϊό. Μόνο στις ΗΠΑ έχουν γίνειπερισσότερα από 200 εκατομμύρια Pfizer και για να συγκρίνετε τα μεγέθη κάθε χρόνο στις ΗΠΑ διενεργούνται 10 εκατομμύρια εμβολιασμοί με το γνωστό σε όλους εμβόλιο MMR. Άρα ουσιαστικά έχουμε δεδομένα από όγκο 20 ετών σε αναλογία. Επίσης το εμβόλιο της Pfizer πήρε οριστική έγκριση από τον αμερικανικό FDA στις 23.08.2021, γεγονός που σημαίνει ότι εξαντλήθηκαν όλοι οι έλεγχοι ασφαλείας. Γενικώς τα εμβόλια δεν έχουν μακροπρόθεσμες επιπλοκές και τα συγκεκριμένα εμβόλια είναι ασφαλή με εξαιρετικά πολύ σπάνιες ανεπιθύμητες.

6. Αφού λέγατε ότι τα παιδιά νοσούν πολύ ήπια γιατί πρέπει να τα εμβολιάσουμε;
Τα παιδιά είναι αλήθεια ότι νοσούν πιο ήπια. Ωστόσο 1 στα χίλια παιδιά σύμφωνα με δεδομένα του βρετανικού PHE, θα εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου για περισσότερο από ένα έτος. Τέτοια συμπτώματα είναι η αδυναμία συγκέντρωσης, οι διαταραχές μνήμης, η κόπωση και πολλά αλλά τα οποία επηρεάζουν τις μαθησιακές ικανότητες των παίδων. Επίσης σε σπάνιες περιπτώσεις ακόμα και παιδιά χρειάζεται να νοσηλευτούν και δυστυχώς να διασωληνωθούν. Ο εμβολιασμός των παιδιών θα συμβάλει τέλος στον περιορισμό της κυκλοφορίας του ιού στην κοινότητα και θα κάνουμε ένα βήμα πιο κοντά στην κανονικότητα. Από την στιγμή που υπάρχει ένα αποτελεσματικό και εξαιρετικά ασφαλές εμβόλιο για τα παιδιά τότε έχουμε το ηθικό χρέος να το χορηγούμε για να τους δώσουμε την μέγιστη δυνατή προστασία τόσο για τις βραχυπρόθεσμες όσο και για τις πιθανές μακροχρόνιες συνέπειες της νόσου.

7. Φοράω μάσκα όταν έρχομαι σε επαφή με κόσμο. Δεν κινδυνεύω να μολυνθώ ούτε να μολύνω άλλους. Γιατί να κάνω το εμβόλιο;
Η μάσκα δεν προσφέρει 100% προστασία. Οι μάσκες σίγουρα μειώνουν δραματικά την πιθανότητα μετάδοσης κατά περίπου 70-90%, αλλά δεν είναι πανάκεια. Μην ξεχνάμε ότι η αποτελεσματικότητά τους μειώνεται αν κάποιος στον χώρο δεν φοράει σωστά τη μάσκα, συνεπώς δεν εξαρτάται απόλυτα από την δική μας σωστή χρήση. Από την άλλη η μάσκα δεν μας προστατεύει από βαριά νόσηση σε περίπτωση που μολυνθούμε, όπως προστατεύει το εμβόλιο. Επίσης υπάρχουν χώροι όπου η χρήση της μάσκας δεν είναι πρακτική όπως στο σπίτι μας ή όταν καθόμαστε σε τραπέζι να φάμε. Σε αυτήν την φάση της πανδημίας προσπαθούμε να μεγιστοποιήσουμε την προστασία μας οπότε εξακολουθούμε και χρησιμοποιούμε την μάσκα σε κλειστούς χώρους όπου είναι εφικτό, αλλά το σημαντικότερο όπλο μας παραμένει ο εμβολιασμός.

8. Είμαι αλλεργικός και φοβάμαι να κάνω το εμβόλιο.
Τα διεθνή δεδομένα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά από τους ελέγχους ασφαλείας και φαίνεται ότι το ποσοστό σοβαρής αναφυλακτικής αντίδρασης είναι εξαιρετικά χαμηλό - περίπου 2,5 περιστατικά σε ένα εκατομμύριο εμβολιασμών, ήτοι 0.0000025%. Αξίζει να σημειωθεί πως το 70% αυτών εμφανίζονται μέσα στα πρώτα 15 λεπτά μετά τον εμβολιασμό.

9. Είναι δικαίωμα μου να μην θέλω να εμβολιαστώ. Αν θέλουν να προστατευθούν οι ευάλωτοι ας εμβολιαστούν αυτοί.
Ο περιορισμός της κυκλοφορίας του ιού είναι διαρκώς ο στόχος. Και αυτό διότι υπάρχουν άνθρωποι ηλικιωμένοι οι οποίοι δεν είναι ικανοί να χτίσουν επαρκή ανοσιακή απάντηση απέναντι στον ιό. Για να τους προστατεύσουμε πρέπει να περιορίσουμε τις μεταδόσεις και εκτός των λοιπών μέτρων, ο εμβολιασμός είναι το ισχυρό μας όπλο.

10. Θέλω να κάνω παιδί στο μέλλον και δεν εμβολιάζομαι.
Κανένα εμβόλιο δεν βρέθηκε ποτέ να προκαλεί υπογονιμότητα είτε βραχυχρόνια είτε μακροπρόθεσμα. Δεν υπάρχει καμία απολύτως αντένδειξη για όσους προετοιμάζονται να κάνουν παιδί. Τουναντίον είναι προτιμότερο να είναι εμβολιασμένες οι γυναίκες πριν ή κατά την κύηση διότι η κύηση αυτή καθαυτή θεωρείται κατάσταση υψηλού κινδύνου και είναι πιθανότερη κάποια επιπλοκή από την νόσο.

11.Τα εμβόλια ευνοούν τις μεταλλάξεις.

Λάθος. Ακριβώς το ανάποδο συμβαίνει. Όσο περισσότερο κυκλοφορεί ο ιός τόσο αυξάνονται οι παραλλαγές του. Τα μεταλλαγμένα στελέχη που έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στην πανδημία έχουν αναδυθεί σε περιόδους που ο εμβολιασμός δεν είχε καν ακόμα ξεκινήσει, για παράδειγμα το Άλφα στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Βήτα στη Νότιο Αφρική και το Γάμα στην Βραζιλία πέρυσι το φθινόπωρο. Επίσης το Δέλτα αναδύθηκε στην Ινδία που είχε εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού. Ακόμα και αν δεν μπορούμε να πετύχουμε την ανοσία της αγέλης, είμαστε σε θέση να κτίσουμε ένα υψηλό τείχος ανοσίας. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τα όπλα που διαθέτουμε και αυτό θα γίνει με τον εμβολιασμό όλων.