Σαν σήμερα 5/11, η δουλειά σκοτώνει: Ποιος ήταν ο πρώτος γιατρός που εντόπισε τους κινδύνους υγείας στον εργασιακό χώρο

Ήταν ο πρώτος που διαπίστωσε ότι κάποιες δουλειές σκοτώνουν! Ήταν ο πρώτος που έγραψε για τους κινδύνους υγείας στον εργασιακό χώρο. Και ήταν 17ος - 18ος αιώνας! Υποκλινόμαστε.
Μια μέρα σαν σήμερα, 5 Νοεμβρίου του 1714, άφησε την τελευταία του πνοή ο Μπερναρντίνο Ραμαζίνι… Και άμεσα τίθεται το ερώτημα: ποιος ήταν αυτός που θα πάρει θέση στον χώρο του «Σαν Σήμερα», όπου έχουν φιλοξενηθεί φονιάδες, εγκληματίες πολέμων, πολιτικοί… και άλλα κακοποιά στοιχεία;
Λοιπόν, ο Μπερναρντίνο Ραμαζίνι ήταν ένας γιατρός· γιατρός όμως, που είχε περίεργες - για την εποχή του – ιδέες και εμμονές. Για παράδειγμα: όταν έμπαινε ένας ασθενής στο ιατρείο του τον ρωτούσε με περισσή σοβαρότητα: «Τι δουλειά κάνετε;»…
Ουδείς μέχρι τότε είχε σκεφτεί ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει σημασία για την υγεία ενός ανθρώπου. Κι όμως!
Ο Μπερναρντίνο Ραμαζίνι εκτός από την ανακάλυψη ότι ο φλοιός του φυτού Cinchona ήταν φάρμακο για τη θεραπεία της ελονοσίας (από εκεί προήλθε 100 χρόνια μετά η κινίνη), έγραψε ένα βιβλίο πολύ σπουδαίο που αφορούσε τις ασθένειες που προκαλούνται από τον εργασιακό χώρο! Πρωτοπόρος!
Η εμπειρία του Ραμαζίνι, το έσπρωξε το χέρι λοιπόν να συντάξει την πρώτη πραγματεία περί ιατρικής (De Morbis Artificum Diatriba) στον χώρο εργασίας, στην οποία περιέγραφε μία προς μία τις πιο συχνές ασθένειες που εμφανίζονται σε ανθρώπους ανάλογα με τα επαγγέλματα τους· επισκεπτόταν χώρους εργασίας, παρατηρούσε τις δραστηριότητες των εργαζομένων και συζητούσε μαζί τους για τις ασθένειές τους. Διαπίστωσε, για παράδειγμα, ότι οι ελπίδες γιατρειάς για τους λιμοκτονούντες εργάτες, που δεν έβλεπαν καν το φως του ήλιου και δεν ξεκουράζονταν παρά ελάχιστες ώρες δουλεύοντας σκληρά μέσα σε κλειστά και δυσώδη εργαστήρια, ήταν ελάχιστες.
Περιέγραψε ακόμα τους κινδύνους για την υγεία από τα χημικά, τη σκόνη, τα μέταλλα, τις επαναλαμβανόμενες ή βίαιες κινήσεις, τις περίεργες στάσεις του σώματος και άλλους παράγοντες που προκαλούν ασθένειες σε εργαζόμενους σε περισσότερα από πενήντα επαγγέλματα.
Κάθε κεφάλαιο της «De Morbis Artificum Diatriba» περιέχει περιγραφή της νόσου, που σχετίζεται με μια συγκεκριμένη εργασιακή δραστηριότητα ακολουθούμενη από ανάλυση βιβλιογραφίας, περιγραφή του χώρου εργασίας, ερωτήσεις για τους εργαζόμενους, περιγραφή ασθένειας, θεραπείες και συμβουλές.
Το προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν
Και ο Ραμαζίνι πρότεινε πως οι γιατροί θα πρέπει να επεκτείνουν τον κατάλογο των ερωτήσεων που ο Ιπποκράτης συνέστησε να κάνουν στους ασθενείς τους προσθέτοντας: «Ποιο είναι το επάγγελμά σας;»…
Ο γιατρός που έζησε τον 17ο αιώνα και πέθανε στα πρώτα χρόνια του 18ου, κατάλαβε ότι η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία· θεωρούσε ότι «είναι πολύ καλύτερο να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις, και πολύ πιο εύκολο να προβλέψεις το μελλοντικό κακό και να το αποφύγεις παρά να πρέπει να το πολεμήσεις αφού πέσεις στην παγίδα του»!
Και ο Ραμαζίνι δεν ήταν μόνο ο γιατρός που πρώτος επισήμανε ότι κάποιες εργασίες σκοτώνουν, ήταν αυτός που χτύπησε πρώτος τη μάστιγα των καιρών του, αλλά και τον μεταγενέστερων, την ελονοσία. Ο Ραμαζίνι υποστήριξε τη χρήση τον πλούσιο σε κινίνη φλοιό cinchona ως φάρμακο για τη μαλάρια. Πολλοί ισχυρίστηκαν - ψευδώς - ότι η κινίνη ήταν τοξική και αναποτελεσματική, αλλά η ανακάλυψη του Ραμαζίνι ήταν «για την ιατρική ό,τι το μπαρούτι για τον πόλεμο».
Τέλος ο Μπερναρντίνο Ραμαζίνι, το 1713, υποστήριξε ότι καλόγριες ανέπτυσσαν καρκίνο του μαστού σε υψηλότερο ποσοστό από τις παντρεμένες γυναίκες, επειδή δεν είχαν σεξουαλική επαφή και η «αφύσικη» έλλειψη σεξουαλικής δραστηριότητας προκάλεσε αστάθεια στους ιστούς του μαστού που σε αρκετές περιπτώσεις εξελίχθηκε σε κακοήθεια.
Ο Μπερναρντίνο Ραμαζίνι είχε γεννηθεί στο Κάπρι στις 3 Νοεμβρίου του 1633. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας μέχρι το θάνατό του.