Αξιολόγηση εκπαιδευτικών: Όσα πρέπει να γνωρίζουν καθηγητές και δάσκαλοι μέσα από 16 ερωτοαπαντήσεις

Ορίστηκε η λειτουργίας της ειδικής ψηφιακής εφαρμογής για την διενέργεια της διαδικασίας ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, που έχει προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα. Σε τι αποσκοπεί όμως και τι αξιολογείται ο εκπαιδευτικός;
Το υπουργείο Παιδείας απαντά σε 16 Ερωτήσεις σχετικά με την ατομική αξιολόγηση εκπαιδευτικών:
Σε τι αποσκοπεί η αξιολόγηση;
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αποσκοπεί στη βελτίωση του εκπαιδευτικού τους έργου και κατ’ επέκταση της ποιότητας του παρεχόμενου διδακτικού, παιδαγωγικού και υποστηρικτικού έργου, ενώ επιπλέον στοχεύει στην ανάδειξη τομέων στους οποίους ο εκπαιδευτικός χρήζει βελτίωσης ή/και εστιασμένης επιμόρφωσης. Έχει πρωτίστως διαμορφωτικό χαρακτήρα, θέτοντας στο επίκεντρο την αυτοβελτίωση του εκπαιδευτικού και την συνεχιζόμενη και ολιστική επαγγελματική του εξέλιξη. Βοηθά τον εκπαιδευτικό στη διαδικασία αναστοχασμού του, μέσω του εντοπισμού των θετικών στοιχείων και των αδυναμιών κατά την εκτέλεση του έργου του.
Σε τι αξιολογείται ο εκπαιδευτικός;
Η αξιολόγηση εστιάζει σε δύο πεδία:
α) το διδακτικό και παιδαγωγικό έργο του εκπαιδευτικού, που εξειδικεύεται σε α1) γενική και ειδική διδακτική, α2) παιδαγωγικό κλίμα και διαχείριση της τάξης και
β) την υπηρεσιακή του συνέπεια και επάρκεια.
Η αξιολόγηση διενεργείται βάσει τετράβαθμης περιγραφικής κλίμακας («εξαιρετικό», «πολύ καλό», «ικανοποιητικό», «μη ικανοποιητικό» έργο).
Ποιοι αξιολογούν τους εκπαιδευτικούς;
Το έργο των μονίμων εκπαιδευτικών/ μελών Ε.Ε.Π-Ε.Β.Π εκπαιδευτικών αξιολογείται από 3 στελέχη εκπαίδευσης:

• τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης (π.χ. Σύμβουλος Φυσικής αξιολογεί τους Φυσικούς),
• τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης του Σχολείου και
• τον Διευθυντή του σχολείου.

Συγκεκριμένα:
α1) ως προς τη γενική και την ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου, η αξιολόγηση πραγματοποιείται από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης
α2) ως προς το παιδαγωγικό κλίμα και τη διαχείριση της τάξης, η αξιολόγηση πραγματοποιείται από τον Διευθυντή? της σχολικής μονάδας
β) ως προς την υπηρεσιακή? συνέπεια και επάρκεια, η αξιολόγηση πραγματοποιείται από τον Διευθυντή η? Προϊστάμενο της σχολικής μονάδας και τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης.
Τα μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού προσωπικού (Ε.Ε.Π.) και του Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (Ε.Β.Π.) αξιολογούνται;
Τα μέλη Ε.Ε.Π. και Ε.Β.Π. αξιολογούνται ως προς την ποιότητα του υποστηρικτικού παιδαγωγικού τους έργου και ως προς την υπηρεσιακή τους συνέπεια και επάρκεια.
Είμαι Διευθυντής/ντρια, Προϊστάμενος/νη σχολικής μονάδας ή ΕΚ και παρέχω διδακτικό έργο. Θα αξιολογηθώ κι εγώ;
Οι Διευθυντές ή οι Προϊστάμενοι σχολικών μονάδων και Εργαστηριακών Κέντρων (Ε.Κ.), οι υποδιευθυντές τους και οι Υπεύθυνοι τομέων Ε.Κ. αξιολογούνται και ως εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εφόσον παρέχουν διδακτικό έργο.
Κατά την αξιολογική περίοδο υπηρετώ με απόσπαση σε Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Με ποιον τρόπο θα αξιολογηθώ;
Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν με απόσπαση στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε Περιφερειακές Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και σε Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) ή σε άλλες υπηρεσίες και φορείς και ασκούν διοικητικά καθήκοντα, αξιολογούνται για τον χρόνο της απόσπασής τους όπως οι διοικητικοί υπάλληλοι των υπηρεσιών και φορέων αυτών.
Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ως:
α) Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας, Πολιτιστικών Θεμάτων, Σχολικών Δραστηριοτήτων, Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Φυσικής Αγωγής και Σχολικού Αθλητισμού,
β) Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών
γ) στα Ε.Κ.Φ.Ε.,
αξιολογούνται ως προς την ποιότητα του υποστηρικτικού, οργανωτικού και παιδαγωγικού έργου τους και ως προς την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκειά τους.
Είμαι αποσπασμένος εκπαιδευτικός σε Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.) ή σε Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.). Αξιολογούμαι; Αν ναι, σε ποια πεδία ;
Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν με απόσπαση στα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.) ή στα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) αξιολογούνται ως προς την ποιότητα του υποστηρικτικού, οργανωτικού και παιδαγωγικού τους έργου, καθώς και ως προς την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκειά τους. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν με απόσπαση στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., αξιολογούνται επίσης και ως προς την ποιότητα του συμβουλευτικού-αξιολογικού τους έργου.
Ποια είναι τα κριτήρια αξιολόγησης του έργου των εκπαιδευτικών;
Στο πεδίο α1, το διδακτικό και παιδαγωγικό έργο του εκπαιδευτικού, στο πλαίσιο της γενικής και ειδικής διδακτικής του γνωστικού αντικειμένου, αξιολογείται τεκμηριωμένα από τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης (ειδικότητας), με βάση τα εξής κριτήρια:
α) Προετοιμασία διδασκαλίας, β) Ετοιμότητα ως προς το γνωστικό αντικείμενο, γ) Διδακτική μεθοδολογία και πρακτικές, δ) Παιδαγωγικό κλίμα και διαχείριση της τάξης, ε) Αναστοχασμος της διδασκαλίας - Αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού.
Στο πεδίο α2, αξιολογείται τεκμηριωμένα από τον Διευθυντή ή τον Προϊστάμενο της σχολικής μονάδας η συμβολή του εκπαιδευτικού στη δημιουργία κλίματος μάθησης μέσα στην τάξη, στην προώθηση πνεύματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού μεταξύ του ιδίου και των μαθητών στην εμπλοκή τους στη μαθησιακή διαδικασία, στην πρόληψη προβλημάτων πειθαρχίας, στην επίλυση διαφορών και στη διαχείριση συγκρούσεων και στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Αξιολογείται επίσης, η ικανότητα αναστοχασμου του εκπαιδευτικού, ως προς τη διαχείριση του παιδαγωγικού κλίματος της τάξης, την κριτική επανεξέταση των πρακτικών του, τον εντοπισμό των προβληματικών σημείων στη διαχείριση του κλίματος και την υιοθέτηση σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων για την αντιμετώπισή τους.
Στο πεδίο β, η υπηρεσιακή συνέπεια και η επάρκεια του εκπαιδευτικού αξιολογούνται τεκμηριωμένα από τον Διευθυντή ή Προϊστάμενο της σχολικής μονάδας και τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης, με βάση τα εξής κριτήρια: α) Συνέπεια και ενδιαφέρον κατά την εκτέλεση των υπαλληλικών υποχρεώσεών του, β) Ενεργός συμμετοχή στη λειτουργία της σχολικής μονάδας και στην αυτοαξιολογηση της, γ) Συνεργασία με τους συναδέλφους, δ) Επικοινωνία και συνεργασία με γονείς και φορείς. Για την αξιολόγηση του πεδίου β, υποβάλλεται μία έκθεση από κοινού και από τους δύο αξιολογητές.
Τέλος, το αξιολογικό πλαίσιο προσαρμόζεται κατάλληλα για τις περιπτώσεις Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ) και εκπαιδευτικών που είναι αποσπασμένοι σε συγκεκριμένες θέσεις.
Ποια είναι η διαδικασία της αξιολόγησης;
Η αξιολόγηση εκκινεί με μια πρώτη συνάντηση μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου προκειμένου να αναλυθεί η διαδικασία και οι παράμετροι της αξιολόγησης. Στη συνέχεια, σε συμφωνημένη ώρα/ημέρα, ο αξιολογητής παρακολουθεί τον αξιολογούμενο σε δύο διδασκαλίες. Η παρατήρηση των διδασκαλιών, σε συνδυασμό με την έκθεση αυτοαξιολόγησης του αξιολογούμενου, τα σχετικά τεκμήρια που προσκομίζει, καθώς και τη διαδικασία αναστοχασμού που ακολουθεί μετά από κάθε διδασκαλία, συνιστούν τη βάση για την αξιολογική κρίση του αξιολογητή.
Για τους σκοπούς της αξιολόγησης, έχει δημιουργηθεί ειδική ψηφιακή εφαρμογή, προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr). Στην εφαρμογή αυτή τηρούνται όλοι οι σχετικοί ηλεκτρονικοί φάκελοι των στελεχών εκπαίδευσης, εκπαιδευτικών, μελών του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) και Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ), μαζί με όλα τα σχετικά τεκμήρια για την αξιολόγηση (π.χ. ατομικός φάκελος/portfolio, εκθέσεις αυτοαξιολόγησης, αξιολογικές εκθέσεις των αξιολογητών κλπ). Επιπλέον, μέσω της εφαρμογής αυτής θα μπορούν να υποβληθούν και αντιρρήσεις ή ενστάσεις. Η συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης και στις σχετικές με αυτή διαδικασίες αποτελεί υπηρεσιακό καθήκον των εκπαιδευτικών.
Είναι υποχρεωτική η αξιολόγηση;
Η συμμετοχή στη διαδικασία αξιολόγησης και στις σχετικές με αυτή διαδικασίες αποτελεί υπηρεσιακό καθήκον των εκπαιδευτικών και η άρνηση συμμετοχής συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.
Ποιες είναι οι συνέπειες της θετικής ή μη ικανοποιητικής αξιολόγησης;
Η θετική αξιολόγηση συμβάλλει στην ευρύτερη αναγνώριση και επιβράβευση του έργου του εκπαιδευτικού. Σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης, ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να αξιοποιήσει την αξιολόγησή του ως μοριοδοτούμενο κριτήριο για την επιλογή του σε θέση ευθύνης (π.χ. για να αναλάβει θέση Διευθυντή Σχολείου, Διευθυντή Εκπαίδευσης, Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης) που συνεπάγεται και υψηλότερες αποδοχές. Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού ή του μέλους ΕΕΠ ή ΕΒΠ δύναται να λαμβάνεται επίσης υπόψη σε διαδικασίες επιλογής για την ανάθεση επιμορφωτικού ή άλλου επιστημονικού-εκπαιδευτικού έργου.
Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής αξιολόγησης, δεδομένου ότι ο στόχος της αξιολόγησης είναι κυρίως διαμορφωτικός και όχι τιμωρητικός, ο αξιολογηθείς υποψήφιος θα πρέπει να παρακολουθήσει υποχρεωτική επιμόρφωση, βάσει υλικού που εκπονεί το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).
Πώς διασφαλίζεται η αντικειμενική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού;
Ενδεικτικά: Είναι τρεις οι αξιολογητές κάθε εκπαιδευτικού.
Η αξιολογική έκθεση όλων των αξιολογητών είναι υποχρεωτικά τεκμηριωμένη και, αφού καταχωριστεί στην ειδική ψηφιακή εφαρμογή, γνωστοποιείται στον αξιολογούμενο που αφορά.
Προβλέπεται ειδική διαδικασία ένστασης.
Με ποιον τρόπο μπορώ να κάνω ένσταση στην έκθεση αξιολόγησης αν έχω αντιρρήσεις;
Ο εκπαιδευτικός έχει δικαίωμα να ασκήσει ένσταση κατά των εκθέσεων αξιολόγησης ενώπιον τριμελούς Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης, η οποία συγκροτείται στην έδρα κάθε μίας από τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Η ένσταση ασκείται μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δώδεκα (12) ημερών από την επομένη της γνωστοποίησης με απόδειξη της αξιολογικής έκθεσης στον αξιολογούμενο. Οι ενστάσεις ασκούνται μέσω της ειδικής ψηφιακής εφαρμογής.
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και των μελών Ε.Ε.Π./Ε.Β.Π. εφαρμόζεται για πρώτη φορά καθολικά και συστηματικά στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι πιθανόν το αξιολογικό πλαίσιο να χρειαστεί διορθώσεις/προσαρμογές. Υπάρχει σχετική πρόβλεψη;
Το σύστημα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και των μελών του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.) και του Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (Ε.Β.Π.) προβλέπει και εμπεριέχει μηχανισμό και διαδικασίες μεταξιολόγησης για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της λειτουργίας του, με σκοπό τη διαρκή βελτίωση των διαδικασιών και τη διασφάλιση της αξιοπιστίας του. Η μεταξιολόγηση στοχεύει στη διασφάλιση της ποιότητας του συστήματος αξιολόγησης, την αντικειμενική και αμερόληπτη εφαρμογή των κριτηρίων στις επιμέρους διαδικασίες, την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των σχετικών κρίσεων και μετρήσεων, καθώς και την ανατροφοδότηση και ενημέρωση όλων των συμμετεχόντων, σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και ηγεσίας.
Η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) συντάσσουν κάθε έτος τη δική τους έκθεση μεταξιολόγησης, την οποία υποβάλλουν στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι εκθέσεις λειτουργούν απολογιστικά και διαμορφωτικά και συνοδεύονται από προτάσεις αναφορικά με την ανάγκη διορθώσεων στο σύστημα αξιολόγησης, για την περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητάς του.
Τι ισχύει ανά την Ευρώπη αναφορικά με την αξιολόγηση;
Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ειδικότερα εφαρμόζουν αξιολόγηση εκπαιδευτικών, πλην τριών χωρών, στις οποίες μέχρι πρόσφατα συγκαταλεγόταν και η Ελλάδα (όπου η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει καταργηθεί επί της ουσίας από το 1982). Πληθώρα εκθέσεων από Ευρωπαϊκούς φορείς υπογραμμίζουν την αξία της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, ως μια διαδικασία η οποία συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, ενισχύοντας παράλληλα και τα επίπεδα εργασιακής ικανοποίησης των εκπαιδευτικών.
Πώς αξιολογείται το υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα, πλην των εκπαιδευτικών;
Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση υλοποιείται, σύμφωνα με τις προεκλογικές κυβερνητικές δεσμεύσεις, δομούμενη σε τρεις πυλώνες ως εξής:

Αξιολόγηση σχολικής μονάδας και αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου: βρισκόμαστε ήδη στη δεύτερη χρονιά υλοποίησης, αφού ολοκληρώθηκε η πρώτη εφαρμογή της κατά το σχολικό έτος 2021-2022, με σχεδόν απόλυτη συμμετοχή των σχολείων, της τάξης του 99%.

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος - «ελληνική Pisa»: ολοκληρώθηκε ήδη ο πρώτος κύκλος -και προετοιμάζεται ο δεύτερος- των Εθνικών Εξετάσεων Διαγνωστικού Χαρακτήρα που διενεργήθηκαν στις 18 Μαΐου 2022, που αποτυπώνουν το βαθμό ανταπόκρισης των μαθητών στις εξεταζόμενες γνώσεις και δεξιότητες, σύμφωνα με τους στόχους που θέτουν τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, σε 554 Σχολεία, Δημοτικά (ΣΤ’ τάξη) και Γυμνάσια (Γ’ τάξη), όλων των τύπων όλης της χώρας, με τη συμμετοχή 11.411 μαθητών/-τριών.