Ελιά: Προληπτικά καλλιεργητικά μέτρα για την καρκίνωση

Ευαίσθητη σε προσβολές από ασθένειες και εχθρούς είναι αυτή την εποχή η καλλιέργεια της ελιάς, ενώ οι παραγωγοί θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να προχωρήσουν στα απαραίτητα προληπτικά καλλιεργητικά μέτρα.
Μία από τις πιο σοβαρές ασθένειες είναι η καρκίνωση ή φυματίωσης της ελιάς, η οποία δημιουργεί χαρακτηριστικούς υπερπλαστικούς όγκους (καρκινώματα) σε κλαδίσκους και κλάδους, στον κορμό, στις ρίζες καθώς και ξήρανση των κλαδίσκων και κλάδων με αποτέλεσμα την εξασθένηση των δένδρων και την μείωση της παραγωγής. Ενίοτε προσβάλλει φύλλα και καρπούς στους οποίους σχηματίζονται κηλιδώσεις.
Η συχνότητα της ασθένειας σχετίζεται με τις βροχοπτώσεις και είναι πιο έντονη σε περιοχές με μεγάλες βροχοπτώσεις ή τις έντονα βροχερές χρονιές. Διασπείρεται εύκολα από το νερό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Τα βακτήρια επιβιώνουν στα καρκινώματα και ως επίφυτα σε φύλλα και κλαδιά. Τα φυτοπαθογόνο βακτήριο ελευθερώνεται από τα καρκινώματα και μολύνει μόνο μέσω πρόσφατων πληγών που προκαλούνται από την πτώση των φύλλων, τα τραύματα κατά τη συλλογή του ελαιόκαρπου και το κλάδεμα ή τις ρωγμές του φλοιού που δημιουργούνται με τον παγετό. Ο τραυματισμός των δένδρων από παγετό μπορεί να οδηγήσει σε επιδημίες της ασθένειας επειδή η αποφύλλωση και ο διαχωρισμός του φλοιού που προκαλούνται, συνήθως συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα που συμβαίνουν βροχές που εξαπλώνουν την ασθένεια. Σοβαρά προβλήματα παρουσιάζονται στην περιοχή μας, ιδιαίτερα στην ποικιλία Κορωνέικη, που είναι ευαίσθητη στην ασθένεια.

Μέτρα αντιμετώπισης
Προκειμένου να παρεμποδιστούν οι προσβολές και η μετάδοση της καρκίνωσης, συνιστάται η επιμελής εφαρμογή των παρακάτω προληπτικών καλλιεργητικών πρακτικών.

i. Αφαίρεση και καταστροφή με φωτιά των προσβλημένων βλαστών, με ξηρό καιρό.
Κατά τη διάρκεια της εργασίας τα εργαλεία κλαδέματος να απολυμαίνονται συνεχώς με εμβάπτιση σε οινόπνευμα ή σε διάλυμα 5% φορμόλης.
ii. Να αποφεύγεται το κλάδεμα ή το καθάρισμα των δένδρων με βροχερό καιρό. Αμέσως μετά το κλάδεμα, μετά από χαλάζι ή παγετό καθώς και μετά από κάθε περίπτωση δημιουργίας πληγών (π.χ. ράβδισμα κ.ά.) και ιδιαίτερα όταν ακολουθεί βροχερός καιρός, συνιστάται ψεκασμός κάλυψης με χαλκούχο σκεύασμα στους μολυσμένους ελαιώνες.
iii. Να αποφεύγεται η συλλογή του καρπού με ράβδισμα ή με χτένια και γενικά η δημιουργία πληγών στα δένδρα και να γίνεται ήπια ρύθμιση του ραβδιστικού.
iv. Σε σοβαρές προσβολές, συνιστάται η με ξηρό καιρό ασηπτική αφαίρεση των καρκινωμάτων των βραχιόνων ή του κορμού με κοφτερό μαχαιρίδιο και επάλειψη των πληγών με πυκνό βορδιγάλειο πολτό (3%) ή κατάλληλη πάστα.
Το πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια, μοσχεύματα, εμβόλια) πρέπει να είναι πιστοποιημένο, υγιές και απαλλαγμένο από προσβολές.

Γενικές οδηγίες για το κλάδεμα
Γενικά για το κλάδεμα, συνιστάται προσοχή στα εξής:
i. Το καλό κλάδεμα διευκολύνει τον φωτισμό και τον αερισμό του εσωτερικού της κόμης του δέντρου και κατά συνέπεια αποτελεί κρίσιμο παράγοντα μείωσης των προσβολών από εχθρούς (κυρίως κοκκοειδή και ξυλοφάγα έντομα) και ασθένειες (γλοιοσπόριο, κυκλοκόνιο, καπνιά).
ii. Οι μέτριες και μεγάλες τομές να καλύπτονται με ειδικά επουλωτικά πληγών.
iii. Τα προϊόντα του κλαδέματος, εάν είναι μολυσμένα από ασθένειες ή προσβλημένα από έντομα, πρέπει να καίγονται. Εάν τα δένδρα είναι υγιή, συνιστάται ο τεμαχισμός και η ενσωμάτωση ή η απόθεση στο έδαφος των προϊόντων κλαδέματος.
Μεταχείριση των παγετόπληκτων δένδρων. Σε κάθε περίπτωση να αποφεύγεται το άμεσο κλάδευμα μετά από παγετό για να διαπιστωθεί μετά την έναρξη της βλάστησης η ακριβής ζημιά.
Συστήνεται ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα μετά από τον παγετό για να αποτραπεί η μόλυνση από το βακτήριο του καρκίνου.