Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Η κλιματική κρίση απειλεί το καλοκαίρι στη Μεσόγειο

Το 2004 στην ταινία «Μετά την Επόμενη Μέρα» ο κόσμος έφτανε στο τέλος του λόγω της αδιαφορίας που είχε επιδείξει για το περιβάλλον, αφού πια χιόνιζε στο Νέο Δελχί, η θάλασσα είχε πλημμυρίσει τη Νέα Υόρκη και στη Μόσχα η θερμοκρασία έπεφτε δέκα βαθμούς ανά δευτερόλεπτο.
Το 2023 εν μέσω μιας ιστορικής, πολυετούς ξηρασίας, οι θερμοκρασίες στη Δυτική Μεσόγειο ανέβηκαν κατά 20 βαθμούς Κελσίου πιο πάνω από τα εποχιακά πρότυπα, αγγίζοντας τους 39 βαθμούς Κελσίου στη νότια Ισπανία.
Αν σε αυτό συνυπολογιστεί ότι οι υδάτινοι πόροι στην Ευρώπη γίνονται ολοένα και πιο αραιοί λόγω της βαθύτερης κλιματικής κρίσης, την ώρα που οι ειδικοί προειδοποιούν για την επιστροφή του καιρικού φαινομένου Ελ Νίνιο γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι η ζωή ξεπερνά τον κινηματογράφο και τα σενάρια της είναι απείρως πιο τρομακτικά από τις παραπάνω κινηματογραφικές εικόνες.

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος σήμερα και είναι αφιερωμένη στην πλαστική ρύπανση με σύνθημα #BeatPlastic Pollution. Μόνο στην Ελλάδα στις πανέμορφες θάλασσες της καταλήγουν ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών, που απειλούν το περίφημο μεσογειακό καλοκαίρι, αλλά και τη ζωή των πάντων, ανθρώπων και ζώων αφού ότι καταλήγει στη θάλασσα δεν μένει εκεί αλλά επιστρέφει στον οργανισμό όλων.
Η Μεσόγειος απειλείται είναι το σίγουρο συμπέρασμα, είτε λόγω της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, είτε εξαιτίας των πλαστικών, η κλιματική αλλαγή αλλάζει προς το χειρότερο τη φιλόξενη φυσιογνωμία του πιο δημοφιλή προορισμού στον κόσμο με περισσότερους από 300 εκατομμύρια τουρίστες σε ετήσια βάση.
Η λεκάνη της Μεσογείου είναι ένα παγκόσμιο hotspot θερμότητας, γράφει ο Guardian. Ενώ ο κόσμος είναι τώρα περίπου 1,1 βαθμό Κελσίου (C) θερμότερος από ό, τι ήταν στη δεκαετία του 1970, η περιοχή έχει ήδη ανέβει κατά 1,5 C και βρίσκεται σε πορεία για 3 C μέχρι το τέλος του αιώνα (ή 5 C στο χειρότερο σενάριο των επιστημόνων).
Η άνοδος της θερμοκρασίας και οι συχνότεροι καύσωνες δεν είναι η μόνη πρόκληση. Η πλειοψηφία των κλιματικών μοντέλων συμφωνούν ότι στα περισσότερα μέρη του κόσμου, η θερμοκρασία θα σημαίνει και υγρασία – αλλά όχι στη Μεσόγειο, όπου οι βροχοπτώσεις αναμένεται να μειωθούν μεταξύ 10% και 60%.

Όταν αυτές επιτέλους θα σημειώνονται, οι ειδικοί προβλέπουν ότι θα έρχονται με τη μορφή βίαιων καταιγίδων που θα οδηγήσουν σε εκτεταμένες και καταστροφικές πλημμύρες, όπως αυτή που προκάλεσε η καταιγίδα Alex, η οποία προκάλεσε το θάνατο 18 ανθρώπων στον γαλλικό νομό Αλπ-Μαριτίμ το 2020.
Επίσης, ο σημαντικά αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιών και η προβλεπόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας της Μεσογείου από 35 εκατοστά έως και πάνω από ένα μέτρο, θα έχει ακόμη πιο δραματικές συνέπειες.
Έκθεση του 2021 του εθνικού επιστημονικού κέντρου CNRS της Γαλλίας προειδοποίησε ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα εξαφάνιζε μίλια ολόκληρα παραλιών, ενώ μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα, όπως η Μασσαλία και η Νίκαια, θα υποχρεωθούν να μετακινήσουν κατοίκους και να ξαναχτίσουν σημαντικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων, εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων, απόρροια της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής.
«Ακόμα κι αν σταματήσουμε εντελώς όλες τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σήμερα», είπε ο Γιόελ Γκουιότ, μέλος της περιφερειακής ομάδας ειδικών για το κλίμα GREC-Sud, «οι θερμοκρασίες δεν θα έπεφταν. Θα μείνουν εκεί που είναι για δεκαετίες. Ξεκινήσαμε κάτι που δεν μπορούμε να σταματήσουμε».
Το πιθανότερο είναι να κάνει ζέστη – μερικές φορές πολύ ζέστη – προειδοποίησε η παραπάνω ομάδα. Οι μεσογειακές σκηνές με καρτ ποστάλ θα αλλάξουν μορφή. Η πρόσβαση σε πολλές περιοχές απερίγραπτης φυσικής ομορφιάς θα περιοριστεί και οι παραλίες ίσως αποδειχθούν πολύ ακριβές για συντήρηση.
Οι διακοπές στη Μεσόγειο που ξεκίνησαν συντηρητικά στη βικτωριανή εποχή, αυξήθηκαν δραματικά μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και απογειώθηκαν όταν παρουσιάστηκαν τα περιβόητα πακέτα ταξιδιών. Απο τη δεκαετία του 1970 και μετά αυτά έχουν αυξηθεί εκθετικά και αντιπροσωπεύουν πλέον το 12% της οικονομίας ολόκληρης της περιοχής (και σε ορισμένες χώρες πάνω από το 20% των εθνικών οικονομιών τους).
Τελευταία ευκαιρία
Είναι λοιπόν αμετάκλητα χαμένη αυτή η υπόθεση; Τέλος το καλοκαίρι της Μεσογείου; Φτάσαμε στην μεθεπόμενη μέρα της πραγματικής κλιματικής καταστροφής; Ισως και όχι. Ή τουλάχιστον, όχι ακόμα, λένε οι επιστήμονες, που προειδοποιούν ωστόσο ότι είμαστε πολύ κοντά.
Σύμφωνα με τους ίδιους ενώ η παγκόσμια θερμοκρασία θα αλλάξει αναπόφευκτα πολλές πλευρές των διακοπών στις παραλίες της νότιας Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας ή της Ελλάδας, που τόσο πολύ αγαπούν εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρωπαίοι και ισάριθμοι άλλοι πολίτες του κόσμου, οι παράγοντες που καθορίζουν τις τουριστικές ροές είναι πολύπλοκοι για να γραφτεί εδώ και τώρα το τέλος.
Ο μεσογειακός μαζικός τουρισμός, εξάλλου, οι υποδομές του και οι δημοφιλείς συνήθειές του, σημειώνει η βρετανική εφημερίδα, εξυπηρετούν εδώ και πέντε δεκαετίες, ένα τεράστιο, πρόθυμο και συνεχώς αυξανόμενο κοινό που αναζητά ένα πράγμα πάνω από όλα: εγγυημένη ηλιοφάνεια. .
Με τον ήλιο ως βασική απαίτηση οι υψηλότερες καλοκαιρινές θερμοκρασίες μπορεί να αποθαρρύνουν μερικούς αλλά σίγουρα όχι όλους, γι’ αυτό και τα καλοκαιρινά θέρετρα της Μεσογείου προβλέπεται να παραμείνουν ασυναγώνιστα.
Αν όμως δεν γίνει άμεσα κάτι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των πολύπλευρων συνεπειών της που έχουν επηρεάσει τη ζωή των πάντων, το μεσογειακό καλοκαίρι ίσως να μην είναι το μόνο που θα ξεχαστεί στη λήθη…
Όπως σημειώνει η δρ. Κριστίνα Λινάρες, συνδιευθύντρια του δημόσιου ερευνητικού ινστιτούτου υγείας Carlos III στη Μαδρίτη “οι τουρίστες πια στην Ισπανία έρχονται νωρίτερα μέσα στη χρονιά – η κλιματική έκτακτη ανάγκη έχει φέρει τους τυπικούς καλοκαιρινούς μήνες πιο μπροστά».
Στην Αθήνα η αίσθηση για επείγουσα ανάληψη δράσης (μέχρι το 2030 προβλέπεται ότι οι χώροι πρασίνου θα έχουν επεκταθεί στο 30% όλων των αστικών περιοχών, την ώρα που η δενδροφύτευση έχει εκτιναχθεί στα ύψη, με 2.122 φυτεύσεις στο κέντρο της πρωτεύουσας μόνο πέρυσι) ταυτίζεται με μια άνευ προηγουμένου τουριστική έκρηξη στα δρόμους της, στις υπόλοιπες πόλεις της και φυσικά τα νησιά.
Η Ελλάδα ήταν το τρίτο μέρος με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο το περασμένο καλοκαίρι, και φέτος προβλέπονται πάνω από 33 εκατομμύρια αφίξεις.
Για όλα αυτά και πολλά περισσότερα η κλιματική αλλαγή πρέπει να αντιμετωπιστεί ως προτεραιότητα των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο για να μη χαθεί το καλοκαίρι στη Μεσόγειο, αλλά για να μην εξαφανιστεί η ίδια η ανθρώπινη ζωή.