Τα κέρδη της Ελλάδας από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας - Δημοσιονομικός χώρος για νέες ενισχύσεις

Aπόλυτη ικανοποίηση επικρατεί στην Αθήνα για τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας καθώς, το νέο πλαίσιο δεν θέτει προσκόμματα στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα έτη αλλά θέτει τις βάσει για να συνεχιστεί η δυναμική πορεία των τελευταίων ετών.
Ειδική μεταχείριση για την Ελλάδα
Η χώρα μας θα έχει ειδική μεταχείριση για τις αμυντικές δαπάνες της, ενώ θα υπάρχει πρόνοια για τους τόκους του ελληνικού δημοσίου χρέους μετά το 2033. Εξάλλου, εξασφάλισε την προστασία των επενδύσεων και τη σταδιακή μείωση του δημοσίου χρέους.
Η Ελλάδα μαζί με τις υπόλοιπες χώρες του νότου είναι σαφώς κερδισμένες, αφού πήραν τις ελαφαφρύνσεις που επεδίωκαν, οι οποίες ενισχύουν τα περιθώρια ευελιξίας της δημοσιονομικής της πολιτικής, δημιουργώντας δημοσιονομικό χώρο και απομακρύνοντας τον κίνδυνο παραβίασης των δημοσιονομικών κανόνων.
Eτσι δημιουργούνται τα περιθώρια για περαιτέρω φορολογικές ανάσες και εισοδηματικές ενισχύσεις προς τα νοικοκυριά με βάση τον δημοσιονομικό χώρο που θα απελευθερώσει η νέα λογιστική αποτύπωση των εξοπλιστικών δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό.
Oι νέοι κανόνες είναι πιο επιεικείς σε σχέση με τους προηγούμενους και δίνουν περισσότερο χρόνο για ηπιότερη μείωση του δημοσίου χρέους και του ελλείμματος χωρίς να «πνίγουν» τις αναπτυξιακές προοπτικές και την κοινωνική συνοχή. Επίσης με τους νέους κανόνες, τίθεται ένα ενιαίο και λιγότερο αυστηρό ανώτατο όριο ελλείμματος, το οποίο προβλέπει ότι το έλλειμμα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ.
Οι νέοι κανόνες
Oπως άλλωστε προβλέπεται οι νέοι κανόνες θα καθορίσουν έναν αργό αλλά σταθερό ρυθμό μείωσης του ελλείμματος και του χρέους από το 2025, σε διάστημα τεσσάρων έως επτά ετών, με την επιλογή για περισσότερο χρόνο εάν μια χώρα προβεί σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε τομείς προτεραιότητας της ΕΕ.
Ειδικότερα: 

• Ικανοποιείται το πάγιο αίτημα της Ελλάδας για ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών. Ειδικότερα προβλέπεται ότι αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ή προβαίνει σε μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων του στην άμυνα, εισάγεται η δυνατότητα οι δαπάνες αυτές να μην λαμβάνονται υπόψη για την ένταξη ή μη του κράτους μέλους σε Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Oι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προβλέπουν ότι όταν σημειώνεται υπέρβαση των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος, θα συνυπολογίζεται κατά πόσο αυτή οφείλεται στην πραγματοποίηση υψηλών δαπανών για επενδύσεις στην άμυνα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εισάγεται η δυνατότητα αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ή προβαίνει σε μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων του στην άμυνα, οι δαπάνες αυτές να μην λαμβάνονται υπόψη για την ένταξη ή μη του κράτους μέλους σε Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Έτσι, οι επενδύσεις στην άμυνα δύνανται για πρώτη φορά να λειτουργούν ως κατηγορία δαπανών που θα εξαιρούνται από τον υπολογισμό του (υπερβολικού) ελλείμματος. Οι επενδύσεις στην άμυνα είναι η μοναδική κατηγορία δαπανών για την οποία εισάγεται ρητά αυτή η πρόνοια.
• Η μείωση του δημοσίου χρέους θα είναι σταδιακή, ώστε να προστατευτεί η δυναμική της ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Με τους υφιστάμενους κανόνες κάθε κράτος-μέλος που έχει χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ είναι υποχρεωμένο να μειώνει κάθε χρόνο το χρέος του κατά το 1/20 του υπερβάλλοντος ποσού. Στην πράξη αυτό για την Ελλάδα σημαίνει ετήσια μείωση χρέους 4,5%-5% τα επόμενα χρόνια. Με τους νέους κανόνες η απαιτούμενη μείωση χρέους θα υπολογίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους, ενώ ως ελάχιστο όριο για τα κράτη με υψηλό χρέος (>90% του ΑΕΠ) όπως η Ελλάδα τίθεται η ετήσια μέση μείωση του χρέους κατά 1%.Ουτως ή άλλως, οι στόχοι που έχουν τεθεί με το πρόγραμμα σταθερότητας 2023-2026 είναι υψηλότεροι από αυτούς που απαιτούν οι νέοι δημοσιονομικές κανόνες.
• Εξασφαλίζεται πως η ενσωμάτωση των τόκων επίσημων δανείων στο δημόσιο χρέος, η οποία είναι προγραμματισμένη για το 2033, δεν θα ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς εξέλιξης του ελληνικού δημοσίου χρέους όσον αφορά την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων.Πρόκειται για 25 δισ. ευρώ των αναβαλλόμενων πληρωμών τόκων από το δάνειο του EFSF που θα λήξουν το 2033.

Επιπλέον, με το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης συμφωνήθηκαν τα εξής:

• Οι εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές θα σχεδιάζονται με μεγαλύτερη έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εθνικών οικονομιών.
• Προστατεύονται οι επενδύσεις που συμβάλουν στην ανάπτυξη και την προσαρμογή των οικονομιών στις σύγχρονες συνθήκες.
• Με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες δημιουργείται περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για την πραγματοποίηση επενδύσεων που έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα και συμβάλουν στην αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων όπως η ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η ενεργειακή ασφάλεια, η οικονομική ανθεκτικότητα, η κοινωνική συνοχή και η άμυνα. Αυτό δεν σημαίνει πλήρη εξαίρεσή τους από τον υπολογισμό του ελλείμματος και του χρέους. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν άλλωστε εφικτό δεδομένου ότι και αυτές οι δαπάνες από κάπου θα πρέπει τελικά να πληρωθούν. Ωστόσο τα κράτη που δεσμεύονται να πραγματοποιήσουν ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων θα μπορούν να αιτηθούν μεγαλύτερη περίοδο προσαρμογής (έως 7 αντί για 4 έτη) προκειμένου να πετύχουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους.
• Εισάγονται κοινές δικλείδες ασφαλείας που θα εξασφαλίζουν την δημοσιονομική σταθερότητα, όπως αυτή θα επιδιώκεται από εθνικά σχέδια τετραετούς διάρκειας, με δυνατότητα επέκτασης ως και επτά έτη.
• Ενισχύεται η δυνατότητα αντιμετώπισης απρόβλεπτων καταστάσεων, σε ενωσιακό ή εθνικό επίπεδο με την ενεργοποίηση ρητρών διαφυγής.
• Απλοποιείται και εξορθολογίζεται το σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης ώστε να είναι πιο αποτελεσματικό, διαφανές και δίκαιο.