Γ. Στουρνάρας: Βελτιωμένη η πρόσβαση των ΜΜΕ σε τραπεζικό δανεισμό - Μικρότερη η αύξηση των επιτοκίων τους

Τα εμπόδια για την πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε τραπεζικό δανεισμό κινούνται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009, όταν ξεκίνησε σχετική έρευνα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δήλωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στο συνέδριο της ΕΣΕΕ «Future of Retail 2024».
Ο κλάδος του εμπορίου εκπροσωπεί πολύ σημαντικό κομμάτι της οικονομικής δραστηριότητας, είπε ο διοικητής, καθώς συνεισφέρει το 13% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στην ελληνική οικονομία και αντιπροσωπεύει το 17,6% περίπου της απασχόλησης.
Ο κλάδος του εμπορίου χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και ειδικότερα, πολύ μικρών επιχειρήσεων. Οι ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων, αντιπροσωπεύουν το 96% του κλάδου σε όρους απασχόλησης και το 37% του τζίρου του συνόλου των εμπορικών επιχειρήσεων.
Σχεδόν το 20% της πιστωτικής επέκτασης στο εμπόριο
Το 2023 στις επιχειρήσεις που ανήκουν στον τομέα του εμπορίου διοχετεύθηκε σχεδόν το 1/5 της συνολικής πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις του μη χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ο κλάδος του εμπορίου απορρόφησε το δεύτερο υψηλότερο μερίδιο της τραπεζικής πίστης μετά από εκείνο της βιομηχανίας και ίσο με εκείνο του κλάδου της ενέργειας.
Οι ελληνικές τράπεζες το περασμένο έτος χορήγησαν νέα δάνεια προς τις εμπορικές επιχειρήσεις συνολικού ύψους 1,6 δισεκ. ευρώ. Επίσης, τον Δεκέμβριο του 2023 ο τομέας του εμπορίου εμφάνιζε το δεύτερο υψηλότερο υπόλοιπο (μετά τη βιομηχανία) ως προς το συνολικό απόθεμα επιχειρηματικών δανείων.
Ειδικότερα, οι ΜΜΕ του κλάδου του εμπορίου, σε αντιδιαστολή με τις μεγάλες επιχειρήσεις, το 2023 απορρόφησαν το 18,5% περίπου των νέων δανείων προς τις ΜΜΕ στο σύνολο της οικονομίας, που ήταν το τρίτο υψηλότερο μερίδιο μεταξύ των επιμέρους κλάδων - μετά τη μεταποίηση και την ενέργεια - ενώ το 2022 ο κλάδος του εμπορίου είχε καταγράψει πρωτιά μεταξύ των μικρομεσαίων, με 20,8% των νέων πιστώσεων.
Στο 10% τα κόκκινα δάνεια των ΜΜΕ
Παρά τη βελτίωση που έχει σημειωθεί τα τελευταία έτη στους ισολογισμούς των τραπεζών με μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων που αφορούν ΜΜΕ (προς το σύνολο των δανείων προς ΜΜΕ), από 65% περίπου την περίοδο 2015-2017 σε περίπου 10% το Δεκέμβριο του 2023, το ποσοστό αυτό παραμένει σχεδόν τετραπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό για τα δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις (Δεκέμβριος 2023: 2,6% του συνόλου των τραπεζικών δανείων προς μεγάλες επιχειρήσεις).
Τα υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων εξακολουθούν να καταγράφονται στους ελεύθερους επαγγελματίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και είναι της τάξης του 24% στο σύνολο των δανείων αυτής της κατηγορίας.
Όσον αφορά το σύνολο των εμπορικών επιχειρήσεων, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ανέρχονταν –σε όρους αξίας όχι αριθμού δανειακών συμβάσεων– στο τέλος του προηγούμενου έτους σε 6% του συνόλου των τραπεζικών δανείων προς τον κλάδο.
Ο κεντρικός τραπεζίτης σημείωσε ότι σχεδόν 11 δις δάνεια προς ΜΜΕ (στην πλειοψηφία του μη εξυπηρετούμενα), βρίσκονται εκτός τραπεζικού συστήματος. Εάν τα αθροίζαμε, είπε, αυτά στα παραπάνω ποσοστά, τότε ο δείκτης ΜΕΔ για τις ΜΜΕ θα ανέβαινε από το 10% στο 36,8%. «Γίνεται κατανοητό λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η επίλυση του προβλήματος του μη-εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους, όπως έχω πει αρκετές φορές δημόσια», πρόσθεσε.
Μειώθηκε η ψαλίδα με την Ευρωζώνη στα επιτόκια δανείων
Το ονομαστικό κόστος τραπεζικού δανεισμού στην χώρα μας παραμένει από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ (μαζί με χώρες όπως η Εσθονία, η Ιρλανδία, η Κύπρος, η Πορτογαλία κ.ά.). Ωστόσο η θετική διαφορά μεταξύ Ελλάδος και ζώνης του ευρώ στα δανειακά επιτόκια για τις επιχειρήσεις αποκλιμακώθηκε περαιτέρω το 2023, ακολουθώντας πολυετή τάση σταδιακής συρρίκνωσης.
Τον Ιανουάριο του 2024, η διαφορά επιτοκίου περιορίστηκε σε 80 περίπου μονάδες βάσης (0,8 της ποσοστιαίας μονάδας) που αποτελεί τη χαμηλότερη τιμή για την απόκλιση του επιτοκίου τραπεζικού δανεισμού προς ΜΧΕ στην Ελλάδα από το μέσο όρο στη ζώνη του ευρώ από το 2003.
Μικρότερη αύξηση επιτοκίων για τις ΜΜΕ
Δεν πρέπει, είπε ο κ. Στουρνάρας, να παραβλέπεται ότι στην Ελλάδα τα δανειακά επιτόκια των τραπεζών για τις ΜΜΕ αυξήθηκαν λιγότερο κατά τον πρόσφατο ανοδικό κύκλο των επιτοκίων πολιτικής από ό,τι για τις μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις: το μέσο επιτόκιο των τοκοχρεωλυτικών δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τον Ιανουάριο 2024, διαμορφώθηκε στο 6,1% σε σύγκριση με 3,6% τον Ιούλιο 2022 αυξημένο κατά 240 περίπου μονάδες βάσης έναντι του Ιουλίου 2022.
Το 2023 οι μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες έλαβαν τραπεζικά δάνεια ύψους 2 δισεκ. ευρώ (2022: 4,2 δισεκ. ευρώ) υποστηριζόμενα μέσω προγραμμάτων αφενός του ομίλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ο οποίος αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF)) και αφετέρου της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ).
Άνω του 75% της αξίας των εν λόγω χρηματοδοτήσεων κατευθύνθηκε προς ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους, μερίδιο που αντικατοπτρίζει τη διαχρονική στόχευση της ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.