Κόκκινα δάνεια: Υπόμνημα των servicers στον Φλωρίδη - Ζητούν να ανεβάσει ταχύτητα η Δικαιοσύνη

Ζητήματα που συνδέονται με την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, τα οποία σε μεγάλο βαθμό έχουν τιτλοποιηθεί και ενταχθεί στο πρόγραμμα «Ηρακλής» και φέρουν την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου έχουν θέσει οι εταιρείες διαχείρισης δανείων (servicers) στον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη με πολυσέλιδο υπόμνημα τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνη βλέπει κατ’ αρχήν θετικά τις περισσότερες θέσεις – προτάσεις των servicers για μειωθούν οι δικαστικοί χρόνοι και να γίνει πιο αποτελεσματική διαχείριση.
Και στο πλαίσιο αυτό οι εταιρείες διαχείρισης αναμένουν την ανάληψη πρωτοβουλιών από πλευράς πολιτείας. Πρωτοβουλίες που δεν αφορούν μόνο τους servicers αλλά είναι θετικές για το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας, όπως αυτές που αφορούν την καλύτερη λειτουργία Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογικών Γραφείων.
Επιτάχυνση της δικαιοσύνης
Ειδικά σε ότι αφορά στις τιτλοποιήσεις του «Ηρακλή» επισημαίνουν ότι «τυχόν αδυναμία επίτευξης των επιχειρηματικών σχεδίων που συνοδεύουν τις συγκεκριμένες τιτλοποιήσεις θα επιφέρει εξαιρετικές αρνητικές συνέπειες τόσο για τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, όσο και για τους δημοσιονομικούς στόχους του Ελληνικού Δημοσίου».
Οι servicers στο υπόμνημα τους δίνουν έμφαση στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών αλλά και στην ενίσχυση των δικαστηρίων με ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους, ώστε να επιταχυνθεί η απονομή της δικαιοσύνης, που αποτελεί συνολικά ζητούμενο για την κοινωνία και την οικονομία.
Μεταξύ άλλων ζητούν:

• να επιτραπεί η διασύνδεση σε διάδικους – θεσμικούς φορείς όπως τράπεζες και servicers
• να διασυνδεθούν με την πλατφόρμα SOLON που σήμερα λειτουργεί ως «ηλεκτρονικό πινάκιο» και πρέπει να αναβαθμιστεί,
• να ψηφιοποιηθούν οι διαδικασίες έκδοσης διαταγών πληρωμής,
• να προβλεφθεί η δυνατότητα λήψης ηλεκτρονικών αρχείων αποφάσεων από τα Ειρηνοδικεία για τις υποθέσεις του Νόμου 3869/2010
• να επιταχυνθεί η εκδίκαση ανακοπών που σήμερα προσδιορίζονται από το 2028 και μετά.

Αναβάθμιση της πλατφόρμας SOLON
Οι servicers θέτουν κατ’ αρχήν το θέμα αναβάθμισης της πλατφόρμας SOLON, που σήμερα έχει μάλλον περιορισμένη λειτουργικότητα ώστε να γίνει μια πλατφόρμα που θα συμβάλει στη συνολική ψηφιοποίηση της διαδικασίας εκδίκασης κάθε πολιτικής υπόθεσης.
Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει, πρώτον, να διασυνδεθεί με το αντίστοιχο σύστημα ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων, το οποίο υποστηρίζεται σήμερα από το Portal της Ολομέλειας Δικηγορικών Συλλόγων.
Και δεύτερον, το SOLON θα πρέπει να λειτουργεί ως εργαλείο, το οποίο εν τέλει θα επιτρέπει την πλήρη ενημέρωση των ενεχομένων και των δικηγόρων τους όχι μόνο για την ημερομηνία της δικασίμου και την πορεία της υπόθεσης, αλλά και για το περιεχόμενο των δικογράφων.
Έτσι, για να επιτευχθούν αυτοί οι δύο στόχοι θα πρέπει να συντρέξουν τέσσερις προϋποθέσεις:

1. Στο SOLON, αλλά και σε οποιαδήποτε διαδικασία κατάθεσης δικογράφου που θα πρέπει να είναι μόνο ηλεκτρονική, πρέπει να προστίθενται τα πλήρη στοιχεία και κατ ελάχιστον το ΑΦΜ των ενεχομένων.
2. Θα πρέπει να επιτραπεί στους διαδίκους - και ιδίως σε θεσμικούς φορείς όπως είναι τα αδειοδοτημένα από την Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύματα, δηλαδή τράπεζες και servicers, να διασυνδεθούν στο SOLON.
3. Μέσω του SOLON θα πρέπει να αναρτώνται τα δικόγραφα και όλα τα διαδικαστικά έγγραφα που αφορούν κάθε συγκεκριμένη υπόθεση.
4. Το σύστημα να παραμετροποιηθεί, ώστε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο των δικογράφων και των διαδικασιών, στο πλαίσιο των οποίων είναι διάδικος (πχ. με κωδικούς taxisnet).

Οι εκκρεμείς υποθέσεις Κατσέλη
Οι servicers έχουν θέσεις εξάλλου και δύο θέματα που αφορούν τις υποθέσεις του νόμου 3869/2010 (νόμος Κατσέλη/Σταθάκη).
Το πρώτο σχετίζεται με την εκκαθάριση/ εκποίηση περιουσιακών στοιχείων που έχουν υπαχθεί στη διαδικασία του νόμου ο οποίος προβλέπει ότι εφόσον υπάρχει ρευστοποιήσιμη περιουσία, η εκποίηση της οποία κρίνεται απαραίτητη για την ικανοποίηση των πιστωτών, ορίζεται εκκαθαριστής. Η εκποίηση από τον εκκαθαριστή είναι αναγκαστική, δεν προϋποθέτει καμία συναίνεση ή συνεργασία του οφειλέτη.
Οι servicers υποστηρίζουν ότι το νομοθετικό πλαίσιο είναι προβληματικό, αφήνει πολλά θέμα που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκποίησης αρρύθμιστα. Μεταξύ των προβλημάτων που ανακύπτουν είναι η αδυναμία του εκκαθαριστή να αποκτήσει πρόσβαση στα φορολογικά στοιχεία του οφειλέτη και η ύπαρξη πολεοδομικών αυθαιρεσιών που εμποδίζουν την έγκυρη μεταβίβαση του ακινήτου.
Αποτέλεσμα είναι ότι παρά το γεγονός, όπως υπογραμμίζεται, ότι έχουν εκδοθεί χιλιάδες αποφάσεις Ειρηνοδικείων που διατάσσουν την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών, οι σχετικές διαδικασίες έχουν «κολλήσει».
Έτσι, οι εταιρείες διαχείρισης ζητούν τροποποίηση του νόμου 3869/2010 ώστε η ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων να γίνεται μέσω της διαδικασίας που προβλέπει ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας (4738/2020), η οποία διεξάγεται μέσω την πλατφόρμας e-auction, ώστε να ολοκληρωθούν οι υποθέσεις που λιμνάζουν. Σημειώνεται ότι όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του Ν. 3869/2010 δεν υπήρχε η δυνατότητα εκποίησης με ηλεκτρονικά μέσα.
Επίσης, για την επιτάχυνση της εκδίκασης των υποθέσεων του Ν.3869/2010 οι servicers ζητάνε τη δυνατότητα να λαμβάνουν ηλεκτρονικά αρχεία αποφάσεων από τα κατά τόπους Ειρηνοδικεία. Επισημαίνουν ότι η πρόβλεψη της ΚΥΑ για ανάρτηση της εκδοθείσας υπουργικής απόφασης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα (σε μορφή PDF) εφαρμόζεται μόνο σε ελάχιστα Ειρηνοδικεία με αποτέλεσμα οι δικηγόροι οφειλετών και πιστωτών να λαμβάνουν αντίγραφα από τις γραμματείες των Ειρηνοδικείων.
Έτσι εκτός από τους δικηγόρους και τα δικαστήρια δαπανούν αδικαιολόγητα ανθρωποώρες για να παρέχουν αντίγραφα ενώ όλη η διαδικασία θα μπορούσε να «τρέχει» ηλεκτρονικά.
Ως αιτιολογία για τη μη ανάρτηση των αποφάσεων αναφέρθηκε η ανάγκη καταβολής ενσήμου επικύρωσης ΤΑΧΔΙΚ για τη λήψη επικυρωμένου αντιγράφου. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι οι διάδικοι έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν και ανεπικύρωτα διαδικαστικά έγγραφα από τη γραμματεία των δικαστηρίων, καθώς η επικύρωση δεν είναι υποχρεωτική.
Αλλά ακόμα και στην περίπτωση που ο διάδικος επιθυμεί να λάβει επικυρωμένο αντίγραφο δικαστικής απόφασης, θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα της πληρωμής των ενσήμων επικύρωσης με ηλεκτρονικά μέσα (χρεωστική ή πιστωτική κάρτα ή και μέσω IRIS) όπως συμβαίνει και με άλλα δικαστηριακά έγγραφα μέσω του portal της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων.
Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζεται, η καταβολή ή μη ενσήμου επικύρωσης δεν πρέπει να αποτελεί αιτιολογία για την παράλειψη ανάρτησης της δικαστικής απόφασης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, όπως ορίζεται στη σχετική ΚΥΑ.
Εκδίκαση ανακοπών
Στις διαδικασίες είσπραξης απαιτήσεων εντοπίζονται πλέον μεγάλες χρονικές καθυστερήσεις. Οι καθυστερήσεις αυτές αναιρούν κάθε προοπτική ανάκτησης των οφειλόμενων χρηματικών ποσών σε εύλογο χρονικό διάστημα. Πέραν των καθυστερήσεων που εντοπίζονται στις διαδικασίες έκδοσης διαταγών πληρωμής, μεγάλες καθυστερήσεις εντοπίζονται επίσης στις διαδικασίες εκδίκασης ανακοπών και αιτήσεων αναστολής.
Στα μεγάλα Πρωτοδικεία της χώρας οι ανακοπές εναντίον συγκεκριμένων πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης προσδιορίζονται συχνά μετά από 2-4 χρόνια μετά την κατάθεση του δικογράφου. Αν συνυπολογιστεί και η καθυστέρηση εξαιτίας ενδεχομένων αναβολών και ο χρόνος για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης η επίλυση της διαφοράς μπορεί να απαιτήσει 8-9 χρόνια, στο βασικό σενάριο.
Σε άλλες περιπτώσεις και παρά τις προβλέψεις του ΚΠολΔ (άρθρο 933) η απόφαση επί της ανακοπής εκδίδεται είτε μετά τη διενέργεια του πλειστηριασμού είτε λίγες μέρες πριν με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επαρκής χρόνος για την άσκηση έφεσης και την τυχόν λήψη ασφαλιστικών μέτρων από το Εφετείο.
Αυτό έχει ως σημαίνει την πρόκληση ανασφάλειας δικαίου σε σχέση με τις εκκρεμείς διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης αλλά και την αδυναμία έγκαιρης επίλυσης τυχόν νομικών ζητημάτων που αφορούν τον πλειστηριασμό αποθαρρύνοντας υποψήφιους πλειοδότες, με τον αριθμό των άγονων πλειστηριασμών να είναι μεγάλος.
Μεγάλες καθυστερήσεις εντοπίζονται και στις ανακοπές του άρθρου 933 ΚΠολΔ κατά επιτυχημένων πλειστηριασμών, καθώς επίσης και στην εκδίκαση ανακοπών κατά του πίνακα κατάταξης.
Και οι συγκεκριμένες ανακοπές λαμβάνουν συχνά δικάσιμο από το 2031 και μετά. Έτσι, ο μεν υπερθεματιστής που έχει αποκτήσει το ακίνητο δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι τυχόν νομικές αμφισβητήσεις σε σχέση με τον πλειστηριασμό θα επιλυθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, ο δε δανειστής αδυνατεί συχνά να εισπράξει το ποσό που του αναλογεί από το πλειστηρίασμα πριν την τελεσιδικία του πίνακα κατάταξης δανειστών.
Οι παραπάνω καθυστερήσεις, όπως επισημαίνουν οι servicers, θέτουν σχεδόν ανυπέρβλητες προκλήσεις στην επίτευξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων (Business Plans) που συνδέονται με τη διαχείριση των χαρτοφυλακίων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, περιλαμβανομένων των χαρτοφυλακίων που έχουν λάβει την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου στο πλαίσιο του Προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ».
Οι εταιρείες προτείνουν μέτρα που θα συμβάλουν στην επιτάχυνση των διαδικασιών όπως την υποχρεωτική τήρηση των νόμιμων προθεσμιών, την εισαγωγή αποκλειστικά έγγραφης διαδικασίας σε συγκεκριμένες ανακοπές και την εισαγωγή κανόνων για την οικονομία της διαδικασίας καθώς νομικής υφής ή τεχνικής φύσεως ζητήματα που ανακύπτουν κατά την εκτελεστική διαδικασία εξετάζονται με πολυσέλιδα δικόγραφα ανακοπών και προτάσεων των διαδίκων.