Καρκίνος: «Χτυπάει» όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους - Τι συμβαίνει και πώς το εξηγούν οι επιστήμονες

Τα τελευταία 10 χρόνια, τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου μεταξύ των ατόμων ηλικίας 25 έως 49 ετών έχουν αυξηθεί σε 24 διαφορετικές χώρες, μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νορβηγία και η Αργεντινή.
Τα πρώτα ευρήματα της έρευνας, που παρουσιάστηκαν από διεθνή ομάδα στο συνέδριο της Ένωσης για τον Διεθνή Έλεγχο του Καρκίνου (UICC) στη Γενεύη τον Σεπτέμβριο του 2024, ήταν τόσο εντυπωσιακά όσο και ανησυχητικά.
Οι ερευνητές όπως αναφέρει το BBC, από την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (ACS) και τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), εξέτασαν στοιχεία από 50 χώρες για να κατανοήσουν την τάση. Σε 14 από αυτές τις χώρες, η αυξητική τάση παρατηρήθηκε μόνο στους νεότερους ενήλικες, ενώ τα ποσοστά των μεγαλύτερων σε ηλικία ενηλίκων παρέμειναν σταθερά.
Τα αποτελέσματα είναι τα πιο πρόσφατα από μια σειρά μελετών που περιγράφουν λεπτομερώς μια παρόμοια αύξηση μιας σειράς διαφορετικών καρκίνων στους νέους.
Ο καρκίνος του μαστού είναι μια μορφή καρκίνου όπου η τάση είναι εμφανής. Μια νέα έκθεση της ACS διαπίστωσε ότι ενώ οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού στις γυναίκες έχουν μειωθεί κατά περίπου 10% την τελευταία δεκαετία, τα ποσοστά εμφάνισης αυξάνονται κατά 1% ετησίως συνολικά - και κατά 1,4% ετησίως για τις γυναίκες κάτω των 50 ετών.
Με βάση τις επιδημιολογικές έρευνες, φαίνεται ότι η τάση αυτή ξεκίνησε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η παγκόσμια επίπτωση του καρκίνου σε πρώιμη ηλικία είχε αυξηθεί κατά 79% μεταξύ 1990 και 2019, ενώ ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο σε νεότερα άτομα αυξήθηκε κατά 29%. Μια άλλη έκθεση στην επιθεώρηση The Lancet Public Health περιέγραψε πώς τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σταθερά μεταξύ των γενεών σε 17 διαφορετικές μορφές καρκίνου, ιδίως στη γενιά X και στους Millennials.
Το ζήτημα των καρκίνων που εμφανίζονται νωρίς έχει γίνει τόσο ανησυχητικό που μεγάλοι οργανισμοί όπως η UICC επιθυμούν να ευαισθητοποιήσουν τους γενικούς ιατρούς σχετικά με την τάση αυτή, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα προειδοποιητικά σημάδια εντοπίζονται στους νεότερους ασθενείς.
«Ένας γιατρός που ακούει κάποιον άνω των 60 ετών που μιλάει για δυσκολία στο πέρασμα των κοπράνων, αισθάνεται κουρασμένος και πρησμένος, θα λάβει αυτά τα συμπτώματα πολύ πιο σοβαρά υπόψη του από ό,τι ένα νεαρό άτομο γύρω στα 30 που είναι δραστήριο και δεν ταιριάζει στο τυπικό προφίλ ενός ατόμου με καρκίνο», λέει η Sonali Johnson, επικεφαλής της υπεράσπισης της UICC.
«Μπορεί να το αποδώσουν σε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή εργασιακό στρες, οπότε υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα των ανθρώπων απορρίπτονται αντί να παραπέμπονται για αιματολογικές εξετάσεις ή κολονοσκόπηση».
Οι ειδικοί στον καρκίνο λένε ότι οι ασθενείς που παρουσιάζουν ασθένειες όπως ο καρκίνος του παγκρέατος, μια ασθένεια όπου οι περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται στις αρχές της δεκαετίας του '70, είναι μερικές φορές δεκαετίες νεότεροι από ό,τι συνήθως αναμενόταν.
«Δεν είναι ασυνήθιστο για μένα να βλέπω κάποιον κάτω των 40 ετών με καρκίνο του παγκρέατος», λέει η Eileen O'Reilly, ιατρική ογκολόγος του γαστρεντερικού στο Memorial Sloan Kettering Cancer Centre στη Νέα Υόρκη. «Είναι σχεδόν κάθε εβδομάδα, πράγμα που είναι μια τρομακτική σκέψη. Πρόκειται για ανθρώπους στην ακμή της ζωής τους, οι οποίοι δημιουργούν οικογένειες και έχουν τα πάντα για να ζήσουν. Οι επιπτώσεις για την κοινωνία είναι βαθιές».
Ενώ οι ογκολόγοι συνήθως θεωρούσαν ότι οι καρκίνοι σε νεότερα άτομα είναι κυρίως συνέπεια κληρονομικών παραγόντων κινδύνου, όπως οι μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, όλο και περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν εμφανή γενετική προδιάθεση. Η O'Reilly λέει ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων νεαρής ηλικίας που βλέπει, δεν υπάρχει προφανής γενετική εξήγηση, και όταν μελετώνται στο εργαστήριο, οι όγκοι που φέρουν ασθενείς ηλικίας 20, 30 ή 40 ετών εμφανίζονται πιο επιθετικοί σε σύγκριση με έναν τυπικό ασθενή με καρκίνο του παγκρέατος στα 70 του χρόνια.
Λέει ότι αυτό συχνά καθιστά την πρόγνωσή τους πολύ κακή, παρόλο που ο ίδιος ο ασθενής είναι συχνά σε καλή υγεία κατά τα άλλα.
«Είναι νεότεροι, πιο γυμνασμένοι και συχνά μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα την ένταση της θεραπείας, αλλά ορισμένοι έχουν αυτή την ιδιαίτερα επιθετική μορφή καρκίνου του παγκρέατος, η οποία προκαλεί επιταχυνόμενη παρακμή μπροστά στα μάτια σας», λέει. «Γι' αυτούς και για εμάς είναι συχνά ακατανόητο, γιατί ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ένας υγιής 40χρονος θα εμφάνιζε αυτού του είδους την κακοήθεια;»
Τι συμβαίνει;
Ίσως η πιο προφανής εξήγηση δείχνει τον ρόλο της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου, καταστάσεις που έχουν συσχετιστεί με την αύξηση του κινδύνου καρκίνου μέσω της αύξησης της φλεγμονής σε όλο το σώμα και της απορρύθμισης βασικών ορμονικών οδών.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η συσσώρευση υπερβολικού σωματικού βάρους μεταξύ 18 και 40 ετών σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο έως και 18 διαφορετικών καρκίνων, ενώ η έκθεση Lancet διαπίστωσε ότι 10 από τους 17 καρκίνους που αυξάνονται σε επιπολασμό στους νέους στις ΗΠΑ είναι κακοήθειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως τα νεφρά, οι ωοθήκες, το ήπαρ, το πάγκρεας και καρκίνους της χοληδόχου κύστης καθώς και μυέλωμα.
«Τα συνολικά στοιχεία δείχνουν την αλλαγή του τρόπου ζωής», λέει ο Shuji Ogino, καθηγητής παθολογίας και επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος ερευνά την αύξηση των καρκίνων πρώιμης έναρξης. «Καθένας από εμάς έχει χιλιάδες γενετικές παραλλαγές, μερικές από τις οποίες δίνουν έναν πολύ μικρό αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, ο οποίος αυξάνεται όταν συνδυάζεται με κάποιες περιβαλλοντικές αλλαγές. Γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση πολλής ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων, η σταθερά υψηλή γλυκόζη στο αίμα Η ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη όχι μόνο αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη αλλά και καρκίνου».
Αλλά η παχυσαρκία από μόνη της δεν αντιπροσωπεύει την πλήρη πραγματικότητα. Η O'Reilly λέει ότι πολλοί από τους νεότερους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος που βλέπει είναι σε καλή φυσική κατάσταση και φαινομενικά υγιείς, χωρίς σαφείς εξηγήσεις για το γιατί θα έπρεπε να ασθενήσουν. «Σίγουρα πάντα μου κάνει εντύπωση ότι τα παραδοσιακά πράγματα που σκεφτόμαστε κυρίως δεν ισχύουν για αυτούς τους ανθρώπους», λέει. «Φαίνονται συχνά υγιείς, ζωντανοί και εξαιρετικά σωματικά ικανοί», επισημαίνει, τονίζοντας την ανάγκη περαιτέρω έρευνας, «εδώ και τώρα», ώστε η τάση εμφάνισης καρκίνων στους νέους να ανακοπεί εγκαίρως.