Π. Κρούγκμαν: Όταν η λιτότητα αποτυχγάνει

Με άρθρο- παρέμβαση στην εφημερίδα New York Times, ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν.

εξηγεί τους λόγους για τους οποίους μία αυστηρή πολιτική λιτότητας αποτυγχάνει, με άμεσες αναφορές στην Ελλάδα αλλά και τη λανθασμένη- κατά τον ίδιο- ευρωπαϊκή πολιτική.
Όπως αναφέρει ο Κρούγκμαν, «μετά τη δημιουργία του ευρώ το 1999, τα ευρωπαϊκά κράτη που προηγουμένως θεωρούνταν επίφοβα, και επομένως είχαν όρια στο ποσό του δανεισμού τους, άρχισαν να βιώνουν μεγάλη εισροή κεφαλαίου. Εξάλλου, οι επενδυτές πίστεψαν ότι εφόσον η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ισπανία είναι μέλη της νομισματικής ένωσης, τι θα μπορούσε να πάει στραβά».
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πλέον οδυνηρά εμφανές, τονίζει ο Κρούγκμαν. Η ελληνική κυβέρνηση, αφού κατέστη δυνατό να μπορεί να δανείζεται με επιτόκια λίγο υψηλότερα από της Γερμανίας, δανείστηκε πάρα πολλά.
Από την άλλη, η Ιρλανδία και η Ισπανία δε δανείστηκαν οι ίδιες, αλλά οι τράπεζές τους και όταν «έσκασε η φούσκα», οι φορολογούμενοι βρέθηκαν στη δίνη του τραπεζικού χρέους.
Το πρόβλημα έγινε χειρότερο από το γεγονός ότι η άνθιση της περιόδου 1999- 2007 εκτόξευσε τις τιμές στις χώρες των οφειλετών σε σύγκριση με τους γείτονές τους. Έτσι οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσέφεραν δάνεια εκτάκτου ανάγκης στα έθνη που βρίσκονταν σε κρίση, αλλά με αντάλλαγμα υποσχέσεις για επιβολή σκληρών προγραμμάτων λιτότητας, που κυρίως συνεπάγονταν τεράστιες περικοπές δαπανών.
Οι ενστάσεις ότι αυτά τα προγράμματα θα γυρίσουν μπούμερανγκ παραβλέφθηκαν. Οι υποστηρικτές της έλεγαν ότι η λιτότητα θα βελτιώσει την εμπιστοσύνη.
Κύριος υπέρμαχός της εμφανίστηκε από την πρώτη στιγμή ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ. Υπό την καθοδήγησή του η Τράπεζα άρχισε να κηρύττει τη λιτότητα ως καθολικό οικονομικό ελιξίριο που θα πρέπει να επιβληθεί αμέσως παντού, ακόμα και σε χώρες όπως η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες που εξακολουθούν να έχουν υψηλά ποσοστά ανεργίας και δεν αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε πίεση από τις χρηματοοικονομικές αγορές.
«Αλλά η πολυαναμενόμενη εμπιστοσύνη δεν εμφανίστηκε» σημειώνει ο νομπελίστας.
Τα προβληματικά έθνη της Ευρώπης βιώνουν περαιτέρω οικονομική ύφεση χάρη σε αυτά τα προγράμματα λιτότητας και η εμπιστοσύνη βυθίζεται αντί να αυξάνεται. Είναι πλέον σαφές ότι η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δεν μπορούν και δεν πρόκειται να εξοφλήσουν τα χρέη τους στο ακέραιο, παρόλο που η Ισπανία μπορεί να τα καταφέρει.
Ρεαλιστικά, η Ευρώπη χρειάζεται να προετοιμαστεί για κάποιου είδους μείωση του χρέους, που θα περιλαμβάνει ένα συνδυασμό βοήθειας από τις ισχυρότερες οικονομίες και επιβολή «κουρεμάτων» σε ιδιώτες επενδυτές, που θα πρέπει να αποδεχτούν μερική αποπληρωμή.
Ωστόσο ακόμα και ο ρεαλισμός έχε δύο όψεις. Από τη μία η Γερμανία κρατά μία σκληρή γραμμή απέναντι σε οτιδήποτε μοιάζει με βοήθεια προς τους προβληματικούς γείτονές της.
Από την άλλη, η ΕΚΤ λειτουργεί λες και είναι αποφασισμένη να προκαλέσει οικονομική κρίση. Άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια παρά την άσχημη δημοσιονομική κατάσταση πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Αξιωματούχοι της δε τάχθηκαν εναντίον οποιασδήποτε μορφής ανακούφισης από το χρέος, όπως η «ήπια αναδιάρθρωση» στην περίπτωση της χώρας μας, απειλώντας με φρένο στην αποδοχή ομολόγων ως εγγύηση για δάνεια στις ελληνικές τράπεζες.
Αν αυτό το σενάριο επαληθευτεί, οι τράπεζες της χώρας θα καταρρεύσουν, θα οδηγηθεί η Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, γεγονός που θα προκαλέσει ευρωπαϊκό οικονομικό ντόμινο.