Ο Χάρης Καστανίδης αξιολογεί τα πολιτικά συμπεράσματα της κρίσης

Ο Σόλων προειδοποίησε με ενάργεια από τα βάθη των αιώνων, ότι οι αιτίες για την κατάρρευση της «πόλης» είναι η στάση  των υψηλά ισταμένων αρχόντων και η άγνοια που οδηγεί τον λαό.

Γράφει ο Χάρης Καστανίδης

Στη σύγχρονη Ελλάδα οι ερμηνευτικές μας προσπάθειες για κρίσιμα γεγονότα και περιόδους περιορίζονται στην πρώτη αιτία και αγνοούν ,συνήθως, τη δεύτερη, εξαιτίας ενός πείσμονος ιστορικού και πολιτικού λαϊκισμού.
Ας συνοψίσουμε τα πολιτικά συμπεράσματα της θυελλώδους κρίσης που ξέσπασε στο ελληνικό στερέωμα από το 2009.Ο ισχυρός μεταπολιτευτικός εκπρόσωπος της Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ) σχεδόν διαλύθηκε, το παραδοσιακό συντηρητικό κόμμα (ΝΔ) συρρικνώθηκε και η κυβερνώσα ριζοσπαστική αντιμνημονιακή Αριστερά μετατρέπεται ήδη σε μνημονιακό πολιτικό μόρφωμα.
Οι διαχειριστές της κρίσης καταστρέφονται, αλλά το ερώτημα είναι αν διαφαίνεται στον ορίζοντα κάτι
άλλο, για να δώσει μια νέα ιστορική ευκαιρία στη χώρα να υπερβεί τα προβλήματα και τον εαυτό της.
Η Κεντροαριστερά συγκρότησε τις πλειοψηφικές κοινωνικές συμμαχίες, που τη στήριζαν σε όλο τον μεταπολιτευτικό κύκλο, στη βάση κυρίως της αναδιανομής πόρων και εισοδημάτων και της γενναίας παραχώρησης κρατικών προσόδων, ανεξάρτητα από την πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό της πραγματικής οικονομίας. Η συνολική αύξηση της καταναλωτικής δυνατότητας των Ελλήνων συντελέσθηκε, επίσης, μέσω των μεταβιβαστικών πληρωμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Ελλάδα και της εύκολης πρόσβασης στην τραπεζική διευκόλυνση.
Την ίδια περίοδο, όταν αναλήφθηκαν σοβαρές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες (π.χ. νόμος Πεπονή, ασφαλιστική μεταρρύθμιση Γιαννίτση, αξιολόγηση εκπαιδευτικού συστήματος), οι κοινωνικές αντιστάσεις υπήρξαν πρωτοφανείς και αποκαλυπτικές της νοοτροπίας του κοινωνικού σώματος, που βολευόταν να αγνοεί τις πραγματικές ανάγκες της Δημοκρατίας μας.
Η κοινωνική και πολιτική συνείδηση της λαϊκής πλειοψηφίας δεν διαμορφώθηκε μέσα σε μια συνεχή ροή διεργασιών, μεταβολών και ανακατατάξεων στην παραγωγική δομή της χώρας, αλλά μέσα σε μιαν ιδιότυπη σχέση πελατών-καταναλωτών και «χρηματοδοτούντος Ιδρύματος».
Όταν το ξέσπασμα της κρίσης σήμανε το τέλος αυτής της ιδιότυπης σχέσης, η κοινωνική συμμαχία αποσυντέθηκε και η πολιτική πλειοψηφία κατέρρευσε. Οι εκλογείς λειτούργησαν ως αποδημητικά πουλιά. Ως γνωστόν, οι καταναλωτές είναι σπανίως πολίτες.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι δεν υπάρχει ανάλογο ιστορικό προηγούμενο. Επί Χαριλάου Τρικούπη η χώρα χρεοκόπησε και επί Ελευθερίου Βενιζέλου η Ελλάδα κήρυξε στάση πληρωμών, ωστόσο τα κόμματά τους δεν διαλύθηκαν. Το κόμμα του Τρικούπη επανήλθε στη διακυβέρνηση λίγα χρόνια αργότερα, με αρχηγό τον Γεώργιο Θεοτόκη και το κόμμα των Φιλελευθέρων κατέγραψε ποσοστά της τάξης του 37,5% στις εκλογές που ακολούθησαν μετά τη στάση πληρωμών. Η σύγχρονη Κεντροαριστερά διαλύθηκε χωρίς να χρεοκοπήσει τη χώρα. Αυτό το ιστορικά παράδοξο και πολιτικά άδικο ερμηνεύεται ασφαλώς και από τις λίγες γραμμές που προηγήθηκαν, κυρίως, όμως, πρέπει να αποτελέσει την αφορμή για ένα βαθύτερο πολιτικό αναστοχασμό σχετικά με τις προϋποθέσεις της ανασυγκρότησης των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού.
Η κρίση θα καταστρέψει και τις αυταπάτες του κόσμου για τη ριζοσπαστική Αριστερά. Ένα κόμμα που κυβερνά γιατί εξέπεσαν οι άλλοι και γιατί υποσχέθηκε παραδεισένιες ουτοπίες σε απεγνωσμένους ανθρώπους, ήδη επιβάλλει το τρίτο και χειρότερο μνημόνιο, αλλάζει πραξικοπηματικά την εντολή του δημοψηφίσματος και αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να ανακαλύψει εκ νέου την έννοια της αξιοπρέπειας.
Η πτώση των μύθων και των ψευδαισθήσεων πρέπει γρήγορα να υποκατασταθεί από μια γενικευμένη ηθική της ευθύνης. Και για τους πολίτες και για την πολιτική. Αλλιώς, παραμονεύει ο κίνδυνος του εκφασισμού. Στην ηθική της ευθύνης πρέπει πρώτη απ΄όλους να στηριχθεί η Κεντροαριστερά για να αναγεννηθεί μέσα από τα συντρίμμια της. Την έχει ανάγκη ο τόπος. Θα αναγεννηθεί όχι με χάρες σε κακομαθημένους πελάτες. Θα αναγεννηθεί προσφέροντας στους Έλληνες μια νέα «μεγάλη ιδέα» και μιαν αδιάκοπη προσπάθεια για την υλοποίησή της.
Η νέα «μεγάλη ιδέα» δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από ένα συνεκτικό και συγκεκριμένο εθνικό σχέδιο για την παραγωγική αναδιάρθρωση της οικονομίας και την απελευθέρωση των δημιουργικών παραγωγικών δυνάμεων, ώστε να παράγεται πλούτος και να διανέμεται δίκαια. Ένα μεγάλο σχέδιο για ριζοσπαστικές αλλαγές στη διοίκηση, τη Δικαιοσύνη και την παιδεία. Ένα σχέδιο για την εμβάθυνση της Δημοκρατίας και την αξιοποίηση της νέας γενιάς. Ένα σχέδιο που θα πετύχει, γιατί δεν θα συναντά την κοινωνική αμεριμνησία και τις πελατειακές διευθετήσεις και  γιατί θα υπηρετείται από ανθρώπους ανυψωμένους από τη θέση των μοναχικών ιδιωτών στη θέση των συνειδητών πολιτών.