Σοκ και Δέος: Η κρίση χτυπάει τη Γερμανία…

Γράφει ο Ceteris Paribus

Ήρθε λοιπόν η ώρα η κρίση να προσβάλει το θεωρούμενο απόρθητο γερμανικό «στρατηγείο» της Ευρώπης; Πολλά στοιχεία του τελευταίου διαστήματος τρέφουν ένα τέτοιο φόβο…
Η είδηση των τελευταίων ημερών είναι αναμφίβολα η έκθεση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών για το γερμανικό κρατικό χρέος, με την υπογραφή του κ. Σόιμπλε, η οποία διαπιστώνει «σημαντικούς κινδύνους» και προτείνει τη λήψη άμεσων μέτρων ύψους 7 – 23 δισ. ευρώ. Η έκθεση αποδίδει τους «σημαντικούς κινδύνους» για το γερμανικό κρατικό χρέος στη δημογραφική γήρανση, επιβεβαιώνοντας έτσι εμμέσως (σε ποιο βαθμό, απαιτεί εξειδικευμένη ανάλυση) δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt του Σεπτεμβρίου του 2011, που αποκάλυψε την ύπαρξη «κρυφού χρέους» ύψους 5 τρισ. ευρώ! Το -κατά την Handelsblatt- «κρυφό» γερμανικό χρέος οφείλεται στο μη
υπολογισμό μεγάλου ύψους οφειλών του ασφαλιστικού συστήματος και των συνταξιοδοτικών ταμείων.
Τριάμισι χρόνια ύστερα από το αποκαλυπτικό άρθρο της Handelsblatt, στις 6 Μαρτίου 2015, ο Ferdinarndo Gugliano, από τις στήλες των Financial Times, εκκινώντας από άλλη αφετηρία, αναλύει ευρήματα ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) που αναδεικνύουν τη Γερμανία «πρωταθλήτρια» σε ένα άλλου είδους «κρυφό» χρέος, που απορρέει από εγγυήσεις του γερμανικού Δημοσίου προς φορείς του ιδιωτικού τομέα -όπως τράπεζες- αλλά και επενδυτικές συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτών όπου η κυβέρνηση δεσμεύεται να αγοράσει μελλοντικές υπηρεσίες σε αντάλλαγμα για την κατασκευή και τη λειτουργία υποδομών (ΡΡΡ). Σε ό,τι αφορά τέτοιου είδους υποχρεώσεις (μη καταγεγραμμένο κρατικό χρέος) η λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που δημοσιοποίησε η Eurostat περιείχε εντυπωσιακά ευρήματα: τις μεγαλύτερες κρατικές υποχρεώσεις στην Ε.Ε. έχει η Γερμανία και ανέρχονται στο 145% του ΑΕΠ! Η Ολλανδία και η Σλοβενία βρίσκονται με απόσταση στη δεύτερη και τρίτη θέση, με 115% και 111% αντιστοίχως, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω στην κατάταξη, με το… μηδαμινό 17%! (Μια εύγλωττη απόδειξη ότι στην περίπτωση της Ελλάδας κάθε είδους μελλοντικές υποχρεώσεις του Δημοσίου έχουν εγγραφεί στο κρατικό χρέος, τη στιγμή που η «κραταιά» Γερμανία έχει εξαιρέσει από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης τα συνταξιοδοτικά ταμεία και «κρύβει» υποχρεώσεις όπως αυτές που αποκάλυψαν οι Financial Times…)
Η Γερμανία μπαίνει λοιπόν στον «προθάλαμο» της δικής της κρίσης χρέους! Κάτω από την κορυφή του «παγόβουνου» της δημογραφικής γήρανσης (πολύ κομψή υπεκφυγή από τις βαθύτερες αιτίες) κρύβεται το πρόβλημα των συνταξιοδοτικών ταμείων και το γεγονός ότι τα έσοδά τους δεν επαρκούν για να στηρίξουν τις συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις. Να γιατί η κ. Μέρκελ και ο κ. Σόιμπλε είναι πολύ ανοιχτοί για την υποδοχή προσφύγων: η ένταξή τους στο σύστημα καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, θα είναι μια ανακούφιση…
Ωστόσο, εκτός από τα συνταξιοδοτικά ταμεία, αποκαλύπτεται εδώ και μια άλλη μεγάλη πηγή κινδύνων: η έκθεση του γερμανικού Δημοσίου στο γερμανικό τραπεζικό σύστημα και συγκεκριμένα σε ομοσπονδιακό επίπεδο στην KfW, αλλά και στις τράπεζες των γερμανικών κρατιδίων (Landensbanken) καθώς και στις τοπικές αποταμιευτικές τράπεζες (Sparkassen). Έχει σημασία εδώ να θυμηθούμε ότι η γερμανική ηγεσία έδωσε σκληρή μάχη και έβαλε βέτο ώστε να μην ενταχτούν στο υπό την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) σύστημα ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας η KfW και οι τράπεζες των γερμανικών κρατιδίων (Landensbanken)…
Όμως το πρόβλημα με το γερμανικό τραπεζικό τομέα είναι ακόμη πιο οξύ και έχει ένα επιβλητικό όνομα: Deutsche Bank! Και μόνο το γεγονός ότι ο Σόιμπλε αναγκάστηκε να κάνει δημόσια δήλωση λέγοντας ότι «Δεν ανησυχώ για την Deutsche Bank», δείχνει το μέγεθος του προβλήματος.
Αν φύγουμε από την οικονομική βάση και πάμε στο πολιτικό εποικοδόμημα, θα δούμε ότι για πρώτη φορά στην περίοδο της «βασιλείας» της καγκελαρίου κ. Άνγκελα Μέρκελ οι ρωγμές στο πολιτικό οικοδόμημα της κυριαρχίας της είναι εμφανέστατες: πρωτοφανής μείωση της δημοτικότητάς της κάτω από 40%, δυναμική άνοδος του ξενοφοβικού Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που στις δημοσκοπήσεις αναδεικνύεται σε τρίτη πολιτική δύναμη (!), μαζική ανάπτυξη του ακροδεξιού – ξενοφοβικού μετώπου PEGIDA, με επιθέσεις ενάντια στους πρόσφυγες.
Η γερμανική πολιτική ηγεμονία στην Ευρώπη στα πρώτα 15 χρόνια του νέου αιώνα πέρασε από δύο διακριτές φάσεις:
Πρώτα, την περίοδο από την εισαγωγή του ευρώ μέχρι και την έναρξη της κρίσης (2000-2008), όταν με βάση την «Ατζέντα 2010» του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ η Γερμανία άρχισε πρώτη το «χορό» των προγραμμάτων λιτότητας στην Ευρώπη σε «ανύποπτο» χρόνο, εδραιώνοντας το πλεονέκτημα μιας ανταγωνιστικότητας που συνδύαζε ανταγωνιστικότητα κόστους (μειωμένο εργατικό κόστος, άρα και ανταγωνιστικές τιμές των προϊόντων της στη διεθνή αγορά) και ταυτόχρονα διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας (βασισμένης στην ποιότητα των προϊόντων της). Έτσι, απογείωσε τις εξαγωγές, αύξησε τα πλεονάσματά της και μεγάλωσε την απόσταση από τη Γαλλία, αναδεικνυόμενη σε αδιαμφισβήτητο ηγεμόνα.
Ύστερα, από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι σήμερα, όταν μέσα στην κρίση εμπέδωσε περαιτέρω την ηγεμονική της θέση, αφού αναδείχτηκε «αυτοδικαίως» σε εγγυητή της ευρωπαϊκής συνοχής. Η πολιτική «βασιλεία» της Άνγκελα Μέρκελ και η άνοδος του κ. Σόιμπλε συνδέθηκαν με αυτή τη δεύτερη περίοδο. Ότι αυτή η βασιλεία τώρα αρχίζει να ρηγματώνεται, είναι το προδρομικό πολιτικό σημάδι ότι η οικονομική της βάση αμφισβητείται…
Η κρίση χτυπάει τώρα την πόρτα και της Γερμανίας, γεγονός που -ανεξάρτητα από τους ρυθμούς εκδήλωσής της ή κλιμάκωσής της- θα δημιουργήσει «σοκ και δέος» σε ολόκληρη την Ευρώπη.