Αντιευρωπαϊσμός – Για πέντε παλιοψήφους!

Κωνσταντίνος Σοφούλης

Ο Κωνσταντίνος Μ. Σοφούλης είναι ομότιμος 

καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Είτε συμφωνήσει είτε όχι η κυβέρνηση με τους εταίρους μας, τη ζημιά της την έχει κάνει: Παγίδεψε την κοινωνία σε ένα περίπου υστερικό αντιευρωπαϊσμό, που αποτυπώνεται στα πρωτοφανή ποσοστά υποστήριξης που δείχνουν οι πρώτες δημοσκοπήσεις. Είναι προφανές, ότι αφού επί της ουσίας δεν έχει πετύχει το παραμικρό η κυβέρνηση, ο μόνος λόγος που εξασφαλίζει την υποστήριξη είναι η αντιευρωπαϊκή υστερία με το σύνθημα «δεν εκβιαζόμαστε». Κι όλα αυτά μόνο και μόνο για να κερδίσει την ψήφο των αφελών που φαίνεται ότι συνιστούν μάλλον πλειονοψηφία. Αναμφισβήτητα, τον δρόμο είχαν στρώσει και οι προηγούμενοι. Όλη αυτή σκηνοθεσία των «σκληρών διαπραγματεύσεων» στο προηγούμενο διάστημα αποτυπώνονταν στη συνείδηση του κόσμου ως ΑΝΙΘΕΣΗ μεταξύ ΕΕ και Ελλάδος. Σάμπως να είχαμε να μοιράσουμε κάποια άχυρα. Η ζημιά για το έθνος έχει γίνει και είναι βαθιά και εξαιρετικά σημαντική. Είναι η πρώτη φορά μετά την μεταπολίτευση που, όπως σωστά επισήμανε ο Σιακαντάρης από αυτές εδώ τις στήλες, προβάλλεται τόσο έντονα η ροπή προς επαναβαλκανοποίηση. Γιατί η χωριστική από την ΕΕ ρητορεία οδηγεί αυτομάτως στο να κατακαθίσει η χώρα μας στα φυσικά γεωγραφικά της όρια: Τα βαλκάνια. Είναι καθήκον των δυνάμεων της προόδου και της δημοκρατίας να εγγράψουν τώρα ψηλά στην πολιτική ατζέντα τους την καλλιέργεια του ευρωπαϊσμού για να επανέλθει η πολιτισμική ισορροπία. Μόνο που ο ευρωπαϊσμός αυτή τη φορά πρέπει να καλλιεργηθεί στην ορθή πολυδιάστατη βάση του και όχι στην ψευδή εικόνα που είχε καλλιεργηθεί μέχρι πρότινος, ως μια σχέση που στηρίζεται στην εξασφάλιση «βοήθειας» και επιδοτήσεων. Η Ευρώπη πρέπει να στηθεί στο σωστό αξιακό και πολιτισμικό βάθρο της όπου στηρίζεται και η πολιτική της ταυτότητα για το εσωτερικό της και την διεθνής σκηνή. Δεν είναι ό «θείος Τρούμας (sic)» της εποχής της αμερικανικής βοήθειας που σαν αμερικανάκι μας έφερνε δώρα επειδή είμαστε ωραίοι!

Τα κέρδη από τις διεξαγόμενες διαπραγματεύσεις αναπόφευκτα θα είναι μηδαμινά σε σχέση με την ζημιά που το μέσον έχει κάνει. Η ουσία των όσων μέλλει να «επιτευχθούν» στις Βρυξέλλες με τις θεατρινίστικες διαπραγματεύσεις που έχει στήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε θα είναι ένα ακόμη πρόγραμμα βοήθειας (συμπαράστασης) της ΕΕ προς τη χώρα μας, είτε μια αποτυχία που θα οδηγήσει περίπου εκεί που είχαμε βρεθεί το 2009, δηλαδή στο όριο μιας άτακτης πτώχευσης. Το πώς θα ονομαστεί το πρόγραμμα, και αν θα θεωρηθεί συνέχεια του προηγουμένου είναι ζητήματα που απασχολούν όσους θεωρούν ότι ό μόνος τρόπος για να πετύχεις πολιτικά είναι να υφαρπάξεις την ψήφο των αφελών παρακάμπτοντας τη λογική των πραγμάτων και παίζοντας ένα πειστικό θεατρικό παιχνίδι για να κερδίσεις τις εντυπώσεις. Στη πρώτη περίπτωση, που προφανώς εύχεται κάθε εχέφρων πολίτης, θα εκδηλωθεί στην πράξη άλλη μία πράξη αλληλεγγύης των εταίρων μας, δηλ. της ΕΕ. Στη δεύτερη περίπτωση, άντε να βρούμε τον αποδιοπομπαίο τράγο μιας τραγωδίας. Μήτε που θέλω να το σκεφτώ.

Το κλειδί για να καταλάβουμε σωστά τη σχέση μας με την ΕΕ στο παιχνίδι που παίζεται, είναι να ερμηνεύσουμε πραγματιστικά την έννοια της αλληλεγγύης. Στην ουσία, ολόκληρο το οικοδόμημα της ΕΕ στηρίζεται σε τελευταία ανάλυση σε ένα σύστημα αλληλέγγυων σχέσεων που δικαιολογούν την ύπαρξη της Ένωσης. Είναι κατά πρώτον η «αλληλεγγύη» της ενιαίας αγοράς που εξασφαλίζει προνομιακή θέση στα μέλη της. Είναι κατά δεύτερον η αλληλεγγύη που δείχνουν οι ισχυρότεροι δανείζοντας την ισχύ τους στο κοινό πολιτικό ταμείο, όταν πρόκειται να διεκδικήσουμε τα συμφέροντα ή τον πολιτισμό μας στα διεθνής φόρα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Για τους «φτωχότερους» η αλληλεγγύη εκδηλώνεται επιπρόσθετα με πολιτικές μεταβιβάσεων πόρων προκειμένου να εξισωθούν οι συνθήκες οικονομικής λειτουργίας. Είναι οι επιδοτήσεις και τα ποικίλα σχέδια τύπου ΕΣΠΑ. Σε περίπτωση κρίσης, όπως εν προκειμένω, η αλληλεγγύη εκδηλώνεται με οικονομική στήριξη έναντι των κινδύνων που συνεπάγεται η έκθεση της χώρας στις ελεύθερες αγορές. Η στήριξη αυτή, εν τούτοις, πρέπει να διέπεται και αυτή από τις αρχές της αλληλεγγύης. Αυτές είναι προαπαιτούμενες δεσμεύσεις που αναλαμβάνει η βοηθούμενη χώρα για μέτρα που εξασφαλίζουν ότι θα εξαφανιστούν οι αιτίες της κρίσεις και δεν θα επανεμφανιστούν ad perpetuum, ώστε να μη επανέρχεται πάλι και πάλι η χώρα σε αίτημα βοηθείας.

Είναι προφανές ότι η αλληλεγγύη στηρίζεται σε κοινά συμφέροντα και όχι σε φιλανθρωπία. Η φιλανθρωπία αφορά τα δικαιώματα του ανθρώπου, που δεν είναι κάτι λιγότερο σπουδαίο, αλλά δεν αφορά την ανάλυση του παρόντος. Υπό ομαλές συνθήκες, ποιο είναι το κοινό συμφέρον των χωρών της ΕΕ. Είναι φανερό, ότι η διατήρηση της ενότητας της Ένωσης αποτελεί το σημείο κοινής συμφωνίας, επειδή εκτιμάται από όλους (του μη βαλκανοποιημένους) ότι η ΕΕ αποτελεί βασικό παράγοντα πολλαπλασιασμού της ανταγωνιστικότητας όλων στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου ανταγωνισμού, οικονομικού και πολιτικο-ιδεολογικού. Μας συμφέρει να είμαστε ενωμένοι για να μπορούμε να συγκεντρώνουμε μεγαλύτερη ισχύ από όση θα είχε ο καθένας ξεχωριστά. Αυτή την «συμφέρουσα ενότητα» την εξασφαλίζουν τα κράτη της ΕΕ ανταποδίδοντας ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας τους που περνάει στα συλλογικά όργανα της Ένωσης. Είναι προφανές, ότι το κοινό νόμισμα λ.χ. προϋποθέτει κοινή νομισματική πολιτική, η διεθνής ανταγωνιστικότητα προϋποθέτει κοινές πολιτικές ενίσχυσης και υποστήριξή της κ.ο.κ. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Σε μια τέτοια πραγματικότητα, που άραγε χωράει ο αντιευρωπαϊσμός; Κατά την άποψή μου, μόνο όταν υπάρχει σχέδιο άλλης γεωπολιτικής αλλά και πολιτισμικής μετάστασης, μπορεί να δικαιολογηθεί η «αμάχητα» με την Ευρώπη. Επί του παρόντος, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Τουλάχιστο φανερά. Επομένως, ο αντιευρωπαϊσμός του αποτελεί πολιτική «ανηθικότητα» επειδή παραβιάζει την πραγματική έννοια της αλληλεγγύης (η αλληλεγγύη ως «καλό» προφανώς έχει και ηθικό περιεχόμενο για όσους την ασκούν και για όσους ευεργετούνται από αυτή). Και όταν ασκείται για λόγους εσωτερικής ψηφοθηρίας, τότε ακόμη χειρότερα: Είναι τυχοδιωκτισμός.

Την πραγματική εικόνα για όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες, εύκολα θα μπορούσε να σχηματίσει κάποιος, με ένα απλό αναλυτικό τέχνασμα: Να παρακολουθήσει τα τεκταινόμενα όχι ως διαπάλη μεταξύ «δανειστών» και χρεωμένων, αλλά μεταξύ «εταίρων» της ΕΕ που ψάχνουν να βρούν τον τα τρόπο για εκδηλώσουν την αλληλεγγύη τους στο πιο αδύναμο μέρος. Αυτή την αφήγηση επιβάλλει η πολιτική εντιμότητα αλλά και το μακροπρόθεσμο συμφέρον τους Λαού μας. Θα είναι εγκληματικό, αν εν ονόματι της ψηφοθηρίας ο Λαός μας πειστεί ότι πρέπει να βαλκανοποιηθεί. Δηλαδή να αποκτήσει αντίστοιχες αξίες και συμπεριφορές. Πόση ταπείνωση θα αισθάνονταν όσοι από εμάς αισθανόμαστε παιδιά του Διαφωτισμού!