Υπουργείο Παιδείας: «Επιστρέψτε τα βιβλία σας»

Βιβλία, σχολικά και μη, και χαρτικά ζητεί το υπουργείο Παιδείας από τους μαθητές να φέρουν στο σχολείο τους με στόχο τα ανταποδοτικά έσοδα της ανακύκλωσης να συμβάλουν και στα πενιχρά κονδύλια των σχολείων. Την ίδια στιγμή, θέτει ρεαλιστικούς –και άρα πιο χαμηλούς– στόχους για το πρόγραμμα επαναχρησιμοποίησης των σχολικών βιβλίων από τους μαθητές των επόμενων τάξεων. Και αυτό γιατί οι μαθητές δεν έχουν συνηθίσει να επιστρέφουν τα σχολικά βιβλία, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν οι επόμενοι, ενώ δεν υπάρχουν ούτε και οι υποδομές για κάτι τέτοιο. Ωστόσο, εκτιμάται ότι εάν οι μαθητές επέστρεφαν έστω το 10% των βιβλίων τους ετησίως, θα υπήρχε όφελος περίπου δύο εκατομμυρίων ευρώ είτε από την επαναχρησιμοποίηση είτε από την ανακύκλωσή τους.
Ειδικότερα, προ πενθημέρου άρχισε η διανομή στα σχολεία των βιβλίων του Γυμνασίου, το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου θα πάρουν σειρά τα βιβλία του Λυκείου και στα τέλη Ιουνίου - αρχές Ιουλίου του Δημοτικού. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (ΙΤΥΕ)-«Διόφαντος», κάθε χρόνο μοιράζονται στους μαθητές των δύο βαθμίδων 28 εκατομμύρια αντίτυπα σχολικών βιβλίων. Στο Δημοτικό υπάρχουν κατά μέσον όρο 20 τίτλοι ανά τάξη, όπως και στο Γυμνάσιο, ενώ στο Γενικό Λύκειο ο μέσος όρος ανεβαίνει στους 25 τίτλους. Αντίθετα, στα Επαγγελματικά Λύκεια, λόγω των πολλών ειδικοτήτων, υπάρχουν συνολικά περίπου 700 τίτλοι βιβλίων. Υπολογίζεται ότι απαιτούνται 10.000 τόνοι χαρτιού και το ετήσιο κόστος προσεγγίζει τα 19 εκατομμύρια, ύστερα από σημαντικές προσπάθειες οικονομίας τα τελευταία χρόνια (το 2011 το κόστος ήταν 36 εκατομμύρια).
Ωστόσο, όπως ανέφερε στην «Κ» ο Χρήστος Μανωλόπουλος, διευθυντής εκδόσεων στον «Διόφαντο», τα προγράμματα επαναχρησιμοποίησης των σχολικών βιβλίων είναι δύσκολο να υλοποιηθούν στο εκπαιδευτικό σύστημά μας –εκείνα του 2011 και του 2012 εγκαταλείφθηκαν γρήγορα– όχι μόνο επειδή δεν έχει δημιουργηθεί η σχετική κουλτούρα στους μαθητές, αλλά και επειδή τα σχολεία δεν έχουν το διοικητικό προσωπικό και τους χώρους για την καταγραφή και αποθήκευση των βιβλίων που θα επιστρέφουν οι μαθητές κάθε χρόνο. Στον αντίποδα, σε χώρες του εξωτερικού, πάντως, ο χρόνος ζωής των βιβλίων διαρκεί από τρία έως πέντε χρόνια. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Γαλλία οι μαθητές παίρνουν δωρεάν τα βιβλία, αλλά πρέπει να τα επιστρέψουν στο τέλος της χρονιάς. Αν δεν τα επιστρέψουν σε καλή κατάσταση, τότε πληρώνουν αντίτιμο.
Με δεδομένες, λοιπόν, τις δυσκολίες ο «Διόφαντος» ξεκίνησε πέρυσι με 12 βιβλία, στα οποία συνήθως δεν σημειώνουν οι μαθητές μιας και τους διανέμεται και Τετράδιο Μαθητή (π.χ. Γεωγραφία), και ζήτησε από τους μαθητές να τα επιστρέψουν με τη λήξη των μαθημάτων. Φέτος, το πρόγραμμα θα επεκταθεί στα 22 βιβλία των δύο βαθμίδων, με πρόθεση τη σταδιακή αύξηση του αριθμού των προς επιστροφή βιβλίων.
Την ίδια στιγμή, το δέλεαρ των εσόδων εν μέσω έλλειψης πόρων θα μπορούσε να λειτουργήσει επιταχυντικά στο πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού, που προωθεί το υπουργείο. Δηλαδή, παλιά βιβλία, σχολικά ή μη, μαθητικά τετράδια, λευκό φωτοτυπικό χαρτί. Σύμφωνα με τον κ. Μανωλόπουλο, τον Ιούνιο του 2016 υπήρξε η πρώτη πιλοτική προσπάθεια συλλογής χαρτιού από σχολικές μονάδες, με σκοπό την καταγραφή των πρακτικών ενεργειών που απαιτούνται για την επιτυχία του προγράμματος, αλλά και τον εντοπισμό τυχόν εμποδίων.
Στην πιλοτική φάση μετείχαν 114 σχολεία, 29.793 μαθητές και 250 εκπαιδευτικοί δήμων της Αττικής και της Θήβας, διαθέτοντας φορτηγά για την παραλαβή του χαρτιού και τη μεταφορά τους στα σημεία μεταφόρτωσης. Με βάση μελέτη του «Διόφαντου», είναι απόλυτα εφικτός στόχος ένας μέσος όρος 3 κιλών για ανακύκλωση ανά μαθητή. Ενδεικτικά, από την πιλοτική φάση συγκεντρώθηκαν 30.240 κιλά χαρτί, τα οποία δόθηκαν προς ανακύκλωση.
Το συνολικό ποσό που προέκυψε ήταν 4.660 ευρώ, με το οποίο αγοράστηκαν 1.925 πακέτα των 500 φύλλων χαρτί φωτοτυπικού, δηλαδή 385 κούτες, οι οποίες μοιράστηκαν στα 114 σχολεία ανά 3 ή 4 κούτες. Φέτος το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε περίπου 700 σχολεία δήμων της Αττικής, της Αχαΐας, της Στερεάς, της Θεσσαλίας και στις 12-16 Ιουνίου θα συγκεντρωθεί το προς ανακύκλωση υλικό. Οπως τονίζει ο κ. Μανωλόπουλος, «το πρόγραμμα μπορεί να επιτύχει μόνο στον βαθμό που μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί θα συμμετέχουν ενεργά».