Τι είναι η αξιολόγηση σχολικής μονάδας -Γιατί αντιδρούν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις σε ένα νόμο που έχει ψηφιστεί

Ένα μεγάλο «ντιμπέιτ» βρίσκεται σε εξέλιξη τις τελευταίες ημέρες με αντικείμενο την έναρξη της αξιολόγησης στις σχολικές μονάδες.
Πρόκειται για μια ρύθμιση που «κλείδωσε» με τον νόμο 4692/2020 τον περασμένο Ιούνιο και, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου σε ένα πλαίσιο αυξημένης διαφάνειας και λογοδοσίας. Με την αξιολόγηση θα γίνεται έλεγχος σε τρία επίπεδα. Το πρώτο αφορά το παιδαγωγικό – μαθησιακό σκέλος, το δεύτερο τη διοικητική λειτουργία, ενώ το τρίτο θα εστιάζει στη σχολικό μονάδα ως κοινότητα που προωθεί την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών.
Να σημειωθεί ότι ο φορέας της εσωτερικής αξιολόγησης θα είναι η ίδια η σχολική μονάδα, καθώς και ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών θα νομοθετηθεί το προσεχές διάστημα από το υπουργείο Παιδείας.
Ο προγραμματισμός του σχολικού έτους
Σημείο – «κλειδί» στην όλη διαδικασία θα αποτελεί ο προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου, κάτι που θα πραγματοποιείται στην αρχή του σχολικού έτους. Σε εκείνη τη φάση θα συγκαλείται από τον διευθυντή του σχολείου ειδική συνεδρίαση του συλλόγου διδασκόντων και θα καθορίζεται το εκπαιδευτικό έργο, καθώς και οι συλλογικές δράσεις και ερευνητικές διαδικασίες που πρέπει να υλοποιηθούν εντός του έτους.
Συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων θα γίνονται και εντός του έτους, τουλάχιστον μια φορά το δίμηνο, προκειμένου να γίνεται απολογισμός του τρόπου με τον οποίο προχωρά ο αρχικός προγραμματισμός. Αν ο σύλλογος κρίνει απαραίτητο, προβαίνει σε εκ νέου προγραμματισμό, ανασχεδιασμό ή σε τυχόν αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις, αξιοποιώντας και τις παρατηρήσεις ή προτάσεις του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου παιδαγωγικής ευθύνης.
Πώς θα τρέξει η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας
Σύμφωνα με πηγές του υπ. Παιδείας, στο τέλος του διδακτικού έτους, ο διευθυντής κάθε σχολικής μονάδας συγκαλεί σε ειδική συνεδρίαση τον σύλλογο διδασκόντων για να προβεί σε αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, ως διοικητικής και ως εκπαιδευτικής δομής και του εκπαιδευτικού έργου αυτής. Σκοπός είναι η συνεχής βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας.
Στην ετήσια απολογιστική έκθεση που συντάσσεται αναφέρονται ιδίως οι τομείς που αποτέλεσαν αντικείμενο εστίασης, οι στόχοι που είχαν τεθεί, καθώς και τα αντίστοιχα ποιοτικά κριτήρια παρακολούθησης και αξιολόγησής τους, περιγράφονται αναλυτικά οι δράσεις βελτίωσης της λειτουργίας της σχολικής μονάδας που σχεδιάσθηκαν, οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν κατά την υλοποίηση και οι τρόποι με τους οποίους αυτές αντιμετωπίστηκαν. Παρατίθενται, επίσης, οι ομάδες που συγκροτήθηκαν για τη διαμόρφωση δράσεων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών.
Τι είναι η εξωτερική αξιολόγηση
Σε εκείνο το σημείο θα πιάνουν «δουλειά» οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου, οι οποίοι θα λαμβάνουν γνώση του περιεχόμενου της έκθεσης του ετήσιου συλλογικού προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου και του σχεδιασμού δράσεων επαγγελματικής ανάπτυξης, καθώς και της ετήσιας απολογιστικής έκθεσης του έργου των σχολικών μονάδων των οποίων έχουν την παιδαγωγική ευθύνη, αμέσως με την ανάρτησή τους στην ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή.
Λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες υποδομές και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε σχολικής μονάδας, οι Συντονιστές θα διατυπώνουν παρατηρήσεις επί των εκθέσεων αυτών, καθώς και προτάσεις υποστήριξης και βελτίωσης, που γνωστοποιούνται στον σύλλογο διδασκόντων. Τα Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕ.Κ.Ε.Σ.), αφού λάβουν υπόψη τις ετήσιες απολογιστικές εκθέσεις κάθε σχολικής μονάδας και τις σχετικές παρατηρήσεις και προτάσεις των Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου, συντάσσουν συνολική έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.
Η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.), κατά τη σύνταξη της ετήσιας έκθεσής της, αξιοποιεί το περιεχόμενο της ανωτέρω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο και α) εισηγείται προς τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων τρόπους βελτίωσης και αποτελεσματικότερης οργάνωσης των διαδικασιών του συλλογικού προγραμματισμού και της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και β) συντάσσει εκθέσεις με γενικές παρατηρήσεις, ιδίως όσον αφορά στις ανάγκες, δυσκολίες, τάσεις και επιτεύγματα.
Το Ι.Ε.Π. αξιοποιεί το περιεχόμενο της ανωτέρω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του.
Τι αναφέρουν όσοι αντιδρούν
Η απόφαση του υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει η αξιολόγηση καθώς και ο νόμος με τον οποίο επισφραγίστηκε η διαδικασία «πυροδότησαν» αλυσιδωτές αντιδράσεις. Οι κύριοι εκφραστές των αντιδράσεων ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΟΛΜΕ και η ΔΟΕ. Κύκλοι του υπ. Παιδείας επισημαίνουν ότι με τη στάση αυτή δείχνουν ότι αντιτίθενται σε οτιδήποτε αφορά την αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εμμένοντας σε λογικές του παρελθόντος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκεκριμένα υποστήριξε ότι «προκειμένου να κάνει το πρώτο βήμα προς την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, την κατηγοριοποίηση των σχολείων, τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης, το κλείσιμο εκπαιδευτικών μονάδων ή την παράδοσή τους σε ιδιώτες και τις απολύσεις εκπαιδευτικών. Με τον τρόπο αυτό η κυβέρνηση υψώνει «τοίχο» αδιαλλαξίας και αυταρχισμού στον κόσμο της εκπαίδευσης».
Από την πλευρά της, η ΟΛΜΕ κήρυξε απεργία-αποχή από κάθε διαδικασία αξιολόγησης, αποστέλλοντας μάλιστα εξώδικο στο υπουργείο Παιδείας. Η ΟΛΜΕ σε σχετική της ανακοίνωση επισήμανε ότι «η προσπάθεια εφαρμογής της συγκεκριμένης Υ.Α. αποσκοπεί στη μεταβίβαση της ευθύνης για όλα τα προβλήματα στους ίδιους τους γονείς, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και στην κατηγοριοποίηση και τον ταξικό διαχωρισμό της εκπαίδευσης, επιλογή η οποία θα οδηγήσει στην περαιτέρω υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι στα “αξιολογημένα” σχολεία των χωρών, όπου εφαρμόστηκε η αξιολόγηση, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, η σχολική διαρροή, οι ταξικοί φραγμοί και η πολυκατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων αυξήθηκαν δραματικά».
Κατά την ΟΛΜΕ «είναι σαφές ότι η επιλογή αυτή αποσκοπεί στην διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη μετασχηματισμού του εκπαιδευτικού τοπίου με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τον αποχαρακτηρισμό της παιδείας από δημόσιο αγαθό, ανοίγοντας το δρόμο για την “ενοχοποίηση” των σχολείων με βάση ακόμα και τις βαθμολογικές επιδόσεις των μαθητών, παραβλέποντας κάθε κοινωνικοοικονομικό παράγοντα που επηρεάζει τις μαθητικές επιδόσεις». Η ΟΛΜΕ εκτιμά ότι η αξιολόγηση θα οδηγήσει σε συγχωνεύσεις και καταργήσεις σχολικών μονάδων και υποχρηματοδότηση.
Οι θέσεις της ΔΟΕ και της ΟΙΕΛΕ
Η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΔΟΕ), όπως και η ΟΛΜΕ, κήρυξε απεργία-αποχή από την αξιολόγηση και απέστειλε εξώδικο. «Ο αγώνας για την αποτροπή της εφαρμογής της αντιδραστικής αξιολόγησης που επιβάλλει η κυβέρνηση εν μέσω πανδημίας, άρχισε, κλιμακώνεται και θα είναι νικηφόρος» υπογράμμιζε η ΔΟΕ και προσέθετε:
«Ακολουθεί σε λίγους μήνες, αφού με την Υ.Α. “χτίζεται”, το πλαίσιο υλοποίησης της νέας ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ως ο ατομικός έλεγχος των εκπαιδευτικών για το κατά πόσο θα υλοποιούν τις κυβερνητικές πολιτικές. Για το Δ.Σ. της Δ.Ο.Ε. δεν υπάρχει άλλος δρόμος από αυτόν του αγώνα για την αποτροπή της υλοποίησης των αντιεκπαιδευτικών σχεδίων της κυβέρνησης.»
Την ίδια στιγμή, η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ) τόνιζε ότι στόχος της αξιολόγησης «δεν είναι η βελτίωση της εκπαίδευσης ή του παιδαγωγικού έργου. Είναι η προσχηματική χρήση αυτής της λειψής και στρεβλής διαδικασίας, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή ο νεοφιλελεύθερος σχεδιασμός εμπορευματοποίησης του χώρου της εκπαίδευσης».