Φωτιές σε ΗΠΑ-Σιβηρία, πλημμύρες σε Κίνα, Ευρώπη - Ο εφιάλτης της κλιματικής αλλαγής είναι εδώ Πώς φτάσαμε ως εδώ και τα χειρότερα που καταφθάνουν με τρομακτική ταχύτητα.

Δημήτρης Μπούρας

Το Γιακούτσκ στη Σιβηρία είναι γνωστό ως η πιο κρύα πόλη του κόσμου. Σε ένα μέρος όπου ακόμη και αν η μύτη σου είναι εκτεθειμένη κατά τους χειμερινούς μήνες ο πόνος μπορεί να είναι αβάσταχτος, οι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι να λαμβάνουν προφυλάξεις κατά των πολικών θερμοκρασιών.
Αλλά τώρα η πόλη είναι καλυμμένη με νέφος, καθώς οι κοντινές πυρκαγιές κατακαίνε τα δάση που είχαν ξεραθεί μετά από εβδομάδες επίμονου καύσωνα, στον θερμότερο Ιούνιο των τελευταίων 133 ετών για την περιοχή. Οι φωτιές είναι τόσο μεγάλες, και οι άνεμοι δυνατοί, που ο καπνός φτάνει μέχρι την Αλάσκα.
Στις ΗΠΑ, η πυρκαγιά στο Ορεγκον έχει εξελιχθεί σε ένα τερατώδες φλεγόμενο σύμπλεγμα με τον δικό του καιρό, στέλνοντας τον πυκνό καπνό περίπου 3.000 μίλια μακριά, από το ένα άκρο της αμερικανικής ηπείρου στο άλλο. Η πόλη της Νέας Υόρκης την Τετάρτη ξύπνησε με μια έντονη κόκκινη ανατολή, τη μυρωδιά των πυρκαγιών και μια πυκνή καφέ ομίχλη.Οι πυροσβέστες και στις δύο χώρες, καθώς και στη Βρετανική Κολομβία στον Καναδά, πολεμούν σε μια σχεδόν αδύνατη μάχη για να καταπνίξουν τις άσβεστες φλόγες με βόμβες νερού και μάνικες, και αναχώματα ώστε να επιβρασύνουν την εξάπλωσή τους.

Πολλοί παράγοντες, όπως η κακή διαχείριση της γης, παίζουν ρόλο στις πυρκαγιές, αλλά η κλιματική αλλαγή τις καθιστά πιο συχνές και έντονες. Η πλειονότητα της Ευρώπης, των Δυτικών ΗΠΑ, του νοτιοδυτικού Καναδά και ορισμένων περιοχών της Νότιας Αμερικής αντιμετώπισαν ξηρότερες από τον μέσο όρο συνθήκες τον Ιούνιο, σύμφωνα με την Υπηρεσία Αλλαγής Κλίματος Copernicus, μετατρέποντας τα δάση σε «κουτιά προσανάμματος».

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Δραματική προειδοποίηση ΟΗΕ για κατακλυσμιαίες επιπτώσεις στην ανθρωπότητα

Οι πυρκαγιές στην Γιακουτίγια της ρωσικής Απω Ανατολής έχουν καταστρέψει περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια στρέμματα από τις αρχές του έτους, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Υπηρεσία Προστασίας των Δασών της Αεροπορίας της χώρας. Αυτό ισοδυναμεί σχεδόν με 5 εκατομμύρια γήπεδα ποδοσφαίρου.

Στο Ορεγκον, οκτώ πυρκαγιές έχουν κάψει σχεδόν 475.000 στρέμματα μέχρι στιγμής, σε ένα φαινόμενο που οι τοπικοί αξιωματούχοι λένε ότι δεν έχουν ξαναδεί στη ζωή τους. Η φωτιά είναι τόσο μεγάλη και παράγει τόση ενέργεια και υπερβολική θερμότητα που δημιουργεί τα δικά της σύννεφα και καταιγίδες.

Η καναδική επαρχία της Βρετανικής Κολομβίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω των πυρκαγιών εκεί, την Τετάρτη. Στην περιοχή έχουν αναφερθεί σχεδόν 300 ενεργές πυρκαγιές.

Οι πυρκαγιές αποτελούν μέρος ενός φαύλου κύκλου. Οχι μόνο η κλιματική αλλαγή τις πυροδοτεί, αλλά και η καύση τους απελευθερώνει ακόμη περισσότερο άνθρακα στην ατμόσφαιρα, γεγονός που επιδεινώνει την κρίση.

Μερικοί επιστήμονες λένε ότι οι φετινές πυρκαγιές είναι ιδιαίτερα άσχημες. Ηδη μέχρι τα μέσα Ιουλίου, οι συνολικές εκτιμώμενες εκπομπές είναι υψηλότερες από το σύνολο των προηγούμενων ετών για τις καλοκαιρινές περιόδους, οπότε αυτό δείχνει ότι αυτό είναι ένα πολύ επίμονο πρόβλημα, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Τμήματα της Σιβηρίας και του Καναδά ήταν πάντα πεδία πυρκαγιών, όμως η ανησυχία είναι ότι αυτές γίνονται τώρα πολύ πιο συχνές.

Κάποτε, υπήρχε μια φωτιά κάθε 100 έως 150 χρόνια σε μια τοποθεσία, πράγμα που σημαίνει ότι το δάσος αναγεννάται πλήρως. Τώρα, σε ορισμένα μέρη της Ανατολικής Σιβηρίας για παράδειγμα, οι πυρκαγιές συμβαίνουν κάθε 10 έως 30 χρόνια και αυτό σημαίνει ότι το δάσος δεν πρόκειται να ωριμάσει, με αποτέλεσμα το οικοσύστημα να μετατρέπεται σε γη με θάμνους ή βαλτώδη λιβάδια. Τα θερμά κύματα και η ξηρασία κάνουν επίσης νέες περιοχές ευάλωτες σε πυρκαγιές.

Στην Αρκτική της Σιβηρίας, υπάρχει ανησυχία για το οικοσύστημα της τούνδρας στα βόρεια του δάσους, το οποίο κανονικά θα έπρεπε να είναι πολύ υγρό ή παγωμένο για να καεί. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν καταγραφεί πολλές πυρκαγιές σε αυτό το οικοσύστημα, κάτι που υποδηλώνει ότι τα πράγματα αλλάζουν και εκεί.

Αυτό έχει επίσης σοβαρές, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο κλίμα. Η τέφρα από τις πυρκαγιές θα μπορούσε επίσης να επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη, σκουραίνοντας επιφάνειες που κανονικά θα ήταν φωτεινότερες και θα αντανακλούσαν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία.

Οι περιοχές που πλήττονται από αυτές τις πυρκαγιές περιλαμβάνουν επίσης βάλτους και έλη, τα οποία είναι από τους πιο αποτελεσματικούς «νεροχύτες» άνθρακα στον πλανήτη.

Εάν καίγονται, τότε απελευθερώνουν άνθρακα. Και στερούν από τη Γη ένα σύστημα αποθήκευσης άνθρακα που υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επομένως, υπάρχει ενδεχομένως αντίκτυπο και από αυτό.
Από τις απέραντες φωτιές στις φονικές πλημμύρες

Στο μεταξύ οι θανατηφόρες πλημμύρες που έχουν φέρει τα πάνω-κάτω τόσο στην Κίνα όσο και στη Γερμανία αποτελούν μια εξίσου έντονη υπενθύμιση ότι η κλιματική αλλαγή κάνει τον καιρό πιο ακραίο σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τουλάχιστον 51 άτομα στην κεντρική κινεζική επαρχία Χενάν πέθαναν την Τρίτη, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων παγιδευμένων σε μετρό της πόλης, μετά από μέρες καταρρακτώδους βροχής.

Είχαν προηγηθεί οι πλημμύρες που σκότωσαν τουλάχιστον 180 άτομα στη Γερμανία (ενώ αγνοούνται πάνω από 150) και άλλα 37 στο Βέλγιο την περασμένη εβδομάδα. Η καταστροφή αυτή ενίσχυσε το μήνυμα ότι θα πρέπει να γίνουν σημαντικές αλλαγές και προετοιμασίες για παρόμοια γεγονότα στο μέλλον.

Η σεληνιακή ταλάντευση θα μας φέρει φονικές πλημμύρες

Στην Ευρώπη, η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να αυξήσει τον αριθμό των μεγάλων, αργά κινούμενων καταιγίδων που μπορούν να παραμείνουν περισσότερο σε μια περιοχή και να επιφέρουν καταστροφές ανάλογου μεγέθους, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 30 Ιουνίου στο περιοδικό Geophysical Research Letters.

Καθώς η ατμόσφαιρα θερμαίνεται με την αλλαγή του κλίματος, διατηρεί επίσης περισσότερη υγρασία, πράγμα που σημαίνει ότι όταν «ξεσπάσουν» τα σύννεφα, απελευθερώνεται περισσότερη βροχή. Μέχρι το τέλος του αιώνα, τέτοιες καταιγίδες θα μπορούσαν να είναι 14 φορές πιο συχνές, σύμφωνα με τους ερευνητές της μελέτης που χρησιμοποίησαν προσομοιώσεις υπολογιστών.

Ενώ ο κατακλυσμός που «έπνιξε» μεγάλες περιοχές της δυτικής και νότιας Γερμανίας απείχε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα γεγονότα στη Χενάν, και οι δύο περιπτώσεις υπογράμμισαν την ευπάθεια των πυκνοκατοικημένων περιοχών σε καταστροφικές πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές.

Χρειάζονται τεχνικά μέτρα, ενίσχυση των φραγμάτων αλλά και αναδιαμόρφωση των πόλεων. Εσχάτως υπάρχει αυξανόμενη εστίαση στα λεγόμενα μέτρα «πράσινης προσαρμογής», για να σταματήσει το νερό να τρέχει πολύ γρήγορα. Αλλά όταν υπάρχει πολύ δυνατή βροχή, όλα αυτά μπορεί να μην βοηθήσουν, οπότε πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό.

Η ενίσχυση των αναχωμάτων και η στεγάνωση των σπιτιών, των δρόμων και των αστικών υποδομών θα κοστίσουν δισεκατομμύρια. Ομως, τα όσα δραματικά καταγράφηκαν στην Ευρώπη και την Κίνα κατέστησαν σαφές το κόστος του να μην γίνει τίποτα από όλα αυτά.

Κινέζοι επιστήμονες τονίζουν ότι θα χρειαστεί μια συνολική αξιολόγηση των ποταμών και των υδάτινων συστημάτων σε περιοχές που είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων πόλεων και αγροτικών περιοχών.

Τόσο στην Κίνα όσο και στη βορειοδυτική Ευρώπη, οι καταστροφές ήρθαν μετά από μια περίοδο ασυνήθιστα ισχυρής βροχής, ισοδύναμης στην κινεζική περίπτωση με τις βροχοπτώσεις ενός έτους σε μόλις τρεις ημέρες - κάτι που σμπαράλιασε όλα τα αντιπλημμυρικά συστήματα.

Μέτρα όπως η βελτίωση της ανθεκτικότητας των κτιρίων και η ανύψωση των όχθων στα ποτάμια ή η βελτίωση της αποχέτευσης είναι απίθανο να είναι αρκετά από μόνα τους για να αποτρέψουν τις επιπτώσεις των σοβαρών πλημμυρών. Ως έσχατη λύση, θα πρέπει να βελτιωθούν τα συστήματα προειδοποίησης, τα οποία επικρίθηκαν έντονα στη Γερμανία, επειδή εν πολλοίς άφησαν απροστάτευτους τους ανθρώπους με ανεπαρκή χρόνο για να αντιδράσουν.

(Με πληροφορίες από Reuters, CNN).