Τα «like» στα social media είναι εξίσου εθιστικά με τα ναρκωτικά

Η πανδημία, οι καραντίνες, η τηλεκπαίδευση και η τηλεργασία αναδιαμόρφωσαν την σχέση μας με τον ψηφιακό κόσμο και προκάλεσαν μια απότομη εισβολή των νέων τεχνολογιών στην ζωή μας, με συνέπεια πολλοί άνθρωποι να εμφανίσουν εξάρτηση από το ίντερνετ και τα social media. Στην covid εποχή ο διαδικτυακός εθισμός, το e-bullying και ο διαδικτυακός τζόγος εκτοξεύθηκαν όπως κατέγραψαν μελέτες της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής, ενώ το sexting (το….ηλεκτρονικό σεξ, μέσω μηνυμάτων) αντικατέστησε το νεανικό φλερτ, μια και οι έφηβοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με περιορισμούς στις μετακινήσεις και χωρίς προσωπικό χώρο για ερωτικές περιπτύξεις.
Σε όλα αυτά τα ανησυχητικά ευρήματα έρχεται μια νέα έρευνα του Γιώργου Παπαζήση, ψυχίατρου-ψυχοθεραπευτή, Αναπληρωτή καθηγητή φαρμακολογίας και κλινικής φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) να αποδείξει πως η συστηματική χρήση των social mediaσυνδέεται με την ντοπαμίνη, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, με συμπεριφορές εξάρτησης και ουσιαστικά προσομοιάζει σε ένα νέο είδος ναρκωτικού.
Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, Αναπληρωτής καθηγητής φαρμακολογίας και κλινικής φαρμακολογίας ΑΠΘ, Γιώργος Παπαζήσης: «Οι μελέτες δείχνουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ουσιαστικά ‘ξανακαλωδιώνουν’ τον εγκέφαλό μας έτσι ώστε να περιμένουμε άμεση ικανοποίηση. Με άλλα λόγια, όταν λαμβάνουμε μια ειδοποίηση, ένα μήνυμα, ένα like ή ένα share, αναμένουμε γρήγορη αλλά βραχυπρόθεσμη ευχαρίστηση και ανταμοιβή επειδή ο εγκέφαλος θα παράξει ένα χτύπημα ντοπαμίνης». Τα ερεθίσματα που δέχεται ο εγκέφαλος μας είναι εξαιρετικά γρήγορα και έντονα με αποτέλεσμα αυτός να ανταποκρίνεται με αλλαγές ανάλογες με αυτές που παρατηρούνται σε άλλα εξαρτησιογόνα ερεθίσματα ή ουσίες.
Η εθιστική φύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιγράφεται ως ανάλογη με την εθιστική φύση του τζόγου. Είτε βρισκόμαστε στο Instagram, στο TikTok, στο youtube ή σε παρόμοια πλατφόρμα, κάνουμε διαρκή μετακύλιση από το ένα video στο άλλο, με κάθε video να έχει διάρκεια 5 έως το πολύ 10 δευτερολέπτων και πριν το καταλάβουμε, έχουμε περάσει την τελευταία ώρα παρακολουθώντας τυχαία βίντεο — αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε, γιατί αναζητούμε συνεχώς νέο, εντονότερο ερέθισμα.
Όταν δεν λαμβάνουμε ένα like, ένα μήνυμα ή κάποιο είδος «ανταμοιβής», νιώθουμε άγχος, μοναξιά και κατάθλιψη λόγω της αποτυχίας λήψης «εικονικής» ανταμοιβής. Ο αν. καθηγητής Γιώργος Παπαζήσης εκτιμά ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι επιβλαβή διαστρεβλώνοντας την εικόνα του εαυτού μας και ενώ οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν φαινομενικά στη διασύνδεση μας, μπορούν επίσης να μας κάνουν να νιώθουμε απομονωμένοι.
Οι πλατφόρμες και τα social media μας καθιστούν κατοίκους όχι πλέον της γειτονιάς μας αλλά ενός «παγκόσμιου χωριού», καταργούν τις αποστάσεις και τα σύνορα και ταυτόχρονα μας αποξενώνουν. Ο αναπληρωτής καθηγητής συμβουλεύει παιδιά, έφηβους κι ενήλικους να αφήσουν τα κινητά τηλέφωνα και τα social media στην άκρη, να βγουν έξω και να ζήσουν τη ζωή τους στον κανονικό κι όχι τον ψηφιακό κόσμο.