Η πλατφόρμα που θα αλλάξει τα δεδομένα της στέγασης - Έρχεται το social housing

Οχτώ χιλιάδες ευρώ προσφέρουν οι δήμοι Αθηναίων και Θεσσαλονίκης στους ιδιοκτήτες κάθε κλειστού ακινήτου προκειμένου αυτά να ανακαινιστούν, να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να γίνουν λειτουργικά με αντάλλαγμα να τα διαθέσουν με μακροχρόνια μίσθωση (8-11 ετών) και σε χαμηλό τίμημα (μικρότερο από αυτό της αγοράς) σε νέα ζευγάρια, μονογονεϊκές οικογένειες, φοιτητές και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας (social housing) που «τρέχουν» οι δήμαρχοι Αθήνας και Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας. Στόχος να δώσουν λύση στο οξύ στεγαστικό πρόβλημα που πλήττει ολοένα κα περισσότερα νέα νοικοκυριά, χαράσοντας μετά από δεκαετίες μια νέα στεγαστική πολιτική στη χώρα μας.
«Ανεβαίνει» η πλατφόρμα για τα πρώτα 50 ακίνητα στο δήμο Θεσσαλονίκης
Στον αέρα «βγαίνει» τις επόμενες βδομάδες από το δήμο Θεσσαλονίκης η πιλοτική πλατφόρμα κοινωνικής κατοικίας (social housing). Μετά από πρόσκληση του δήμου θα καταχωρηθούν στην εφαρμογή τα πρώτα 50 κλειστά ακίνητα ιδιωτών. Οι ιδιώτες θα τα προσφέρουν στο δήμο με χαμηλό τίμημα και πολύ πιο κάτω από την εμπορική τους αξία και ως αντιστάθμισμα θα κερδίζουν την ανακαίνιση και την ενεργειακή αναβάθμιση του ακινήτου τους, συνολικού ύψους 8.000 ευρώ. Πρόκειται για ένα μοντέλο που έχει ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία στην Βαρκελώνη και αναμένεται να το «τρέξει» και η Θεσσαλονίκη με αρκετές μετατροπές.



Δήμος Αθηναίων: Η πρόταση αξιοποίησης για τα 1.500 διαμερίσματα από το πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ»
Το πιλοτικό μοντέλο αναμένεται να εφαρμόσει μέσα στο χρόνο και ο δήμος της Αθήνας, δίνοντας «ζωή» αρχικά σε 50 κλειστά ακίνητα τα οποία και θα διαθέσει σε ευάλωτες οικογένειες με κοινωνικά πάντα κριτήρια. Στην συγκεκριμένη εφαρμογή ο δήμος της Αθήνας στοχεύει να αξιοποιήσει και τα 1.500 περίπου σπίτια από το πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ» που ολοκληρώνεται τέλος Δεκεμβρίου. Οι υπηρεσίες των δήμων Αθήνας και Θεσσαλονίκης έχουν μελετήσει συνολικά περισσότερα από δέκα μοντέλα ευρωπαϊκών χωρών που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις δύο πόλεις, λαμβάνοντας υπόψιν και τις ελληνικές ιδιαιτερότητες. Σε κάθε περίπτωση η μεμονωμένη εφαρμογή ad hoc προγραμμάτων δεν δύναται από μόνη της να είναι αποδοτική με κοινωνικά δίκαιο τρόπο και κρίσιμο αντίκτυπο αν δεν εφαρμοστεί στο πλαίσιο μιας νέας εθνικής πολιτικής για την κατοικία εξηγεί στο ethnos.gr ο Πάνος Χατζηπροκοπίου, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας & Ανάπτυξης ΑΠΘ (Επιστημονικός Υπεύθυνος) συντονιστής της έρευνας για τις στεγαστικές ανάγκες της Θεσσαλονίκης.



Ενεργειακή κρίση και πληθωρισμός έχουν ανεβάσει κατακόρυφα τις τιμές ενοικίων κατοικίας ενώ αυτές συμπιέζονται προς τα πάνω σε συγκεκριμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης λόγω και της βραχυχρόνιας μίσθωσης που επανακάμπτει. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι νέοι, ζευγάρια και νοικοκυριά να μην μπορούν να ανταποκριθούν στην καταβολή ενός ενοικίου. Και αυτό είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και να δώσουμε μια λύση. Είναι ζήτημα κοινωνικής βάσης και το θεωρούμε πολύ σημαντικό για την κοινωνική συνοχή» εξήγησε στο ethnos.gr η Μαρία Καραγιάννη αντιδήμαρχος πολιτισμού και τουρισμού του δήμου Θεσσαλονίκης και υπεύθυνη του προγράμματος κοινωνικής κατοικίας. Και οι δύο δήμοι βρίσκονται στη φάση υπογραφής της σχετικής προγραμματικής σύμβασης με το υπουργείο Εργασίας και το πιλοτικό πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τι περιλαμβάνει η εφαρμογή
Τόσο στην Αθήνα όσο και στην Θεσσαλονίκη θα δημιουργηθεί ένας φορέας που θα τρέξει το φιλόδοξο σχέδιο. Στην Αθήνα προτείνεται να αναλάβει το όλο εγχείρημα η ΕΑΤΑ Α.Ε., νομικό πρόσωπο του Δήμου Αθηναίων που υλοποιεί σήμερα το πρόγραμμα παροχής στέγασης σε αιτούντες άσυλο («Εστία») ενώ στη Θεσσαλονίκη κεντρικό ρόλο αναμένεται να παίξει η Αναπτυξιακή Μείζονος Θεσσαλονίκης ΜΑΘ ΑΕ ΑΟΤΑ η οποία και ΄έτρεξε΄ εκτεταμένη έρευνα σε συνεργασία με το ΑΠΘ και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ για τις στεγαστικές ανάγκες της πόλης. Η πλατφόρμα θα περιλαμβάνει φόρμα δήλωσης για τους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες, λίστα ακινήτων και έναν διαδραστικό χάρτη της πόλης που θα δείχνει τα σημεία στα οποία βρίσκονται. Σε πρώτη φάση οι υπηρεσίες των δήμων θα παρέχουν την πληροφορία ποιοι πληρούν τα κοινωνικά κριτήρια και μπορούν να ωφεληθούν του προγράμματος.

Πως θα λειτουργεί
Στελέχη του φορέα θα πραγματοποιούν τεχνική αυτοψία στο υπό παραχώρηση ακίνητο, θα εκτιμούν την καταλληλόλητά του και το ποσό που απαιτείται για να γίνει λειτουργικό. Για κάθε ακίνητο το υπουργείο Εργασίας έχει προϋπολογίσει ότι ο φορέας θα δαπανά 8.000 ευρώ προκειμένου το σπίτι να αναβαθμιστεί ενεργειακά και να γίνει λειτουργικό. Μεταξύ φορέα και ιδιοκτήτη θα συνάπτεται μια σύμβαση παραχώρησης του ακινήτου από 8 εώς 11 χρόνια με χαμηλό μίσθωμα. Στη συνέχεια ο φορέας θα το παραχωρεί κατά προτεραιότητα σε νέα ζευγάρια, μονογονεϊκές οικογένειες, άνεργους και φοιτητές που έχουν ανάγκη κατοικίας έναντι συμβολικού μισθώματος. «Και αυτό γιατί πιστεύουμε ότι αυτό είναι το δυναμικό κομμάτι της κοινωνίας που όταν έχει οικονομική δυσχέρεια ουσιαστικά εμποδίζεται να αναπτύξει τη ζωή του και άρα να χάσει η πόλη από αυτό πάρα πολύ» εξηγεί στο ethnos.gr η Πρόεδρος του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων Μελίνα Δασκαλάκη (υπεύθυνη του προγράμματος για λογαριασμό της Αθήνας). Μετά την λήξη της σύμβασης (8-11 ετών) το ακίνητο περιέρχεται στον ιδιοκτήτη ανακαινισμένο για να το κάνει ό,τι θέλει.
Για να ενταχθούν στο πρόγραμμα όσο το δυνατόν περισσότερα κλειστά ακίνητα και να αξιοποιηθεί στο μέγιστο το αδρανές κτιριακό απόθεμα των δύο πόλεων στο τραπέζι έχει πέσει και η χορήγηση έξτρα κινήτρων σε ιδιοκτήτες όπως η απαλλαγή τους από τέλη και άλλες φοροαπαλλλαγές (όπως απαλλαγή από δημοτικά τέλη όπου βρίσκονται τα ακίνητα).
Η εφαρμογή θα περιλαμβάνει και την σύσταση παρατηρητηρίου αστικής ανθεκτικότητας για την παρακολούθηση της εξέλιξης βασικών μεγεθών σε σχέση με τις τιμές, το απόθεμα, τις ομάδες τους στόχους και τις ανάγκες τους αλλά και τους δυνητικούς αποδέκτες. Σκοπός είναι να τροφοδοτείται τακτικά η τοπική στεγαστική πολιτική με επικαιροποιημένα δεδομένα αλλά και να παρακολουθείται η στεγαστική επισφάλεια.
«Δεν θέλουμε ένα πρόγραμμα ενίσχυσης ενοικίου όπως ήταν τα παλιά προγράμματα που πληρούσες τα κοινωνικά κριτήρια και σου έδιναν λεφτά. Αυτό όσο καλό και να ήταν, δεν βοηθούσε τις πόλεις να αναπτυχθούν ισόρροπα» εξηγούν η Μαρία Καραγιάννη και η Δασκαλάκη και προσθέτουν: «Εμείς θέλουμε ταυτόχρονα την αναζωογόνηση του κοινωνικού και αστικού ιστού»



Σπίτια στο 5ο και 6ο διαμέρισμα της Αθήνας
Στη δεξαμενή κοινωνικής κατοικίας φιλοδοξεί να εντάξει ο δήμος Αθηναίων και 1.500 σπίτια που θα προκύψουν μετά το τέλος του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ» τέλος του χρόνου. Πρόκειται για διαμερίσματα που βρίσκονται στο 5ο και στο 6ο διαμέρισμα της Αθήνας και στις περιοχές Πατησίων, Κυψέλης και Σεπόλια. Γειτονιές της Αθήνας που τα τελευταία χρόνια είχαν υποφέρει κατά τη διάρκεια της κρίσης. «Είναι ένας τρόπος να επιστρέψουμε το κόστος που έφεραν όλα αυτά τα χρόνια αυτές οι περιοχές προς όφελος όλης της πόλης. Επιδιώκουμε την ισόρροπη ανάπτυξη της Αθήνας, πράγμα που χάθηκε τα τελευταία χρόνια ως αποτέλεσμα της κρίσης και πρέπει να το ανατάξουμε». Όπως εξηγεί η κ. Δασκαλάκη το σχέδιο του δήμου της Αθήνας είναι να γίνουν και οι υπόλοιπες περιοχές ελκυστικές. «Ένας νέος άνθρωπος που δεν μπορεί να νοικιάσει στο Κουκάκι και θέλει να νοικιάσει στο σταθμό Λαρίσης το θέμα είναι να βρίσκει ένα ενδιαφέρον διαμέρισμα και πηγαίνοντας εκεί να κάνει καλύτερη τη γειτονιά. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από οικονομική βοήθεια και αποτελεί μια αστική παρέμβαση».
Συνολικά, μόλις το 1,6% του πληθυσμού, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου Αθηναίων, ζει σε συγκροτήματα κοινωνικής κατοικίας στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας. Το ποσοστό είναι εξαιρετικά χαμηλό σε σύγκριση με άλλες μητροπόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ενδεικτικά, Βρυξέλλες 7,4%, 15,2% Στοκχόλμη, 19% Ελσίνκι). Πρόκειται για τους ανθρώπους που διαμένουν στις 19.299 κατοικίες που κατασκεύασαν από την περίοδο του μεσοπολέμου έως το 2004 τρεις φορείς (υπουργείο Πρόνοιας, Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας και ΔΕΠΟΣ) στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας. Αυτά όσον αφορά την κατασκευή κατοικιών για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
Μαρία Καραγιάννη: «Θέλουμε αστική αναζωογόνηση, εφαρμόζοντας το μοντέλο Βαρκελώνης με τροποποιήσεις»
Σε αντίθεση με το δήμο Αθήνας, στο σχεδιασμό του δήμου Θεσσαλονίκης δεν είναι η αξιοποίηση κατά προτεραιότητα όσων σπιτιών είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ». «Εμείς θέλουμε να ανοίξουν τα κλειστά σπίτια γιατί μας ενδιαφέρει να ζωντανέψουν όλες οι γειτονιές. Θέλουμε αστική αναζωογόνηση, εφαρμόζοντας το μοντέλο Βαρκελώνης με τροποποιήσεις» δήλωσε στο ethnos.gr η Μαρία Καραγιάννη.



Χατζηπροκοπίου (Καθηγητής ΑΠΘ): Υπάρχουν ενδείξεις για μια υπό εξέλιξη στεγαστική κρίση στη Θεσσαλονίκη
Όπως εκτιμά, από την πλευρά του, ο κ. Χατζηπροκοπίου υπάρχουν ενδείξεις για μια υπό εξέλιξη στεγαστική κρίση στη Θεσσαλονίκη. Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη για τις στεαγαστικές ανάγκες της πόλης που συντόνισε, τα ενοίκια στο δήμο εκτινάχθηκαν από το 2016, ξεπερνώντας το 2020 τα προ κρίσης επίπεδα κατά 38%, με το μέσο ενοίκιο ανά τ.μ. στις αρχές του 2020 να είναι κατά 9% αυξημένο σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, κυρίως λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. Οι αυξήσεις αυτές, μάλιστα, φαίνεται να είναι εντονότερες σε συγκεκριμένες συνοικίες εκτός του ιστορικού κέντρου της πόλης με αποτέλεσμα νέα ζευγάρια, φοιτητές και μικρομεσαίοι να οδηγούνται ολοένα και πιο μακριά από το κέντρο της πόλης.
Η πρόσφατη μελέτη για τις στεγαστικές ανάγκες που συνόνισε το ΑΠΘ έδειξε ότι το 37% των νοικοκυριών της Περιφέρειας επιβαρύνονται υπερβολικά από το κόστος στέγασης και μάλιστα για σχεδόν 60% αυτών των νοικοκυριών το στεγαστικό κόστος ξεπερνά το μισό του εισοδήματός τους. Υπερβολική επιβάρυνση από το κόστος στέγασης βιώνουν περίπου ένα στα τρία νοικοκυριά με ιδιόκτητη κατοικία χωρίς οικονομικές υποχρεώσεις, 38,6% όσων αποπληρώνουν στεγαστικό δάνειο και ένα τραγικό 80% των νοικοκυριών με ενοίκιο. Αναμενόμενα, λοιπόν, τα μισά νοικοκυριά της Περιφέρειας δηλώνουν ότι οι συνολικές δαπάνες στέγασης επιβαρύνουν «πάρα πολύ» το εισόδημά τους, ενώ περίπου ένα στα τέσσερα αντιμετώπισαν δυσκολίες πληρωμής λογαριασμών το τελευταίο έτος, σχεδόν 8% αντιμετώπισαν δυσκολίες πληρωμής του ενοικίου ή της δόσης του δανείου τους και 14,5% δήλωσαν ότι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για ικανοποιητική θέρμανση το χειμώνα. Μάλιστα, η πλειοψηφία (56%) εκτιμά ότι το ελάχιστο καθαρό εισόδημα που πρέπει να έχει ανά μήνα το νοικοκυριό για να αντιμετωπίζει τις συνολικές του ανάγκες του είναι περισσότερο από το διαθέσιμο εισόδημά του ( 363 € επιπλέον).
Κλειστό 1 στα 4 ακίνητα στη Θεσσαλονίκη-Αυξήθηκε ο φοιτητικός πληθυσμός
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Απογραφής του 2011, από τις περίπου 508.000 κατοικίες που καταγράφηκαν στη Θεσσαλονίκη (η πλειοψηφία αυτών (40%) εντοπίζεται στον Δήμο Θεσσαλονίκης), οι 123.355, δηλαδή το 24%, είχαν δηλωθεί κενές.Κάτι λιγότερο από τις μισές (47%) των κενών κατοικιών της περιοχής μελέτης βρίσκονται στον Δήμο Θεσσαλονίκης, ο οποίος είναι και ο δήμος με την μεγαλύτερη αναλογία κενών προς συνολικές κατοικίες με το 28,3% των κατοικιών να δηλώνονται ως κενές. Την ίδια ώρα ο φοιτητικός πληθυσμός μόνο του Α.Π.Θ. ακολουθεί αυξητικές τάσεις την τελευταία δεκαετία: κατά το ακαδημαϊκό έτος 2019-20 ξεπερνούσε τους 88.000 φοιτητές/ τριες, σημειώνοντας συνολική αύξηση μεγαλύτερη του 25% από το 2010-11.



Ο πολύ μεγάλος αριθμός κενών μπορεί σε γενικές γραμμές να διακριθεί σε δύο μεγάλες κατηγορίες: (1) τις προσωρινά κενές, κατοικίες, δηλαδή που προορίζονται για πώληση ή ενοικίαση και (2) όσες παραμένουν κενές για μεγάλα διαστήματα ή διαρκώς, π.χ. διότι χρησιμοποιούνται ως εξοχικές ή δεύτερες κατοικίες.