Σύνταξη ή παραγραφή χρεών; Η εναλλακτική του ΕΦΚΑ και τι συμφέρει

Το δίλημμα που θέτει ο ΕΦΚΑ σε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες είναι «σύνταξη ή παραγραφή χρεών;», με τις νεότερες οδηγίες που εξέδωσε ο Φορέας σχετικά με την εξειδίκευση του νόμου για τη μείωση του χρόνου παραγραφής από τα 20 στα 10 χρόνια.
Το κεντρικό μήνυμα των νεότερων διευκρινίσεων του ΕΦΚΑ είναι πως οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι αγρότες που έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη ηλικίας άνω των 10 ετών, καλούνται να επιλέξουν αν θέλουν να παραγραφούν ή όχι.

Αν παραγραφούν οι οφειλές, γλιτώνουν το χρέος από τις απλήρωτες εισφορές του παρελθόντος, αλλά χάνουν ασφαλιστικό χρόνο και θα λάβουν μειωμένη ή καθόλου σύνταξη, αφού δεν θα έχουν συμπληρωμένα τα απαραίτητα χρόνια εργασιακού βίου.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΕΦΚΑ οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι με οφειλές τ. ΟΑΕΕ, τ. ΟΓΑ, τ. ΤΣΜΕΔΕ κ.λπ. θα πρέπει να πραγματοποιήσουν έλεγχο της παραγραφής των χρεών τους από εισφορές.
Ο έλεγχος πραγματοποιείται μόνο κατόπιν αιτήσεως του ασφαλισμένου, προκειμένου να παρέχεται η συγκατάθεσή του για την αποποίηση του χρόνου ασφάλισης που αντιστοιχεί στην παραγεγραμμένη οφειλή.
Οι αιτήσεις υποβάλλονται στις κατά τόπον αρμόδιες Τοπικές Διευθύνσεις e-ΕΦΚΑ όπου και εξετάζονται. Για την υποβολή της σχετικής αίτησης, ο ασφαλισμένος μπορεί να εξυπηρετηθεί με ηλεκτρονικό ραντεβού.
Η αίτηση συνοδεύεται υποχρεωτικά και από υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται η βούληση του ασφαλισμένου για εφαρμογή των διατάξεων περί παραγραφής λόγω παρέλευσης 10ετίας, καθώς και τα χρονικά διαστήματα, Φορέας, Κλάδος, κλπ, που επιθυμεί να εξεταστούν σύμφωνα με τις νέες διατάξεις.
Τι κάνουν όσοι συνταξιοδοτούνται
Επίσης, οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι μετά από αίτησή τους, που υποβάλλεται (το αργότερο) ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης, δύναται να προσμετρήσουν ασφαλιστικό χρόνο (συνολικά ή μέρος αυτού) του οποίου οι ασφαλιστικές εισφορές είχαν παραγραφεί, τόσο για θεμελίωση όσο και για προσαύξηση της σύνταξης.
Δηλαδή, αυτοί οι ασφαλισμένοι θα δηλώσουν ότι δεν επιθυμούν την παραγραφή των χρεών τους, ώστε να λάβουν κανονικά τη σύνταξή τους.
Όμως, σημειώνει ο ΕΦΚΑ, στις περιπτώσεις αυτές καταβάλλεται το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές.
Τι ισχύει για τη 10ετή παραγραφή
Συγχρόνως ο ΕΦΚΑ διευκρινίζει τα ακόλουθα, σχετικά με τους νέους χρόνους παραγραφής:

• Οφειλές από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές, από 12/5/2016 υπόκεινται σε 10ετή παραγραφή που αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους εκείνου εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία.
• Για απαιτήσεις που προέρχονται από ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία που παρασχέθηκε μετά από την 1/1/2026 η παραγραφή ορίζεται 5ετής.
• Σε περίπτωση που η παραγραφή της οφειλής έχει διακοπεί λόγω διακοπτικού γεγονότος (π.χ. ρύθμιση), αρχίζει νέα δεκαετής παραγραφή που ξεκινά από την επόμενη ημέρα του διακοπτικού γεγονότος. Επισημαίνεται ότι η βεβαίωση οφειλόμενων εισφορών στο ΚΕΑΟ λαμβάνεται ως διακοπτικό της παραγραφής γεγονός ΜΟΝΟ εφόσον έχει κοινοποιηθεί, με την εκάστοτε προβλεπόμενη διαδικασία, η εκδοθείσα πράξη βεβαίωσης στον οφειλέτη.
• Δεδομένου ότι για την είσπραξη οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, σύμφωνα με τις διατάξεις των π. φορέων ίσχυε 20ετής παραγραφή και η ισχύουσα διάταξη έχει αναδρομική ισχύ από 12/5/2016, η παραγραφή κάθε οφειλής πέραν της 10ετίας με ύπαρξη διακοπτικού γεγονότος από 12/5/2016 και μετά, επανεξετάζεται αυτεπαγγέλτως, σε περίπτωση αίτησης του ασφαλισμένου, για την οποία είναι αναγκαία η εύρεση των μη παραγεγραμμένων οφειλών (π.χ. αίτηση χορήγησης αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, αίτηση συνταξιοδότησης κ.λπ.), και εφόσον διαπιστωθεί ότι είχε ήδη συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος χρόνος (10ετής) κατά την ημερομηνία του ως άνω διακοπτικού γεγονότος, η οφειλή παραγράφεται.
• Οφειλές χρονικών διαστημάτων ασφάλισης πέραν της 10ετίας, για τα οποία δεν υπάρχει διακοπτικό γεγονός, παραγράφονται.
• Στις περιπτώσεις που το τελευταίο διακοπτικό γεγονός παραγραφής οφειλών, είναι έως 11.05.2016 και κατά την ημερομηνία αίτησης έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής (10ετία) από το διακοπτικό γεγονός, η οφειλή παραγράφεται.
• Στις περιπτώσεις που υπάρχει διακοπτικό γεγονός από την 12.05.2016 και μετά, επανεξετάζεται η χρονική περίοδος που περιλαμβάνεται σε αυτό και τροποποιείται αναλόγως (παραγράφεται), εφ' όσον είχε παρέλθει 10ετία από την οφειλή ή από τυχόν προηγούμενο διακοπτικό γεγονός. Ο έλεγχος διενεργείται στο πρώτο από την 12.05.2016 και μετά διακοπτικό γεγονός.
• Σε κάθε περίπτωση που εντοπίζονται οφειλές εντός της 10ετίας (μη παραγεγραμμένες) βεβαιώνονται άμεσα στο ΚΕΑΟ με άμεση κοινοποίηση της Πράξης Βεβαίωσης Οφειλής (ΠΒΟ) στον οφειλέτη ώστε να διακοπεί η παραγραφή τους σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.