Σαν σήμερα 30/3, Η Συμφωνία του Αιώνα: Η αγορά της Αλάσκας από τη Ρωσία σε εξευτελιστική τιμή προκαλεί αντιδράσεις στις ΗΠΑ – Μας κορόιδεψαν, έγραφε ο Τύπος

Μια μέρα σαν σήμερα, 30 Μαρτίου του 1867, η Ρωσία κλείνει τη συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την πώληση της Αλάσκας. Ο Τύπος στην Αμερική κατηγορούσε την κυβέρνηση για «άφρονα αγορά» και για κοροϊδία.
Φανταστείτε πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος αν η Ρωσία είχε διατηρήσει την κατοχή της την Αλάσκα. Οι περισσότεροι Αμερικανοί θεωρούν ότι η Αλάσκα ήταν πάντα κομμάτι των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά η τεράστια αυτή περιοχή δεν ήταν καν πολιτεία των ΗΠΑ μέχρι το 1959· εκείνη τη χρονιά - στις 3 Ιανουαρίου - ανακηρύχθηκε ομόσπονδη πολιτεία, η 49η των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Αλάσκα είναι η μεγαλύτερη σε έκταση πολιτεία των ΗΠΑ με 1.723.337 τ.χλμ. και πληθυσμό 738.023 κατοίκους.
Ωστόσο, 30 χρόνια πριν καν οι Ηνωμένες Πολιτείες γίνουν έθνος, η Αλάσκα ήταν αποικιακή κτήση της Ρωσίας, ή πιο σωστά, των Τσάρων της, των ηγεμόνων της τεράστιας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από την Ευρώπη μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό και από την Εγγύς Ανατολή έως τον Βόρειο Πόλο.
Πριν από 130 χρόνια, η Ρωσία κατείχε όχι μόνο την Αλάσκα, αλλά και ένα μεγάλο κομμάτι γης στο βορειοδυτικό τμήμα των σημερινών Ηνωμένων Πολιτειών, στην Καλιφόρνια. Στις μέρες μας, τα μόνα ορατά απομεινάρια της ρωσικής κυριαρχίας στα βορειοδυτικά είναι οι ορθόδοξες εκκλησίες.
Η Αμερική, για τους Ρώσους, ήταν από πολλές απόψεις ό,τι ήταν και για άλλους αποίκους, είτε από την Αγγλία, είτε από τη Γαλλία είτε από την Ισπανία: μια ευκαιρία για ελευθερία και εξερεύνηση.
Η συστηματική εξερεύνηση της Αλάσκας και ο αποικισμός της που ακολούθησε οφείλονται κυρίως στους σιβηριανούς και Αμερικανούς κυνηγούς, οι οποίοι από το 1784 ίδρυσαν εταιρίες για το κυνήγι ζώων και την πώληση γουναρικών.

Απομακρυσμένη, αλλά...

Η Μεγάλη Βρετανία, μετά το 1763, έλεγχε τον Καναδά και καταπατούσε τμήματα των ρωσικών αποικιών στο σημερινό Όρεγκον και την Ουάσιγκτον. Η Αλάσκα υψώθηκε σαν τείχος στην επεκτατική βουλιμία των Βρετανών, που είχαν σκοπό να αποκτήσουν στρατηγικά εδάφη δίπλα στη Ρωσική Αυτοκρατορία.
Στα μέσα του 1800, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αρχίσει να επεκτείνονται στη Δυτική Ακτή και προς τα βόρεια. Στη δεκαετία του 1850, η Ρωσία μετρούσε πληγές από έναν χαμένο πόλεμο, τον Κριμαϊκό, κόντρα στη συμμαχία της Γαλλίας, της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας και περίμενε με το δάχτυλο στη σκανδάλη μεγαλύτερη σύγκρουση με τα ευρωπαϊκά έθνη, ιδιαίτερα την Αγγλία.
Πούλα Τσάρε, πούλα...
Σε σύγκριση με τους Βρετανούς, η Ρωσία, αν και αχανές κράτος, ήταν ένα εξαιρετικά φτωχό, καθυστερημένο έθνος και ιδιαίτερα μεγάλο για μια ανεπαρκή διακυβέρνησή. Η Αλάσκα ήταν δαπανηρή για τη Ρωσία.
Τότε, οι σύμβουλοι του τσάρου Αλέξανδρου Β’ του συνέστησαν, για να συγκεντρώσει χρήματα και να εμποδίσει τους Βρετανούς να καταλάβουν την Αλάσκα μέσω του Καναδά και να εγκατασταθούν στα σύνορά της Ρωσίας, να πουλήσει τον παγωμένο και αφιλόξενο τόπο, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η τιμή που συμφωνήθηκε μετά από βιαστικές διαπραγματεύσεις, ήταν επτά εκατομμύρια δολάρια. Για την ακρίβεια: 7.200.000 δολάρια, δηλαδή 2,3 σεντς το στρέμμα.
Το αστείο με τη ρωσική προσφορά ήταν ότι, όταν ο υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Σιούαρντ αποδέχτηκε τη συμφωνία, στις ΗΠΑ οι διαφωνούντες την αποκάλεσαν «Αφροσύνη του Σιούαρντ» και διατύπωναν με κάθε τρόπο ότι ο Σιούαρντ και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εξαπατηθεί!
Στα μάτια των περισσοτέρων, ακόμη και σε τόσο χαμηλή τιμή, η Αλάσκα δεν ήταν παρά μια «μπάλα πάγου», χωρίς καμία αξία, που δεν είχε πάνω της παρά μόνο χιόνι και «Εσκιμώους» (όπως αναφέρονταν τότε υποτιμητικά και προσβλητικά οι Ινουίτ και άλλοι ιθαγενείς της Αλάσκας).
Ωστόσο, πολλοί γερουσιαστές προέβλεψαν ότι η αγορά της Αλάσκας θα ήταν το επιστέγασμα της μακράς και λαμπρής καριέρας του Σιούαρντ· πόσο δίκιο είχαν.

Η επιταγή με την οποία αγοράστηκε η Αλάσκα

Όταν οι Ρώσοι πούλησαν την Αλάσκα στις ΗΠΑ, η καύσιμη ύλη που κινούσε τα γρανάζια των περισσοτέρων ναυτικών και άλλων μεταφορών ήταν ο άνθρακας (ατμός) και όχι το πετρέλαιο. Η Αλάσκα δεν είχε σχεδόν καθόλου άνθρακα, είχε όμως άφθονη ξυλεία και γρήγορα ανακαλύφθηκε χρυσός και ακόμα ανακαλύπτεται. Στις αρχές του 20ου αιώνα, το πετρέλαιο έγινε η σημαντικότερη φυσική πηγή ενέργειας στον κόσμο και το 1968 ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα πετρελαίου στον κόλπο Προύντο της Αλάσκας, ενώ το 1977 ολοκληρώθηκε ο αγωγός Τρανς-Αλάσκα εγκαινιάζοντας την εποχή του «πυρετού του πετρελαίου» στην πολιτεία.
Αν και είναι απομακρυσμένη από την υπόλοιπη χώρα, η πολιτεία της Αλάσκας, έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ΗΠΑ, εξαιτίας των κοιτασμάτων πετρελαίου, της στρατηγικής της θέσης απέναντι στη Ρωσία και το γεγονός ότι παρέχει πρόσβαση στον βόρειο πόλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνεπώς ήταν μια αγορά που απέδωσε μακροπρόθεσμα!