Οκτώ ώρες μοναξιάς είναι το ίδιο εξουθενωτικές με την πείνα

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και του Κέμπριτζ υποδεικνύουν ότι ορισμένα άτομα είτε μείνουν μόνα τους, είτε μείνουν χωρίς τροφή για ένα 8άωρο κουράζονται το ίδιο και χάνουν την ίδια ενέργεια.
Ως κοινωνικά ζώα οι άνθρωποι χρειάζονται παρέα σχεδόν όσο χρειάζονται νερό, αέρα και τροφή. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η διαρκής απομόνωση είναι επιβλαβής για τη σωματική μας υγεία με περισσότερους από έναν τρόπους.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η κοινωνική επαφή είναι μια βασική ανάγκη που διέπεται από ένα κοινωνικό ομοιοστατικό σύστημα. Λίγα είναι γνωστά, ωστόσο, για το πώς οι συνθήκες αλλοιωμένης κοινωνικής ομοιόστασης επηρεάζουν την ανθρώπινη ψυχολογία και φυσιολογία.
Η έρευνα της συγκεκριμένης ομάδας έδειξε ότι οι άνθρωποι που ζουν μόνοι ή εκείνοι που επιδιώκουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από την έλλειψη παρέας, συγκριτικά με τους λιγότερο κοινωνικούς. Επιπλέον, φαίνεται ότι η μείωση της ενέργειας είναι αποτέλεσμα αλλαγών στην ομοιόσταση του σώματος, μιας εξισορροπητικής δράσης, όπου η έλλειψη κοινωνικής σύνδεσης πυροδοτεί μια βιολογική αντίδραση.
«Στην εργαστηριακή μελέτη, βρήκαμε εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ της κοινωνικής απομόνωσης και της στέρησης τροφής. Και οι δυο καταστάσεις προκάλεσαν μείωση της ενέργειας και αύξηση της κόπωσης, κάτι που προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι η στέρηση τροφής κυριολεκτικά μας κάνει να χάνουμε ενέργεια, ενώ η κοινωνική απομόνωση όχι», σχολιάζουν οι πρώτοι συγγραφείς της μελέτης, οι ψυχολόγοι Ana Stijovic και Paul Forbes από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Στην εργαστηριακή μελέτη συμμετείχαν 30 εθελόντριες, οι οποίες προσήλθαν στο εργαστήριο σε 3 ξεχωριστές ημέρες και πέρασαν εκεί 8 ώρες κάθε μέρα κάτω από τις εξής πειραματικές συνθήκες: κοινωνική απομόνωση (χωρίς κοινωνική επαφή αλλά κανονική πρόσληψη τροφής), στέρηση τροφής (κοινωνική επαφή αλλά όχι πρόσληψη τροφής) και βασική γραμμή (και τα δύο, και κοινωνική επαφή και κανονική πρόσληψη τροφής). Φυσιολογικές και ψυχολογικές μετρήσεις διενεργήθηκαν επανειλημμένα σε κάθε συνεδρία. Οι συμμετέχουσες αξιολογήθηκαν ως προς το επίπεδο του άγχος, της διάθεση και της κούρασής τους, ενώ μετρήθηκαν επίσης ο καρδιακός ρυθμός και τα επίπεδα κορτιζόλης του σάλιου (τυπικοί δείκτες στρες).
Για να διασφαλίσουν τη γενίκευση των ευρημάτων από το εργαστήριο σε ένα πραγματικό περιβάλλον, οι ερευνητές συγκέντρωσαν επίσης στιγμιαίες συναισθηματικές μετρήσεις πολλές φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια του lockdown της COVID-19 από ένα ανεξάρτητο δείγμα συμμετεχόντων που περνούσαν ισοδύναμη με εκείνη στο εργαστήριο περίοδο κοινωνικής απομόνωσης
Στο πείραμα πεδίου, συμμετείχαν 87 άτομα από Αυστρία, Ιταλία ή Γερμανία σε περιόδους μέτρων περιορισμού για την πανδημία μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2020. Τα άτομα πέρασαν τουλάχιστον οκτώ ώρες σε απομόνωση και κλήθηκαν να απαντήσουν 5 φορές τη μέρα για μια εβδομάδα μέσω μιας εφαρμογής για smartphone σε παρόμοιες ερωτήσεις με αυτές που ρωτήθηκαν οι γυναίκες στο εργαστηριακό τεστ, δηλαδή σχετικά με το άγχος, τη διάθεση και την κούρασή τους.
Αν και το πείραμα πεδίου δεν περιλάμβανε τεστ με φαγητό, τα αποτελέσματά του, δηλαδή τα χαμηλότερα επίπεδα ενέργειας μετά την απομόνωση, ταιριάζουν με την εργαστηριακή μελέτη, υποδηλώνοντας ότι η σύγκριση μεταξύ της μετάβασης χωρίς κοινωνική αλληλεπίδραση και της μετάβασης χωρίς διατροφή είναι έγκυρη. Το τεστ στον πραγματικό κόσμο έδειξε ότι εκείνοι που ζούσαν μόνοι, αλλά και οι πιο κοινωνικοί ήταν αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο. Τα επίπεδα ενέργειάς τους έπεφταν τις ημέρες που δεν αλληλεπιδρούσαν με κάποιον συγκριτικά με ημέρες που είχαν σύντομες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις - μια ένδειξη που δεν παρατηρήθηκε σε λιγότερο κοινωνικά άτομα.
«Το γεγονός ότι βλέπουμε αυτό το φαινόμενο ακόμη και μετά από μια σύντομη περίοδο κοινωνικής απομόνωσης υποδηλώνει ότι η χαμηλή ενέργεια θα μπορούσε να είναι μια «κοινωνική ομοιοστατική» προσαρμοστική απόκριση, η οποία μακροπρόθεσμα μπορεί να γίνει δυσπροσαρμοστική», λέει η ψυχολόγος Giorgia Silani, από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Καθώς λοιπόν ο χρόνος απομόνωσης εκτείνεται, η βλάβη είναι πιθανό να επιδεινωθεί. Προηγούμενες μελέτες συνέκριναν τη μοναξιά με προβλήματα δημόσιας υγείας όπως η παχυσαρκία, υποδηλώνοντας ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος πρόωρου θανάτου λόγω της κοινωνικής απομόνωσης. Προηγούμενη έρευνα έδειξε επίσης στοιχεία ενός βρόχου ανατροφοδότησης, όπου η έλλειψη κοινωνικής συμμετοχής ελαττώνει την επιθυμία μας να βγούμε στον κόσμο και να κάνουμε διασυνδέσεις – ένα είδος σπείρας μοναξιάς από το οποίο είναι όλο και πιο δύσκολο να βγούμε.
Είναι γνωστό επίσης ότι το να περνά κάποιος χρόνο μόνος μπορεί να είναι ευεργετικό για ορισμένα άτομα όσον αφορά την ευημερία τους. Μελλοντική έρευνα σε μεγαλύτερες και πιο διαφορετικές ομάδες συμμετεχόντων θα εξετάσει περαιτέρω αυτές τις συσχετίσεις. «Είναι γνωστό ότι η μακροχρόνια μοναξιά και η κούραση σχετίζονται, αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για τους άμεσους μηχανισμούς που διέπουν αυτή τη σύνδεση», προσθέτει η Silani.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Psychological Science.