Τι σημαίνει η επιστροφή για τη ρήτρα αναπροσαρμογής στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος

Στη σπαζοκεφαλιά των τιμολογίων και των κυμαινόμενων λογαριασμών ρεύματος επιστρέφουν οι προμηθευτές ενέργειας, για να χαράξουν την εμπορική πολιτική του επόμενου χειμώνα επιστρέφοντας στα προ κρίσης επίπεδα.
Περίπου 5 εκατομμύρια πελάτες της ΔΕΗ και 1,7 εκατομμύριο που ανήκουν στους ιδιώτες προμηθευτές θα είναι πάνω από τους έγχαρτους ή ηλεκτρονικούς λογαριασμούς για να διαπιστώσουν αν ο πάροχος που τους εξυπηρετεί θα προχωρήσει σε τροποποίηση των όρων των συμβάσεων ή θα διατηρήσει τα τιμολόγια που ήταν σε ισχύ πριν από τον Αύγουστο του 2022, τότε που η κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή τον μηχανισμό πρόβλεψης τιμής στις 20 κάθε μήνα και το πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ως αντίβαρο στην κορύφωση της ενεργειακής κρίσης.
Τον οδικό χάρτη τιμολόγησης όρισε η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) τις προηγούμενες μέρες, χαράσσοντας τις κατευθυντήριες γραμμές της νέας πολιτικής που καλείται να διαγράψει από το λεξιλόγιό της τον «δαίμονα» της ρήτρας αναπροσαρμογής, τον πολυσυζητημένο δείκτη τιμολόγησης της κιλοβατώρας που αν και κρίθηκε από τα δικαστήρια, δεν νικήθηκε και επιστρέφει. Αφενός καθώς πολλά από τα προ κρίσης τιμολόγια ρεύματος είχαν ρήτρα αναπροσαρμογής η οποία είχε ανασταλεί και θα επανέλθει σε άλλη βάση, αφετέρου γιατί τα νέα κυμαινόμενα τιμολόγια θα βασίζονται σε δύο μαθηματικούς τύπους που θα είναι συνάρτηση των μεταβολών και των διακυμάνσεων της χονδρεμπορικής τιμής και του κόστους προμήθειας, όπως άλλωστε και η ρήτρα αναπροσαρμογής. Η διαφορά σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Αρχή είναι ότι στα τιμολόγια που θα βασίζονται στη ρήτρα αναπροσαρμογής οι συντελεστές προσαύξησης της ρήτρας ή της χρέωσης προμήθειας θα είναι σταθεροί σε όλη τη διάρκεια της σύμβασης για να μην αιφνιδιάζονται οι πολίτες. Προβλέπεται μάλιστα ότι θα υπάρχει προγνωστοποίηση στους καταναλωτές σε περίπτωση αλλαγών.
Οι καταναλωτές με βάση την πρόταση της ΡΑΑΕΥ, με την οποία διαφωνεί ο κλάδος του retail εκτιμώντας ότι δημιουργεί ένα ασφυκτικό ρυθμιστικό πλαίσιο, με ασάφειες σε πολλά σημεία, θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερις τύπους τιμολόγησης.
Τα δύο κυμαινόμενα που προαναφέραμε χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τα προγράμματα με ανακοίνωση τιμής την 1η μέρα κάθε μήνα. Η τιμή χρέωσης, για παράδειγμα, του Ιουλίου που θα είναι ο μήνας εφαρμογής θα καθορίζεται από μεθοδολογία βάσει δεικτών της χονδρεμπορικής αγοράς του προηγούμενου ή προηγούμενων μηνών. Επομένως, όπως και σήμερα, η χρέωση θα αλλάζει κάθε μήνα ανάλογα με τη διακύμανση των χονδρεμπορικών τιμών προηγούμενων μηνών, που θα εκκαθαρίζονται την πρώτη μέρα του μήνα τιμολόγησης. Ομως ο καταναλωτής θα γνωρίζει με τι τιμή ανά κιλοβατώρα θα κοστολογηθεί.
Η δεύτερη κατηγορία είναι τα προγράμματα τιμολόγησης με ανακοίνωση τιμής μετά τον μήνα εφαρμογής. Στην περίπτωση αυτή οι καταναλωτές θα επιλέγουν ένα πρόγραμμα χωρίς να ξέρουν πώς θα τιμολογηθούν καθώς η τιμή χρέωσης θα ανακοινώνεται το αργότερο έως και δύο μήνες μετά, όταν εκκαθαριστεί η αγορά. Στην περίπτωσή μας, η τιμή του Ιουλίου θα μπορεί να καθοριστεί τον Σεπτέμβριο βάσει της διακύμανσης της χονδρεμπορικής τιμής που θα ισχύει τους δύο επόμενους μήνες από τον μήνα εφαρμογής και θα εκκαθαρίζεται μέχρι και την τελευταία ημέρα του δεύτερου μήνα.
Ακριβά τα σταθερά τιμολόγια
Στην ίδια ομάδα εντάσσονται και άλλοι δύο τύποι τιμολογίων. Ο ένας είναι η κατηγορία των σταθερών τιμολογίων που έσωσε μέσα στην κρίση πολλούς καταναλωτές από τον ίλιγγο των ανατιμήσεων, οι οποίοι είχαν προνοήσει και είχαν «κλειδώσει» πολύ χαμηλές τιμές.
Γι’ αυτούς που το μεγαλύτερο μερίδιο έχει η ΔΕΗ, η ενεργειακή κρίση κυριολεκτικά πέρασε από δίπλα τους και δεν τους ακούμπησε. Τώρα, τα σταθερά τιμολόγια θα αναπροσαρμοστούν και όπως αναφέρουν στελέχη από τον κλάδο προμήθειας θα είναι τα ακριβότερα της αγοράς.
Ωστόσο από τη ΡΑΑΕΥ αναφέρουν ότι ο κάθε προμηθευτής θα έχει την ευελιξία να βάζει όρους στις ακριβές συμβάσεις των σταθερών τιμολογίων και να προσφέρει εκπτώσεις και δώρα σε περίπτωση που οι τιμές ακολουθούν κατηφορική πορεία. 

Ηδη, μεγάλος πάροχος εμφανίζεται να «προβάρει» χρεώσεις 150 ευρώ τη μεγαβατώρα (0,15 λεπτά ανά κιλοβατώρα), συνδυάζοντας ρήτρα αναπροσαρμογής σε κυμαινόμενο τιμολόγιο με πολύ υψηλό πάγιο που θα μπορούσε να μηδενίσει τη ρήτρα. Τον Ιούνιο, το εύρος των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν μεταξύ 11 και 14 λεπτών. Οι προμηθευτές έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τιμολόγια με διάφορες παραδοχές αναφέρει η Ρυθμιστική Αρχή, δίνοντας έμφαση στον έλεγχο και τη διαφάνεια των τιμολογίων, αλλά και στη δυνατότητα σύγκρισης τιμών από πλευράς καταναλωτών.
Η τέταρτη κατηγορία αποτελεί ένα μικρό κομμάτι της αγοράς που διαθέτει έξυπνους μετρητές που θα μπορεί να διαπραγματευτεί με τον πάροχο την τιμολόγησή του. Η τελική πάντως μορφή των τιμολογίων θα καθοριστεί μετά τη δημόσια διαβούλευση επί της εισήγησης της ΡΑΑΕΥ με τους προμηθευτές. Στόχος της Ρυθμιστικής Αρχής είναι η τιμολόγηση να κλείσει μέχρι τα τέλη Ιουνίου ώστε να δοθεί όλος ο χρόνος στους παρόχους για την ομαλή μετάβαση. Πιθανολογείται πάντως ότι λόγω της μεσολάβησης των εκλογών η διαδικασία μπορεί να επιμηκυνθεί για να ενημερωθεί για τη νέα εμπορική πολιτική και η καινούρια πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που θα είναι στη θέση της μετά τις 26 Ιουνίου.
Η αβεβαιότητα της επόμενης μέρας
Η καινούρια πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα κληθεί να χαράξει και το επόμενο βήμα στον τομέα των επιδοτήσεων, καθώς από την 1η Οκτωβρίου (χωρίς αυτό να προκαλεί δέσμευση ακόμη και για επίσπευση των μέτρων) παύει να είναι σε ισχύ ο υφιστάμενος τρόπος τιμολόγησης του ρεύματος (πλαφόν, αναστολή ρήτρας αναπροσαρμογής). Βαρόμετρο για τη νέα κυβερνητική πολιτική θα είναι αναμφίβολα η πορεία των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου που ακολουθούν σοβαρή πορεία αποκλιμάκωσης, δίχως όμως να καλλιεργεί ασφαλείς προβλέψεις για τη διατήρηση των χαμηλών τιμών και τους επόμενους μήνες.
Πρόσφατα ο κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος, ο οποίος ήταν από τους πρώτους που μίλησαν για την ενεργειακή καταιγίδα των τιμών, δήλωσε ότι υπάρχει ανησυχία για την πορεία του αερίου, εκτιμώντας ότι αυτή την περίοδο «βλέπουμε» τις πιο χαμηλές τιμές της αγοράς. Οπως επισήμανε, πέρυσι την ενεργειακή παρτίδα έσωσε ο καιρός, η μειωμένη ζήτηση της Κίνας και η εξοικονόμηση που έκαναν οι πολίτες λόγω των υψηλών τιμών. Αν αυτή η ισορροπία ανατραπεί τους επόμενους μήνες, οι τιμές θα ξεφύγουν και η Ευρώπη θα χρειαστεί να αναζητήσει νέους μηχανισμούς για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καταναλωτών.
Μια πρώτη γεύση για τη στάση που θα τηρήσει το αργοκίνητο καράβι της Ε.Ε. στη λήψη αποφάσεων, θα πάρουμε τις επόμενες μέρες στις Βρυξέλλες, στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας που θα γίνει στις 19 Ιουνίου, με θέμα τις προτάσεις της Κομισιόν, την επαύριον των επιδοτήσεων.
Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μίλησε για σταδιακή απόσυρση των ενεργειακών μέτρων στήριξης και κυρίως αυτών που δεν απευθύνονται στα ευάλωτα νοικοκυριά, με στόχο οι πόροι να διατεθούν για τη μείωση του ελλείμματος.
Σε περίπτωση που οι τιμές αυξηθούν ξανά και απαιτήσουν μέτρα στήριξης, τότε πρέπει να διασφαλίζεται ότι αυτά θα στοχεύουν μόνο στα ευάλωτα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ότι θα είναι δημοσιονομικά προσιτά και ότι θα διατηρηθούν τα κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας, επισήμανε η έκθεση της Κομισιόν για την Ελλάδα. Αυτό το νέο πλαίσιο θα κληθεί να συζητήσει μεθαύριο το Συμβούλιο Υπουργών, στο οποίο την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει ο υπηρεσιακός υπουργός κ. Παντελής Κάπρος. Η χώρα μας φαίνεται να διαμορφώνει ένα κοινό μέτωπο με την Ισπανία για συνέχιση του μηχανισμού ανάκτησης των υπερεσόδων από τη χονδρική αγορά ως άμυνα σε ενδεχόμενο ανατιμητικό κλίμα. Η πρόταση, την οποία προωθεί η ισπανική κυβέρνηση, προβλέπει να συμπεριληφθεί ο συγκεκριμένος μηχανισμός στη νέα δομή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και να ενεργοποιείται κάθε φορά που θα εμφανίζεται μια κρίση τιμών.