Αλτσχάιμερ: Το σημάδι που «προδίδει» τη νόσο πριν εκδηλωθούν τα συμπτώματα

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια από τις πιο συχνές νευροεκφυλιστικές νόσους και ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους ανά τον κόσμο, κυρίως γιατί μέχρι να γίνει εμφανής η ανάπτυξή της μέσω έκδηλων συμπτωμάτων, είναι πια αργά για να αναστραφεί η πορεία της.
Μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Washington υποστηρίζει τώρα ότι ίσως βρήκε τον τρόπο να εντοπίζει την προδιάθεση για νόσο Αλτσχάιμερ σε πολύ πρώιμο στάδιο. Η σχετική μελέτη δημοσιεύεται στο Science Translational Medicine.
Όπως εξηγούν, συγκεκριμένα, οι ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου, οι άνθρωποι που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της νόσου, δηλαδή αφότου έχουν αρχίσει οι εγκεφαλικές αλλαγές, αλλά πριν καταστούν εμφανή τα συμπτώματα, φιλοξενούν στο έντερό τους μια ποικιλία βακτηρίων διαφορετική από αυτή των υγιών ανθρώπων.
Έως τώρα, ήταν γνωστό ότι το μικροβίωμα του εντέρου των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ ήταν διαφορετικό, αλλά μόνο αφότου οι ασθενείς ήταν συμπτωματικοί, ένα στάδιο κατά το οποίο η εξέλιξη της νόσου δεν είναι δυνατόν να αναστραφεί. Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που διαπιστώνει ότι το μικροβίωμα του εντέρου είναι διαφορετικό ήδη από την κρίσιμη προ-συμπτωματική φάση.
«Μέχρι να εμφανίσουν οι ασθενείς συμπτώματα, υπάρχουν σημαντικές αλλαγές, συχνά μη αναστρέψιμες. Το να καταφέρουμε να έχουμε διάγνωση για ένα άτομο σε πολύ πρώιμο στάδιο θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό, γιατί αυτή είναι η καλύτερη στιγμή να παρέμβουμε αποτελεσματικά με μια θεραπεία», εξηγεί ο καθηγητής Νευρολογίας Beau M. Ances.
Κατά τη διάρκεια του πρώιμου σταδίου της νόσου Αλτσχάιμερ, το οποίο μπορεί να διαρκέσει 20 ή και περισσότερα χρόνια, ο εγκέφαλος ενός ασθενή συσσωρεύει συστάδες πρωτεϊνών αμυλοειδούς βήτα και ταυ, χωρίς ωστόσο να παρουσιάζει σημάδια νευροεκφυλισμού ή γνωστικής έκπτωσης.
Οι ερευνητές εξέτασαν μια ομάδα εθελοντών, κανένας από τους οποίους δεν παρουσίαζε γνωστική έκπτωση στην αρχή της μελέτης. Όλοι οι συμμετέχοντες έδωσαν δείγματα κοπράνων, αίματος και εγκεφαλονωτιαίου υγρού, υποβλήθηκαν σε σαρώσεις εγκεφάλου και κράτησαν ημερολόγιο διατροφής κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Αναζητώντας σημάδια συσσώρευσης αμυλοειδούς βήτα και ταυ μέσω των σαρώσεων του εγκεφάλου και των δειγμάτων εγκεφαλονωτιαίου υγρού, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι, από τους 164 συμμετέχοντες, περίπου το 1/3 (49 άτομα) παρουσίαζε σημάδια πρώιμης νόσου Αλτσχάιμερ.
Μια περαιτέρω ανάλυση αποκάλυψε ότι οι υγιείς άνθρωποι και τα άτομα με προκλινική νόσο Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν εντελώς διαφορετική βακτηριακή εικόνα στο έντερο, τόσο σε ό,τι αφορά στα είδη των βακτηρίων που υπάρχουν, όσο και στις βιολογικές διεργασίες στις οποίες εμπλέκονται αυτά τα βακτήρια, παρά το γεγονός ότι καταναλώνουν την ίδια διατροφή.
Αυτές οι διαφορές θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν για τον πρώιμο έλεγχο της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά και τον σχεδιασμό προληπτικών θεραπειών που αλλάζουν το μικροβίωμα για να αποτρέψουν τη γνωστική έκπτωση, υποστήριξαν οι ερευνητές.
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν το έντερο επηρεάζει τον εγκέφαλο ή ο εγκέφαλος το έντερο, αλλά αυτή η συσχέτιση είναι πολύτιμη σε κάθε περίπτωση», δήλωσε ο Gautam Dantas, καθηγητής Εργαστηριακής και Γονιδιωματικής Ιατρικής. «Μπορεί οι αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου να είναι απλώς μια ανάγνωση παθολογικών αλλαγών στον εγκέφαλο. Είναι, επίσης, πιθανό το μικροβίωμα του εντέρου να συμβάλλει στη νόσο Αλτσχάιμερ, οπότε η αλλαγή του με προβιοτικά θα μπορούσε δυνητικά να βοηθήσει να αλλάξουμε την πορεία της νόσου».
«Το ωραίο με τη χρήση του μικροβιώματος του εντέρου ως εργαλείο ελέγχου είναι η απλότητα και η ευκολία του», πρόσθεσε ο δρ. Ances. «Μια μέρα, οι άνθρωποι ίσως θα μπορούν να μάθουν εάν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν την νόσο Αλτσχάιμερ μέσω μιας απλής εξέτασης κοπράνων. Θα ήταν, επομένως, πολύ πιο εύκολο, λιγότερο επεμβατικό και πιο προσιτό να διαπιστώσουμε τον κίνδυνο σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, σε σύγκριση με τις σημερινές διαγνωστικές μεθόδους».
«Αν αποδείξουμε ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση, μπορούμε να εξετάσουμε, στη συνέχεια, αν η προώθηση των “καλών” ή η απαλλαγή από τα “κακά” βακτήρια θα μπορούσε να επιβραδύνει ή ακόμα και να σταματήσει την ανάπτυξη της νόσου», καταλήγει ο δρ. Dantas.     ygeiamou