Θεόδωρος Πάγκαλος: Ο άνθρωπος που θα γινόταν «Αντρέας» στη θέση του Αντρέα αν… Η κάμπια που δεν μεταλλάχτηκε ποτέ σε πεταλούδα

Θεόδωρος Πάγκαλος: Πώς έφτασε ένα βήμα από το να γίνει ηγέτης του ΠΑ.ΣΟ.Κ ή πιο λαϊκά: ο άνθρωπος που θα γινόταν «Αντρέας» στη θέση του Αντρέα αν δεν τον πρόδιδε ο χαρακτήρας του… Όμως η «κάμπια» δεν μεταλλάχτηκε ποτέ σε πεταλούδα…
Η - τυπικά - τελευταία μέρα της άνοιξης, η 31η Μαΐου, έχει στιγματίσει την πολιτική ιστορία της Ελλάδας με τρεις θανάτους: το μακρινό 1905 δολοφονήθηκε στα σκαλοπάτια της Βουλής ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, το 1957 έχανε τη ζωή του σε (περίεργο κι αμφιλεγόμενο) τροχαίο ο στρατηγός του ΕΛΑΣ, και εξέχουσα πολιτική φυσιογνωμία του τόπου, ο Στέφανος Σαράφης και μόλις πριν από λίγες ώρες ανακοινώθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο θάνατος του Θεόδωρου Πάγκαλου, του πολιτικού ογκόλιθου του ΠΑ.ΣΟ.Κ, που βρέθηκε πολύ κοντά στη διαδοχή του Αντρέα Παπανδρέου, αλλά…
Αυτό το «αλλά» μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους: παραθέτοντας τις θρυλικές δηλώσεις του Πάγκαλου, για παράδειγμα, ή καταγράφοντας (κάποια από) τα επιτιμητικά σχόλια ομοϊδεατών του, υπουργών και βουλευτών του ΠΑΣΟΚ, που έζησαν την πορεία του ανδρός στον δύσβατο δρόμο της πολιτικής, όμως κρατάμε ένα επίθετο με το οποίο τον μέμφονταν ο ίδιος ο Αντρέας Παπανδρέου: «απρόβλεπτος»! Και στα υψηλά επίπεδα της πολιτικής ο χαρακτηρισμένος ως «απρόβλεπτος» συνεπάγεται και επικίνδυνος και ολέθριος και πολλές φορές επονείδιστος.
Κι ο άνθρωπος που θα μπορούσε να γίνει «Αντρέας» στη θέση του Αντρέα, δεν έλαβε ποτέ το δαχτυλίδι της διαδοχής γιατί ήταν ακριβώς αυτό: Α πρό βλε πτος!
«Στην αρχή άρεσε πολύ στον Αντρέα»
Ο δημοσιογράφος και υφυπουργός του ΠΑ.ΣΟ.Κ Γιώργος Λιάνης (στο στενό περιβάλλον του Αντρέα τότε λόγω Δήμητρας Λιάνη) , στο βιβλίο του «Ο Τελευταίος Αρχηγός» (εκδόσεις Λιβάνη) γράφει για τον Θεόδωρο Πάγκαλο και τον Αντρέα Παπανδρεόυ: «Ο Θεόδωρος Πάγκαλος στην αρχή άρεσε πολύ στον Αντρέα Παπανδρέου. Είχε εντυπωσιαστεί ο Αντρέας από το γεγονός ότι ο Πάγκαλος έπαιζε στα δάχτυλα τα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακόμα περισσότερο από τη συμπεριφορά του στις Συνόδους Κορυφής. Ο Πάγκαλος έλεγε στον πρόεδρο: «Μη μιλήσετε τώρα. Τώρα θα μιλήσει ο τάδε και θα πει αυτά. Μετά θα μιλήσει ο άλλος και θα πει εκείνα. Και εσείς, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να συνοψίσετε λέγοντας αυτά». Και ω του θαύματος, ο Πάγκαλος δεν έπεφτε έξω ποτέ.
»Ο Αντρέας Παπανδρέου θεωρούσε ακόμα τον Θεόδωρο Πάγκαλο «μπαλκονάτο», κάτι για το οποίο ήξερε πως μόνο ο ίδιος ήταν ικανός, και του αναγνώριζε στόφα ηγέτη αλλά τον χαρακτήριζε και απρόβλεπτο. Όταν του έδωσε το χρίσμα για τη δημαρχία, το ανακοίνωσε στους στενούς του συνεργάτες λαμποκοπώντας. Το χρίσμα αυτό απαρχής ήθελε να το δώσει στον Πάγκαλο ή στον Λαλιώτη. Αυτό το κλειδί στη δημαρχία μπορεί να σήμαινε την κίνηση που δεν μπορούσε να κάνει ο Αντρέας Παπανδρέου, να παραδώσει, δηλαδή το δικό του δαχτυλίδι «το κρατίστω».
»Αργότερα όταν εξελέγη ο Δημήτρης Αβραμόπουλος δήμαρχος Αθηναίων, ο Αντρέας είχε πει και σε αυτόν ποσό πίστευε ότι αν ο Πάγκαλος κέρδιζε τον δήμο της Αθήνας, τότε αυτό θα ήταν το αποφασιστικότερο στοιχείο για την κατοπινή του εξέλιξη. Χρόνια μετά, όταν είχε φουντώσει στο ΠΑΣΟΚ η εσωκομματική αντιπαράθεση, σε μια περίοδο πολύ λεπτή, που ο Αντρέας Παπανδρέου δεχόταν επιθέσεις για το θέμα της περιβόητης βίλας, συνέβη ένα γεγονός το οποίο ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν το ξεπέρασε ποτέ. Ήταν η δήλωση του Θεόδωρου Πάγκαλου στη Θεσσαλονίκη, που κατά τον Αντρέα Παπανδρέου ήταν μια βαριά προσβολή, καθώς τον χαρακτήριζε δωρολήπτη.
»Εκείνο το βράδυ και ενώ ακόμα δεν ήταν σαφές το ακριβές περιεχόμενο της δήλωσης, ο Αντρέας Παπανδρέου είχε αποφασίσει να διαγράψει τον Θεόδωρο Πάγκαλο. Κάτι που κράτησε μόνο λίγες ώρες, καθώς νηφάλιοι συνεργάτες και πιο ψύχραιμες φωνές θεώρησαν ότι θα ήταν κίνηση εις βάρος της ενότητας του ΠΑ.ΣΟ.Κ και του Αντρέα Παπανδρέου. Έκτοτε όμως ο Αντρέας Παπανδρέου αρνιόταν να συζητήσει για τον Πάγκαλο: «Δεν μιλώ για ένα πρόσωπο που με αποκάλεσε δωρολήπτη».

Με τον «κύριο τίποτα»...

Τον υπονόμευσαν
Και συνεχίζει ο Γιώργος Λιάνης: «Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, λοιπόν, παραδέχτηκε αργότερα ότι ο Αντρέας Παπανδρέου ήθελε διακαώς να εκλεγεί δήμαρχος των Αθηναίων. Παραδέχτηκε επίσης, ότι ενδεχομένως να ήθελε να του δώσει προβάδισμα στη διαδοχή με αυτή την επιλογή. Θεωρεί όμως ότι η υποψηφιότητά του και η μάχη που έδωσε υπονομεύτηκαν. Όχι από τον Αντρέα Παπανδρέου, αλλά από άλλους μέσα στο ΠΑ.ΣΟ.Κ.
«Είχε αρχίσει η μάχη της διαδοχής και δεν έβλεπαν όλοι τη μάχη για το δήμο της Αθήνας όπως την έβλεπε ο Αντρέας - είχε πει ο Πάγκαλος - Δεν μου έδωσαν χρήματα. Ενώ η Μελίνα κινήθηκε με προϋπολογισμό 250 εκατομμύρια δραχμές εγώ κινήθηκα με μόλις 60 εκατομμύρια. Τα 40 δισ. που υποσχέθηκε ο Αντρέας Παπανδρέου ασφαλώς και τα εννοούσε, αλλά ήταν για την περίοδο μετά την εκλογή. Οι οργανώσεις της Αθήνας είχαν παραλύσει και αυτό γιατί ούτε ο Αρσένης ούτε ο Κατσιφάρας βοήθησαν. Ο μόνος που στάθηκε στο πλευρό μου επάξια ήταν ο Σάκης Πεπονής και ο νεαρός Νάσος Αλευράς. Αρνητικό ήταν επίσης για μένα ότι εκείνες ακριβώς τις ημέρες ό Λαλιώτης θεώρησε καλό να εξαγγείλει το πρόγραμμα «Αττική SOS», που ουσιαστικά εξουδετέρωνε το δικό μου πρόγραμμα».
Να σημειώσουμε εδώ ότι εκείνες τις ημέρες η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» δημοσίευε ύμνους για τον «Theo», όπως αποκαλούσε τον Πάγκαλο, γράφοντας για «… μέθοδο Παγκάλου». Και ενώ προχωρούσε η προεκλογική εκστρατεία για τον δήμο της Αθήνας και το ΠΑ.ΣΟ.Κ έδειχνε να έχει προβάδισμα, ο Πάγκαλος είπε μια από τις θρυλικές δηλώσεις του, εκείνη για τον αντίπαλό του Δημήτρη Αβραμόπουλο «ο κύριος τίποτα». Τα Μέσα παίρνοντας τη σκυτάλη χαρακτήριζαν τον Πάγκαλο «αυτόν που έριξε την καρδάρα με το γάλα»…
Μήνες μετά ο Πάγκαλος, αφού πια είχε ηττηθεί από τον «κύριο τίποτα» είχε δηλώσει στον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα: «όποιοι το λένε αυτό, βλέπουντα πράγμα από τη μεριά του αγελαδοτρόφου ¬ κανείς δεν σκέπτεται πώς το βλέπει η αγελάδα»!
Να προσθέσουμε πως όταν στην Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ στο «Ιντερκοντινένταλ», στην οποία ο Αντρέας Παπανδρέου τον ανακήρυξε υποψήφιο για την Αθήνα υπό τα χειροκροτήματα των ορθίων στελεχών του Κινήματος, ο Θεόδωρος Πάγκαλος γύρισε και είπε σε αυτόν που ήταν δίπλα του: «Τους βλέπεις όλους αυτούς που με αποθεώνουν; Αύριο - μεθαύριο θα με βρίζουν...».

Η δήλωση που του στοίχισε το «δαχτυλίδι»
Όσον αφορά το ζήτημα που είχε προκαλέσει δυσφορία έως και θυμό στον Αντρέα Παπανδρέου, όταν τον είχε αποκαλέσει δωρολήπτη, ο Πάγκαλος παρέπεμψε τον δημοσιογράφο Γιώργο Λιάνη να διαβάσει ακριβώς τη δήλωση, την οποία, όπως είχε πει, έκανε τρεις τέσσερις μέρες για να τις συντάξει.
« Όταν όλη η Ελλάδα ασχολιόταν με αυτό το θέμα, είχα υποχρέωση απέναντι στον Αντρέα Παπανδρέου να τον προστατέψω με μια ανάλογη δήλωση. Ωθούσα δηλαδή τα πράγματα στο να υπάρξει μια διάφανη εξήγηση, γιατί αλλιώς πράγματι θα εθεωρείτο η βίλα αυτή προϊόν δωροληψίας. Πάντως δεν εννοούσα αυτό που ο Παπανδρέου κατάλαβε. Και ξέρω καλά ότι είχε πληγωθεί από αυτό το γεγονός».
Η ακριβής δήλωση του Πάγκαλου τότε ήταν: «…η υπόθεση αυτή (στη ροζ βίλα της Εκάλης αναφέρεται) δίνει την εντύπωση ότι ο Πρωθυπουργός μπορεί να είναι ένοχος για δωροληψία».
Και πλέον ο Θεόδωρος Πάγκαλος ταξιδεύει στο επέκεινα. Κι’ αν η Ιστορία θα ανοίξει γι’ αυτόν το κεφάλαιό της ή την ελάχιστη αναφορά της με την θρυλική δήλωση του: «μαζί τα φάγαμε», άλλωστε τον διαβόητο παππού του τον έχει λερώσει για τις μακριές τις φούστες…
Κι ο άνθρωπος που θα γινόταν «βασιλιάς» καταβαραθρώθηκε στο χάος των αφιλτράριστων εκφράσεων και δηλώσεων του.
Ο Πάγκαλος ήταν από τους πολιτικούς που δεν έκανε για πολιτικός: δεν πίστευε αυτά που έλεγε και εκπλησσόταν όταν οι άλλοι τον πίστευαν. Όσοι τον γνώρισαν εκ του πλησίον, τον χαρακτηρίζουν ως άνθρωπο με αστική ευγένεια, πλούσιες γνώσεις, πηγαίο χιούμορ, δοτικό και ανοιχτόκαρδο. Πολλοί υποστηρίζουν τη θεωρία του «ανθρώπου που δεν ήξερε να κρατά τη γλώσσα του, αλλά παραμένει ειλικρινής κι αθώος». Κι άλλοι πάλι, οι πολέμιοί του, έλεγαν ότι δεν υπήρχε τίποτα στην κάμπια εκείνη που να προϊδεάζει ότι κάποια μέρα θα μεταλλαχτεί σε πεταλούδα.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα της Ιστορίας που θα τον σκεπάσει…