Κατανάλωση: Σφίγγουν το ζωνάρι οι Ευρωπαίοι – Φρένο στα μη βασικά είδη τροφίμων

Όταν ένας φούρνος Electrolux αξίας 500 δολαρίων (ELUXb.ST) πρόσφερε μεγάλες εκπτώσεις στις τιμές του στην Ουγγαρία την περασμένη εβδομάδα, μέσα σε λίγες ώρες οι αγοραστές πλημμύρισαν το ηλεκτρονικό κατάστημα με χιλιάδες παραγγελίες, σύμφωνα με το Reuters.
Αλλά αυτό που έμοιαζε με τη συμφωνία του αιώνα αποδείχθηκε τεχνικό σφάλμα και ούτε οι πελάτες είχαν καμία ρεαλιστική ευκαιρία να πετύχουν μια τέτοια απίθανη συμφωνία, ούτε ο σουηδικός όμιλος οικιακών συσκευών μπορεί να υπολογίζει σε τέτοια πληθωρική ζήτηση.
«Αναμένουμε ότι το αδύναμο καταναλωτικό κλίμα θα επιμείνει στην ευρωπαϊκή αγορά το 2024, καθώς οι καταναλωτές επιλέγουν χαμηλότερες τιμές και καθυστερούν τις μη βασικές ή περιστασιακές δαπάνες», δήλωσε στο Reuters ο Peter Toth, επικεφαλής της περιοχής πωλήσεων της Electrolux στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, όταν ρωτήθηκε για την υγεία της ζήτησης στην ανατολική πτέρυγα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πραγματικότητα σε ολόκληρη την περιοχή είναι ότι υπάρχουν ελάχιστα σημάδια ανάκαμψης της κατανάλωσης στα οποία βασίζονταν οι κυβερνήσεις για να αντισταθμίσουν την ασθενέστερη ζήτηση για εξαγωγές από μια παραπαίουσα γερμανική οικονομία και να βγάλουν την περιοχή από την περσινή ύφεση λόγω πληθωρισμού.
Τόσο η Τσεχική Δημοκρατία όσο και η Ουγγαρία διολίσθησαν σε ύφεση, ενώ η Πολωνία την απέφυγε με τη μικρότερη δυνατή διαφορά.
Μόλις τέσσερις εβδομάδες στο νέο έτος, η τσεχική κυβέρνηση μείωσε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη του 2024 επικαλούμενη ασθενέστερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη της κατανάλωσης, ενώ η ουγγρική κεντρική τράπεζα εξέδωσε παρόμοια προειδοποίηση.
Ακόμη και στην Πολωνία, η οποία αναμένεται να δει τις μεγαλύτερες μισθολογικές αυξήσεις στην περιοχή φέτος, οι καταναλωτικές δαπάνες ξεκίνησαν μικτά τον Ιανουάριο, αφού το ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης βυθίστηκε σε αρνητικό έδαφος σε τέσσερα τρίμηνα από τις αρχές του 2022.
Απελπισμένος μήνας
Ενώ το άλμα στις πωλήσεις ανταλλακτικών οχημάτων και αυτοκινήτων και οι ανακαινίσεις κατοικιών αύξησαν τα στοιχεία για τις λιανικές πωλήσεις πάνω από τις προβλέψεις, οι οικονομολόγοι της Bank Pekao δήλωσαν ότι ο Ιανουάριος ήταν ένας «απελπισμένος μήνας» για τα ρούχα, ενώ οι πωλήσεις άλλων διαρκών αγαθών μειώθηκαν επίσης.
«Παραμένουμε σκεπτικοί σχετικά με τις δυνατότητες του Πολωνού καταναλωτή», ανέφερε. «Κατά τη γνώμη μας, το 2024 θα είναι μια χρονιά αποταμίευσης και όχι μια έκρηξη κατανάλωσης. Από την πραγματική αύξηση του εισοδήματος κατά 7-8%, οι Πολωνοί καταναλωτές θα δαπανήσουν περίπου το μισό».
Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη έδειξαν πώς η σταθερή βελτίωση του καταναλωτικού κλίματος από τα τέλη του 2022 σταμάτησε τον Φεβρουάριο εν μέσω ανανεωμένων ανησυχιών για τις οικονομικές προοπτικές της Πολωνίας και των νοικοκυριών.
«Το σχετικά χαμηλό ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης των νοικοκυριών σε σύγκριση με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα μπορούσε να έχει αρνητική επίδραση στην ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης», δήλωσε η αναπληρώτρια διευθύντρια της Fitch Ratings, Malgorzata Krzywicka, προσθέτοντας ότι εξακολουθεί να βλέπει την κατανάλωση να συμβάλλει κάτι στη συνολική ανάπτυξη.
Παρά την πρόσφατη βελτίωση, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην Τσεχική Δημοκρατία και την Ουγγαρία παραμένει αδύναμη, με τις τιμές των ειδών παντοπωλείου να πλησιάζουν πλέον εκείνες της ευρωζώνης, όπου τα διαθέσιμα εισοδήματα είναι σημαντικά υψηλότερα.
Αυτές οι χώρες αντιμετωπίζουν τις ασθενέστερες προοπτικές ανάκαμψης στην κεντρική Ευρώπη το 2024 με βάση τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες προέβλεπαν ανάπτυξη 2,7% για την Πολωνία, κάτω από την εκτίμηση της Βαρσοβίας για 3% ή περισσότερο.
Ο Tomas Prouza, πρόεδρος της Τσεχικής Ένωσης Εμπορίου και Τουρισμού, αναμένει μια «επιλεκτική ανάκαμψη» της καταναλωτικής ζήτησης το δεύτερο εξάμηνο, με τους Τσέχους να εξακολουθούν να εξοικονομούν έξοδα για βασικές ανάγκες και να ξοδεύουν περισσότερα σε αγαθά αναψυχής και υψηλότερης ποιότητας.
«Αναμένουμε ότι η προσοχή θα παραμείνει μέχρι το καλοκαίρι, όταν οι άνθρωποι θα αρχίσουν να βλέπουν βελτιωμένους πραγματικούς μισθούς», είπε.
Μια έρευνα της PricewaterhouseCoopers σε στελέχη της Ουγγαρίας, η οποία περιλαμβάνει περισσότερες από τρεις δωδεκάδες επιχειρήσεις του λιανικού τομέα, έδειξε ότι λιγότερες από τις μισές από τις σχεδόν 300 εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα αναμένουν αύξηση εσόδων το 2024, το χειρότερο αποτέλεσμα σε περισσότερο από μια δεκαετία.
Μετά το δεύτερο εξάμηνο βελτίωση
«Δεν αναμένω μια πραγματική καταναλωτική έκρηξη σε καμία από τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης σύντομα», δήλωσε ο Witold Orlowski, Επικεφαλής Οικονομικός Σύμβουλος της PwC Πολωνίας. «Η οικονομική κατάσταση φαίνεται ζοφερή και είναι πιθανό να βελτιωθεί μόνο το δεύτερο εξάμηνο του έτους».
Ο Lukasz Kozlowski, επικεφαλής οικονομολόγος της Ομοσπονδίας Πολωνών Επιχειρηματιών, δήλωσε ότι το 2024 πιθανότατα θα σηματοδοτήσει «μέτρια ανάκαμψη» στο λιανικό εμπόριο, σύμφωνα με το Reuters.
Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι η ανάκαμψη αντιμετώπισε κάποιες αντιξοότητες, καθώς η πολωνική κυβέρνηση σχεδιάζει να επαναφέρει το επόμενο τρίμηνο έναν φόρο επί των πωλήσεων 5% στα τρόφιμα που ανεστάλη τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ το κόστος δανεισμού μπορεί να παραμείνει υψηλότερο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Πέρα από τα σκληρά οικονομικά στοιχεία, οι ψυχολογικές επιπτώσεις της χρόνιας αδυναμίας της Γερμανίας, της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης και μακράν της μεγαλύτερης εξαγωγικής αγοράς της περιοχής, θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών, δήλωσε κορυφαίος Τσέχος κεντρικός τραπεζίτης.
Ο Pawel Ropiak, οικονομολόγος της πολωνικής τράπεζας BGK, δήλωσε ότι οι καταναλωτές μπορεί να είναι προσεκτικοί σχετικά με τις δαπάνες τους περισσότερο, αφού ο διψήφιος πληθωρισμός των τελευταίων δύο ετών εξάντλησε τις αποταμιεύσεις τους.
«Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε εργαλείο στο κουτί για να στηρίξουμε τον καταναλωτή: ενεργητική δημοσιονομική πολιτική, ενεργητική νομισματική πολιτική, περιθωριακή νομισματική πολιτική. Αλλά αν οι καταναλωτές δεν θέλουν να ξοδέψουν, δεν θα το κάνουν», είπε. «Απλώς δεν θα ξοδέψουν».