Επιτόκια: Οι 6+1 κίνδυνοι των early cuts από την ΕΚΤ - Πώς θα επηρεαστεί η παγκόσμια οικονομία

Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις της οικονομίας, και καθώς πλησιάζει ο Ιούνιος, οι επενδυτές και οι αναλυτές περιμένουν με αγωνία τις αποφάσεις τόσο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) όσο και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) σχετικά με τα επιτόκια. Οι πρόσφατες δηλώσεις στελεχών και πολιτικών δείχνουν μια αυξανόμενη πιθανότητα για μείωση των επιτοκίων, με σκοπό την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση των συνεπειών από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και την αύξηση του πληθωρισμού.
Η ανησυχία των αγορών
Οι αγορές ανησυχούν έντονα για τις επερχόμενες αποφάσεις σχετικά με τα επιτόκια από τη Federal Reserve (Fed) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), καθώς ενδείξεις δείχνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα προχωρήσουν σε νέες μειώσεις τον Ιούνιο. Αυτή η εξέλιξη, αν και αναμενόταν εν μέρει, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και ποικίλες εκτιμήσεις από στελέχη της αγοράς και πολιτικούς , καθώς υπάρχουν «καμπανάκια» τοσο από Fed, όσο και από ΕΚΤ.
Συγκεκριμένα ο Πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, τόνισε: «Οι οικονομικές συνθήκες απαιτούν συνεχή παρακολούθηση και ενδέχεται να χρειαστούν προσαρμογές για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η ανάπτυξη. Η μείωση των επιτοκίων είναι ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να στηρίξουμε την οικονομία.»
Παράλληλα, από την πλευρά της και η Μέρι Ντέιλι, Πρόεδρος της Fed του Σαν Φρανσίσκο, επεσήμανε: «Είναι σημαντικό να είμαστε ευέλικτοι και να προσαρμόζουμε τη νομισματική πολιτική μας ανάλογα με τις οικονομικές εξελίξεις. Οι μειώσεις επιτοκίων μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που παρουσιάζονται.»
Όσον αφορά στην Ευρώπη, η Πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε: «Η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει πιέσεις από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των γεωπολιτικών εντάσεων και των εμπορικών πολέμων. Η μείωση των επιτοκίων είναι ένα πιθανό μέτρο για να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη και να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα.»
Ενώ και ο Αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Luis de Guindos, ανέφερε επίσης: "Οι τρέχουσες οικονομικές συνθήκες απαιτούν προσοχή και προσαρμοστικότητα. Είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, αν αυτό κριθεί απαραίτητο."
Αντίκτυπος στις Αγορές
Η ενδεχόμενη μείωση των επιτοκίων έχει ήδη προκαλέσει αναταράξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι επενδυτές ανησυχούν για το γεγονός ότι οι μειώσεις επιτοκίων μπορεί να υποδηλώνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες ανησυχούν για την υγεία της οικονομίας, γεγονός που σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για την ανάπτυξη, ανησυχεί τους αναλυτές, ότι μπορεί να οδηγήσει σε πτώση των τιμών των μετοχών.
Ο αναλυτής της Goldman Sachs, Jan Hatzius, αναφέρει σε σημείωμά του πως: "Οι μειώσεις επιτοκίων είναι δίκοπο μαχαίρι. Από τη μία πλευρά, υποστηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα. Από την άλλη, μπορεί να ερμηνευθούν ως σημάδι ότι η οικονομία βρίσκεται σε δυσκολία, κάτι που μπορεί να τρομάξει τους επενδυτές.
Cut and wait
Αξίζει να σημειωθεί, πως υπάρχουν αρκετές προσεγγίσεις για το ζήτημα με αρκετούς να θεωρούν πως πρέπει ΕΚΤ και Fed να προχωρήσουν άμεσα σε μαζικές μειώσεις και κυρίως συνεχόμενες και άλλους πάλι να πιστεύουν πως οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν αρχικά σε μείωση των επιτοκίων τον Ιούνιο και στη συνέχεια να υπάρξει μία αναμονή έως ότου τα στοιχεία συνηγορήσουν σε νέες μειώσεις.
Υπό αυτό το πρίσμα, το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Ίζαμπελ Σνάμπελ έχει ήδη εγείρει την προοπτική μιας προσέγγισης cut-and-wait, μιλώντας στο πρακτορείο Nikkei την περασμένη εβδομάδα, δηλώνοντας ότι «η πορεία μετά τον Ιούνιο είναι πολύ πιο αβέβαιη».
Από την άλλη πλευρά, ενώ η αγορά αναμένει μια περικοπή της ΕΚΤ τον Ιούνιο, οι traders προτιμούν τώρα μια ημερομηνία έναρξης της χαλάρωσης της Fed τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με το FedWatch. Υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι το χάσμα θα μπορούσε να γίνει ακόμη μεγαλύτερο. Ο διοικητής της Fed Κρίστοφερ Γουόλερ δήλωσε την Τρίτη ότι πρέπει να δει «αρκετούς ακόμη μήνες καλών στοιχείων για τον πληθωρισμό» προτού υποστηρίξει μια περικοπή.
Οι 7 κίνδυνοι των early cuts από την ΕΚΤ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση καθώς εξετάζει το ενδεχόμενο να μειώσει τα επιτόκια για να τονώσει την οικονομία της ευρωζώνης. Ωστόσο, το να ξεκινήσει πρώτη τον κύκλο των μειώσεων, πριν από την Fed ενέχει αρκετούς κινδύνους.
Αρχικά ένας κίνδυνος είναι η Διατάραξη της Σταθερότητας των Αγορών. Η πρώτη κίνηση από την ΕΚΤ για μείωση των επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα στις αγορές.
Οι επενδυτές μπορεί να εκλάβουν αυτή την κίνηση ως σημάδι ότι η οικονομία της ευρωζώνης είναι σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι θεωρούνταν, οδηγώντας σε πωλήσεις μετοχών και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Η αβεβαιότητα αυτή μπορεί να αυξήσει τη μεταβλητότητα στις αγορές και να προκαλέσει σημαντικές διορθώσεις στις τιμές των μετοχών.
Στη συνέχεια υπάρχει ο κίνδυνος της ανεπαρκής Αντίδρασης της Παγκόσμιας Οικονομίας. Αν η ΕΚΤ μειώσει πρώτη τα επιτόκια, μπορεί να μην υπάρξει αντίστοιχη ανταπόκριση από άλλες κεντρικές τράπεζες, όπως η Fed.
Αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει το ευρώ έναντι άλλων νομισμάτων, ενισχύοντας τις εξαγωγές της ευρωζώνης, αλλά ταυτόχρονα να αυξήσει το κόστος των εισαγωγών και να πιέσει τον πληθωρισμό. Η ασυμμετρία στις νομισματικές πολιτικές μπορεί να δημιουργήσει διαταραχές στις εμπορικές σχέσεις και την οικονομική σταθερότητα.
Τρίτος και πολύ σημαντικός κίνδυνος είναι εκείνος ενός Νομισματικού Πολέμου. Μια προκαταρκτική μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις από άλλες κεντρικές τράπεζες, οδηγώντας σε έναν "νομισματικό πόλεμο", όπου οι χώρες προσπαθούν να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους για να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια στις αγορές συναλλάγματος και να αυξήσει τις παγκόσμιες οικονομικές εντάσεις.
Επιπροσθέτως, δε θα πρέπει να βγει από το κάδρο και ο κίνδυνος για Περιορισμένο Περιθώριο για Μελλοντική Χαλάρωση. Η ΕΚΤ έχει ήδη σχετικά χαμηλά επιτόκια, και η περαιτέρω μείωση τους θα μειώσει το περιθώριο δράσης της σε περίπτωση που η οικονομία της ευρωζώνης αντιμετωπίσει νέες κρίσεις. Αν η οικονομία συνεχίσει να επιδεινώνεται, η ΕΚΤ μπορεί να βρεθεί χωρίς αρκετά εργαλεία για να αντιδράσει αποτελεσματικά.
Ο πέμπτος κίνδυνος αφορά την ανάπτυξη φούσκων στις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Η μείωση των επιτοκίων μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικές επενδύσεις σε περιουσιακά στοιχεία, όπως ακίνητα και μετοχές, δημιουργώντας φούσκες τιμών. Όταν αυτές οι φούσκες σκάσουν, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές οικονομικές διαταραχές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις.
Πολύ σημαντική παράμετρος είναι και οι επιπτώσεις στην κερδοφορία των Τραπεζών. Η μείωση των επιτοκίων μειώνει το spread των τραπεζών, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων δανεισμού και καταθέσεων, επηρεάζοντας αρνητικά την κερδοφορία τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη χορήγηση δανείων, μειώνοντας την οικονομική δραστηριότητα και επιβραδύνοντας την ανάκαμψη.
Τελευταία, αλλά όχι λιγότερο σημαντική αναφορά στο κομμάτι των κινδύνων είναι η λεγόμενη Μακροχρόνια Χαμηλή Απόδοση. Η παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων μπορεί να αποθαρρύνει τις αποταμιεύσεις και να δημιουργήσει στρεβλώσεις στις αγορές, επηρεάζοντας αρνητικά τη μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη. Οι επενδυτές μπορεί να αναζητήσουν αποδόσεις σε πιο επικίνδυνα επενδυτικά προϊόντα, αυξάνοντας τον κίνδυνο συστημικών κρίσεων.
Από όλα τα προαναφερόμενα μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα πως, ενώ η μείωση των επιτοκίων μπορεί να φαίνεται ως μια άμεση λύση για την τόνωση της οικονομίας, οι κίνδυνοι που ενέχουν για την ΕΚΤ και την ευρωζώνη είναι σημαντικοί. Οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους και να λάβουν υπόψη τις ευρύτερες οικονομικές συνθήκες και τις πιθανές αντιδράσεις των αγορών.
Ενώ δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η μείωση των επιτοκίων, αν και συχνά θεωρείται θετική είδηση για τις μετοχές, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να αποτελεί κακό νέο, ειδικά όταν συνδέεται με ανησυχίες για την οικονομική σταθερότητα και τις προοπτικές ανάπτυξης.
Η «τριάδα» που δεν πρέπει να διαταραχθεί
Στη συνέχεια και σε άμεση νοηματική συνάφεια με τα προαναφερόμενα οφείλουμε να αναφέρουμε και τα εξής δεδομένα που διαδραματίζουν εξέχων ρόλο για τις παγκόσμιες οικονομίες όσον αφορά τις μειώσεις επιτοκίων και τον αντίκτυπό τους.
Συγκεκριμένα, οι μειώσεις επιτοκίων μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητική αντίδραση της αγοράς και των Χρηματιστηρίων, προκαλώντας προβλήματα σε μία από τις οικονομικές «τριάδες» που εξετάζουν κατά τη διάρκεια λήψης των αποφάσεών τους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
Αυτοί οι προβληματισμοί αφορούν τα εξής:

• Ανησυχία για την Οικονομία: Όταν οι κεντρικές τράπεζες μειώνουν τα επιτόκια, συχνά αυτό γίνεται για να τονώσουν την οικονομία. Αν η μείωση των επιτοκίων είναι αιφνίδια ή μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, μπορεί να υποδηλώνει ότι η οικονομία είναι σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι πιστευόταν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει φόβους για ύφεση ή σημαντική επιβράδυνση, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να πουλούν μετοχές.
• Επιπτώσεις στον Πληθωρισμό: Αν οι μειώσεις επιτοκίων θεωρηθούν ως πιθανή αιτία για αυξημένο πληθωρισμό στο μέλλον, οι επενδυτές μπορεί να φοβηθούν για την αγοραστική δύναμη των μελλοντικών τους εσόδων από τις επενδύσεις. Ο αυξημένος πληθωρισμός μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια στο μέλλον, κάτι που μπορεί να πλήξει τις μετοχές.
• Αλλαγή Επενδυτικής Στρατηγικής: Με τις μειώσεις επιτοκίων, οι επενδυτές μπορεί να αλλάξουν τη στρατηγική τους, επιλέγοντας ασφαλέστερα ή διαφορετικά περιουσιακά στοιχεία, όπως ομόλογα ή ακίνητα. Αυτή η μετατόπιση μπορεί να μειώσει τη ζήτηση για μετοχές και να οδηγήσει σε πτώση των τιμών.