Δικαστική απόφαση - ράπισμα στους servicers δανείων

«Τα funds αγοράζουν κόκκινα δάνεια πολύ φθηνά από τις τράπεζες, άρα οφείλουν να κάνουν βιώσιμες προτάσεις ρύθμισης στους οφειλέτες»: Αυτό είναι το πνεύμα των συστάσεων που απευθύνει δικαστήριο (το Ειρηνοδικείο Ηλίου) σε funds και servicers, σε μια απόφαση - ράπισμα πρους τους κατόχους και τους διαχειριστές δανείων, με την οποία ακυρώνεται κατάσχεση κατοικίας πολλαπλάσιας αξίας, για μια οφειλή που δεν ξεπερνά τα 14.000 ευρώ.
Ο βασικός λόγος ακύρωσης της κατάσχεσης είναι η προφανής δυσαναλογία ανάμεσα στο οφειλόμενο ποσό και στην αξία της κύριας κατοικίας που επιχείρησε να κατασχέσει η doValue, ενεργώντας εξ ονόματος της Mexico Finance που έχει αγοράσει μέσω τιτλοποίησης την απαίτηση. Ειδικότερα, επιχειρήθηκε κατάσχεση ακινήτου πολλαπλάσιας αξίας, για μια οφειλή ύψους 13.994,80 ευρώ, πλέον τόκων και όλων των εξόδων εκτέλεσης.
Όμως, η ειρηνοδίκης εισέρχεται με το σκεπτικό της βαθύτερα στον τρόπο διαχείρισης της οφειλής από τον servicer και επισημαίνει ότι είχε υποχρέωση, αντί να κινηθεί για την κατάσχεση του ακινήτου, να επιδιώξει ρύθμιση της οφειλής.
Η δικαστής επισημαίνει ότι η σπουδή του servicer «να προχωρήσει σε κατάσχεση του ακινήτου του ανακόπτοντος, χωρίς να εξετάσει το ενδεχόμενο ρυθμίσεως της οφειλής, κρίνεται από το παρόν Δικαστήριο καταχρηστική. Μάλιστα, το ενδεχόμενο αυτό ήταν ορατό και στην καθ' ης η ανακοπή, ενόψει του ιστορικού της οικονομικής συμπεριφοράς του ανακόπτοντος, ο οποίος είχε πρόσφατα ρυθμίσει άλλες δύο οφειλές του τις οποίες διαχειριζόταν η καθ'ης η ανακοπή. Συνεπώς, αυτή είχε γνώση ότι ο ανακόπτων επιθυμούσε να συνεργαστεί και να ρυθμίσει εξωδικαστικά τις οφειλές του που διαχειρίζεται η καθ'ης η ανακοπή».
Επιπλέον, η απόφαση επισημαίνει με αυστηρότητα ότι:

• Η απαίτηση έχει μεταβιβασθεί από την τράπεζα προς την αλλοδαπή εταιρεία ειδικού σκοπού «ΜΕΧΙCO FINANCE DAC» και η διαχείρισή της έχει ανατεθεί στην καθ' ης η ανακοπή, ήδη από τον Μάιο του 2021. Επομένως, η σπουδή για την επίσπευση πράξεων της κύριας διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, δεν δικαιολογείται από την καλή πίστη, αν μάλιστα ληφθεί υπ' όψιν ότι η απαίτηση ήταν εξασφαλισμένη με προσημείωση υποθήκης που είχε εγγράφει στην κατοικία του ανακόπτοντος. Συνεπώς, η επίσπευση πράξεων της κύριας διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης, με την κατάσχεση του ακινήτου του ανακόπτοντος, χωρίς να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος διαπραγματεύσεων ώστε να επιτευχθεί η εξεύρεση κατάλληλης λύσης ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης της οφειλής, ελέγχεται ως καταχρηστική.
• Μάλιστα η πρόωρη επιβολή της προσβαλλόμενης κατάσχεσης και η αξίωση από την καθ'ης εταιρεία διαχείρισης για την είσπραξη του συνόλου της απαίτησης, χωρίς να έχει προβεί πρώτα σε κάποια προσπάθεια διακανονισμού αυτής αντιβαίνει στην αρχή της καλής πίστης, όπως αποτυπώνεται και στην Αιτιολογική Έκθεση του ν. 4354/2015, στην οποία αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

-- «Στο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων οι προτεινόμενες ρυθμίσεις φιλοδοξούν να δώσουν μία διέξοδο. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις καθίσταται δυνατή η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η δημιουργία μιας τέτοιας αγοράς θα είναι ωφέλιμη τόσο για τα πιστωτικά ιδρύματα όσο και για τους οφειλέτες. Το πιστωτικό ίδρυμα θα μπορεί να ενισχύσει άμεσα τη ρευστότητά του εισπράττοντας άμεσα ένα τμήμα της αμοιβής του, το οποίο είναι αμφίβολο αν θα το εισέπραττε με αναγκαστική εκτέλεση και σε κάθε περίπτωση θα το εισέπραττε πολύ αργότερα. Από την άλλη πλευρά, ο δανειολήπτης θα μπορεί να λάβει από τον εκδοχέα πολύ ευνοϊκότερες προτάσεις ρύθμισης, απ' ό,τι θα μπορούσε να λάβει από το πιστωτικό ίδρυμα, διότι ο εκδοχέας θα έχει αγοράσει την απαίτηση σε τιμή μικρότερη της ονομαστικής της αξίας και επομένως μία πρόταση ρύθμισης, που θα ήταν ζημιογόνα για το πιστωτικό ίδρυμα και δεν θα μπορούσε να προταθεί από αυτό, θα είναι κερδοφόρα για τον εκδοχέα».

• Εξάλλου, η επιδίωξη της εκπλειστηρίασης της κύριας κατοικίας του ανακόπτοντος κρίνεται ότι αποτελεί εν προκειμένω περισσότερο μέσο πίεσης του ανακόπτοντος, αφού η καθ'ης η ανακοπή γνωρίζει ότι η εκπλειστηρίαση του ακινήτου του θα του προξενήσει μεγάλη ζημιά, αντιθέτως η εταιρεία ειδικού σκοπού «ΜΕΧΙCO FINANCE DAC», δεν θα έχει κάποιο κέρδος από την τυχόν εκπλειστηρίαση του ακινήτου, ή αλλιώς το κέρδος της θα είναι κατά πολύ μικρότερο από αυτό που θα έχει σε περίπτωση ικανοποίησης της μέσω εξωδικαστικής ρύθμισης της οφειλής, αφού είναι δεδομένο ότι λόγω των πολλαπλών βαρών και οφειλών του ανακόπτοντος, υπάρχουν έτεροι δανειστές που προηγούνται στην ικανοποίηση των απαιτήσεων τους.
• Μάλιστα οι συνέπειες του αναγκαστικού πλειστηριασμού χωρίς να έχει προηγηθεί το ηπιότερο μέσο της προσπάθειας του διακανονισμού της οφειλής με τον ανακόπτοντα με βιώσιμο τρόπο, θα είναι δυσβάσταχτες σε βάρος τόσο του ανακόπτοντα όσο και της οικογένειας του και ειδικότερα της κόρης του, η οποία διαμένει στο κατασχεθέν ακίνητο και βρίσκεται στο στάδιο ανάρρωσης από σοβαρό πρόβλημα υγείας.
• Πράγματι, η καθ' ης η ανακοπή επέσπευσε καταχρηστικώς αναγκαστική εκτέλεση ενώ γνώριζε ότι ο οφειλέτης είχε καταδείξει πνεύμα συνεργασίας, αλλά επέλεξε μέτρο ιδιαίτερα επαχθές, ευρισκόμενο σε λογική ανακολουθία συγκριτικά με την ωφέλεια από την είσπραξη της απαίτησής της, δεδομένου ότι επέλεξε να κατασχέσει για το ποσό των 13.990 ευρώ το ένδικο ακίνητο, συνολικής εμπορικής αξίας πολύ μεγαλύτερης που ανέρχεται σε ποσό άνω των 80.000€, προκαλώντας υπέρμετρη βλάβη σε αυτόν, εφόσον πρόκειται να απολέσει την οικία, όπου στεγάζεται.
• Συνεπώς, η εν λόγω κατάσχεση εμφανίζεται ως μέτρο εξαιρετικής σκληρότητας για τον ανακόπτοντα, αφού υπάρχει δυσαναλογία μεταξύ του μέσου αναγκαστικής εκτελέσεως και του σκοπού, για τον οποίο επιβάλλεται, κατά παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας. Κατόπιν των ανωτέρω περιγραφόμενων συνθηκών και περιστάσεων της ένδικης περίπτωσης, και σύμφωνα με τα αναλυτικά διαλαμβανόμενα στη νομική σκέψη της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι η επιβολή της κατάσχεσης στην κύρια κατοικία- οικογενειακή στέγη του ανακόπτοντος αξίας υπερτριπλάσιας της οφειλής του προς την καθ' ής η ανακοπή για την οποία επισπεύστηκε η αναγκαστική κατάσχεση, φέρει τα χαρακτηριστικά στοιχεία της κατάχρησης δικαιώματος, κατ’ άρθρο 281 ΑΚ, ως υπερβαίνουσα προφανώς τα όρια τα επιβαλλόμενα από την καλή πίστη και τα χρηστά ήθη, αλλά και από τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του δικαιώματος και, επομένως, είναι άκυρη.