Χρέος: Πότε επιστρέφει στο 60% του ΑΕΠ - Η «χιονοστιβάδα» Στουρνάρα και το καμπανάκι για την Ελλάδα

Το 2064 καλώς εχόντων των πραγμάτων και υπό την προϋπόθεση ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν θα πέσουν κάτω από το 2% του ΑΕΠ, θα δούμε πτώση του χρέους στο 60% του ΑΕΠ, δηλαδή στα επίπεδα των αρχών της Μεταπολίτευσης το 1974.
Τα δύσκολα λοιπόν, με το χρέος είναι ακόμη μπροστά καθώς σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννη Στουρνάρα απαιτούνται άλλα 40 χρόνια προκειμένου η χώρα να καταφέρει να το μειώσει στο 60% του ΑΕΠ - όσο δηλαδή ήταν στις αρχές της Μεταπολίτευσης το 1974 - υπό την προϋπόθεση ότι ο πήχης παραγωγής πρωτογενή πλεονασμάτων δεν θα πέσει κάτω από το 2% του ΑΕΠ και θα υλοποιηθούν βασικές μεταρρυθμίσεις ώστε να εξασφαλιστεί αφενός το επιθυμητό πρωτογενές πλεόνασμα και αφετέρου μία κατάλληλη διαφορά μεταξύ του επιτοκίου του δημοσίου χρέους και του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με τον ίδιο αυτή η διαφορά στην τεχνική διάλεκτο ονομάζεται «αποτέλεσμα χιονοστιβάδας».
Το υψηλότερο χρέος στην Ευρωζώνη
Η χώρα μας που εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εurostat στο τέλος του α’ τριμήνου του 2024 το ελληνικό χρέος προς το ΑΕΠ ήταν στο 159,8% και ακολουθεί η Ιταλία με ποσοστό 137,7%, η Γαλλία με 110,8%, η Ισπανία με 108,9%, το Βέλγιο με 108,2% και η Πορτογαλία με 100,4%. Τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στη Βουλγαρία με 22,6%, στην Εσθονία με 23,6% και στο Λουξεμβούργο 27,2%.
«Πριν από 50 χρόνια το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα ήταν πολύ χαμηλότερο από το 60% του ΑΕΠ που είναι το όριο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οφείλουμε στις επόμενες γενιές να το επαναφέρουμε σ’ αυτό το επίπεδο» υπογραμμίζει ο διοικητής της ΤτΕ σε άρθρο του στο επετειακό για τα 50 χρόνια της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας, τεύχος του περιοδικού της Βουλής των Ελλήνων "Επί του... περιστυλίου!". Και υπογραμμίζει ότι ο στόχο για χρέος 60% του ΑΕΠ είναι κάτι εφικτός και οφείλουμε να το κληροδοτήσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας.
Πόσο είναι το χρέος
Σε απόλυτους αριθμούς, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, το δημόσιο χρέος το α’ τρίμηνο του 2024 προσεγγίζει τα 356 δις ευρώ, έναντι 355,732 δις ευρώ την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ο προϋπολογισμός του 2024 στοχεύει σε χρέος 152,7% του ΑΕΠ το 2024 από 161,9% το 2023 με το Πρόγραμμα Σταθερότητας να προβλέπει περαιτέρω υποχώρηση στο 146,3% του ΑΕΠ το 2025 δίνοντας θετικό σήμα στις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης προκειμένου να υποστηρίξουν την προσπάθεια για νέα βαθμίδα πιστοληπτικής ικανότητας.
Ο Γιάννης Στουρνάρας υπογραμμίζει ότι «ενώ η Μεταπολίτευση είδε την εγκαθίδρυσης μιας υποδειγματικής Δημοκρατίας, από οικονομικής απόψεως, και ειδικά δημοσιονομικής δεν τα πήγαμε καλά, γι’ αυτό φτάσαμε το 2010 σε οιονεί χρεοκοπία. Ουδέν κακό αμιγές καλού όμως. Η Ελλάδα, παρά το διχασμό και τα ψευτοδιλήμματα μεταξύ των μνημονιακών και αντιμνημονιακών, παρά τη μεγάλη περιπέτεια του πρώτου εξαμήνου του 2015, τελικά τα κατάφερε. Και όχι απλώς τα κατάφερε, αλλά ως αντάλλαγμα έλαβε και ένα μεγάλο ΄΄δώρο’’. Τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια που έχει δοθεί ποτέ σε κράτος. Ελαβε δάνεια 289 δις ευρώ για αναχρηματοδότηση του δημοσίου χρέους της με επιτόκιο 1,1%, με 20 χρόνια διάρκεια και μάλιστα το χρέος διακρατείται από επίσημους φορείς. Αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας για πολλά χρόνια» υπό δύο όμως προϋποθέσεις όπως τονίζει: το πρωτογενές πλεόνασμα να κινείται στο 2% του ΑΕΠ σε κυκλικά διορθωμένη βάση και δεύτερον, να προχωρήσουν αποφασιστικά ορισμένες βασικές μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν την ποιότητα της Δημοκρατίας, ενδυναμώνουν την οικονομία και αλλάζουν προς το καλύτερο τη ζωή των Ελλήνων.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα
Ο Γιάννης Στουρνάρας αναφέρει επίσης ότι «οι περισσότεροι νομίζουν ότι το πρόβλημά μας την περίοδο που προηγήθηκε ήταν κυρίως το έλλειμμα του δημόσιου τομέα. Δεν ήταν το σημαντικότερο. Ήταν ο πληθωρισμός, διότι είχαμε μια οικονομία που ξεκίνησε με επιτόκια στο 19% για να μειωθούν στο 4% περίπου. Αυτή η μεγάλη μείωση επιτοκίων υπερθέρμανε την οικονομία και αύξησε όλες τις αξίες».
Ο διοικητής της Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζει, κλείνοντας τον άρθρο του ότι ένα από τα βασικά προβλήματα του Δυτικού κόσμου είναι πως να συμβιβάσει τον καπιταλισμό με τη δημοκρατία. «Η δημιουργία ανισοτήτων οφείλεται στη φύση του συστήματος της ελεύθερης οικονομία (…) Η ελεύθερη αγορά χρειάζεται όμως ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας για μη δημιουργούνται ανισότητες. Και το δίχτυ αυτό το στηρίζει η στοχευμένη κοινωνική πολιτική, η αποτελεσματική δημόσια Παιδεία και Υγεία, το δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα, η αποτελεσματική εποπτεία των αγορών» αναφέρει.
Η μεγάλη πρόκληση
Ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, σε άρθρο του στο επετειακό τεύχος του περιοδικού της Βουλής, χαρακτηρίζει την πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως την μεγάλη πρόκληση για την επόμενη περίοδο. Για αυτό και η κυβέρνηση εφαρμόζει ένα πολυεπίπεδο σχέδιο: «Πρώτον, με μία σοβαρή δημοσιονομική πολιτική, που είναι το θεμέλιο κάθε προσπάθειας. Δεύτερον, με πολιτικές ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και της οικονομίας. Τρίτον, με την περαιτέρω βελτίωση της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τέταρτον, με τη βέλτιστη αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ. Πέμπτον με την ενθάρρυνση των συγχωνεύσεων και της καινοτομίας. Και, έκτον, με την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας».