Γιατί οι άνθρωποι δεν έρχονται πια απρόσκλητοι στα σπίτια μας;

Η υποδοχή γειτόνων και φίλων στα σπίτια μας χωρίς προειδοποίηση έχει γίνει σχεδόν ανύπαρκτη στον κοινωνικό ιστό των μεγάλων πόλεων. Η αστική διάταξη και η τεχνολογική πρόοδος έχουν ως αποτέλεσμα τέτοιες αλληλεπιδράσεις να θεωρούνται ενοχλητικές και να διαταράσσουν τον χρόνο ανάπαυσης του ατόμου.
Το χτύπημα του κουδουνιού όταν δεν περιμένετε κανέναν είναι τουλάχιστον περίεργο. Πάνω απ’ όλα στις μεγάλες πόλεις, όπου οι αποστάσεις μεταξύ των σπιτιών μπορεί να είναι μεγάλες και η διαδικασία του να πας να δεις κάποιον προϋποθέτει κάποια προετοιμασία για να διασχίσεις την πόλη.
Σε απομακρυσμένες γειτονιές, η πιθανότητα να βρισκόταν απλώς κάποιος στην περιοχή είναι μικρή και ο ήχος κάποιου στην πόρτα συνδέεται συνηθέστερα με την άφιξη ενός διανομέα ή ενός ταχυδρόμου.
Οι απροσδόκητες επισκέψεις γίνονται όλο και λιγότερο συχνές, είτε πρόκειται για φίλους, είτε για μέλη της οικογένειας, είτε για γείτονες που εμφανίζονται απροειδοποίητα με σκοπό να κουβεντιάσουν.
Φταίει η στεγαστική κρίση;
Τέτοιες συναντήσεις συμβαίνουν συχνά σε μικρά αστικά κέντρα και αγροτικές περιοχές, όπου οι γείτονες δεν μοιράζονται μόνο τους τοίχους, αλλά και, κατά κάποιο τρόπο, τον ελεύθερο χρόνο τους. Η έλλειψη νέων κατοίκων μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερες προσωπικές σχέσεις με τους υπάρχοντες γείτονες που δεν περιορίζονται σε ένα απλό «γεια» και «αντίο», όπως συμβαίνει στις πόλεις.
Αντίθετα, οι κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται στις γειτονιές των μεγάλων μητροπόλεων, ιδίως εκείνες οι ομαδοποιήσεις ατόμων που δεν συνδέονται μεταξύ τους με τίποτε περισσότερο από το απλό γεγονός ότι μοιράζονται τον ίδιο χώρο, κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Αυτό υποστηρίζουν ορισμένοι σύλλογοι γειτονιών που γίνονται μάρτυρες μιας μαζικής φυγής των τοπικών πληθυσμών, οι οποίοι αντικαθίστανται από προσωρινούς γείτονες, κατοίκους τουριστικών διαμερισμάτων στα οποία νοικιάζουν δωμάτια ή ολόκληρο το διαμέρισμα και περνούν ένα σύντομο χρονικό διάστημα στην πόλη.
Οι αυξήσεις των ενοικίων που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την αδυναμία να αποταμιεύσει κανείς αρκετά χρήματα για να αγοράσει το δικό του σπίτι, μεταμορφώνουν τη πόλη.
«Η αίσθηση της κοινότητας δεν βασίζεται απαραίτητα στο να γνωρίσει κανείς πραγματικά τους γείτονές του, ούτε στο να εντρυφήσει στη ζωή τους, αλλά μάλλον στη διατήρηση καλών σχέσεων, πράγμα που σημαίνει αποφυγή συγκρούσεων. Ενώ είναι αλήθεια ότι οι μεγάλες πόλεις ευνοούν τον ατομικισμό και τη μοναξιά, προστατεύουν επίσης από την [ανεπιθύμητη] στενή επαφή(…) Δηλαδή, έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους», λέει στην EL PAÍS ο Pedro Azara, αρχιτέκτονας και καθηγητής θεωρίας της τέχνης στο Πολυτεχνείο της Καταλονίας.
Υπό αυτή την έννοια, το να μην συναντάς γνωστούς στο δρόμο ή να περιμένεις να εμφανιστεί ένας γείτονας ή φίλος στην εξώπορτα δεν είναι απαραίτητα ένδειξη ότι ο αστός έχει γίνει πιο εγωκεντρικός, αλλά μάλλον ότι η σύγχρονη σύνθεση των πόλεων προσκαλεί κάποιον να στέκεται σε μια ορισμένη απόσταση από τους ανθρώπους προκειμένου να διατηρήσει μια αίσθηση ελευθερίας. Το να ενοχλείσαι όταν κάποιος σε επισκέπτεται απροειδοποίητα έχει να κάνει, κατά κάποιον τρόπο, με την αίσθηση ότι εκτίθεσαι σε προσωπικό επίπεδο.
Ή μήπως να κατηγορήσουμε τα τηλέφωνα και τον ρυθμό της πόλης;
Πέρα από την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων στις μεγάλες πόλεις, υπάρχει ένα άλλο σημαντικό στοιχείο όταν πρόκειται να κατανοήσουμε τον λόγο για τον οποίο οι απροσδόκητες επισκέψεις έχουν γίνει μια παραδοξότητα. Χωρίς αμφιβολία, η τεχνολογία έχει προκαλέσει ριζικές αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις.
Η επικοινωνία έχει γίνει άμεση, χάρη στα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές. Δεν χρειάζεται να έχετε φυσική επαφή με κάποιον για να δείξετε ενδιαφέρον για το πώς τα πάει. Ως αποτέλεσμα, οι ηθικοί κώδικες έχουν αλλάξει, και το να μην προειδοποιείτε κάποιον ότι θα θέλατε να περάσετε -είτε το κάνετε με μήνυμα είτε με τηλεφώνημα- θεωρείται από πολλούς ως παρεμβατική συμπεριφορά που δείχνει έλλειψη σεβασμού για το χρόνο και το χώρο του.
Ένας τελευταίος, σχετικός παράγοντας είναι ότι ο φρενήρης ρυθμός ζωής στη μεγαλούπολη σημαίνει εκ των πραγμάτων συνεχή επαφή με αγνώστους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει πολλά άτομα στην επιθυμία για μοναξιά και στην αποσύνδεση μόλις φτάσουν στο σπίτι τους, τον πιο οικείο, απαραβίαστο χώρο τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για όσους η εργασία τους περιλαμβάνει συνεχείς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με άλλους. Τα άτομα αυτά μπορεί να βιώσουν κοινωνικό hangover, το οποίο μπορεί να θεραπευτεί μόνο με την ευκαιρία να επαναφορτιστούν πριν από μια νέα μέρα που πρέπει να αντιμετωπίσουν. Όσο κι αν μια απροσδόκητη επίσκεψη έχει καλό κίνητρο, μερικές φορές μπορεί να θεωρηθεί μια σοβαρή παρεμβολή στον χρόνο χαλάρωσης του οικοδεσπότη.