Μισθοί: Οι τρεις μοχλοί που σπρώχνουν προς αυξήσεις και τα βαρίδια - Στόχος το 5% ετησίως

Τα οικονομικά μεγέθη, ο ρυθμός ανάπτυξης που αυξάνεται και ο πληθωρισμός που υποχωρεί δίνουν τον «αέρα» στην κυβέρνηση να κάνει λόγο για ετήσιες αυξήσεις 5% στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα αρκεί βεβαίως να πάρει πρωτοβουλίες που θα ενθαρρύνουν τους εργοδότες να προχωρήσουν σε αυξήσεις.
Ο γενικός κανόνας είναι οι αυξήσεις να υπερβαίνουν τον πληθωρισμό για να μην τις «ροκανίζει» η ακρίβεια.
Πάντως για τα επόμενα χρόνια το πρόγραμμα σταθερότητας προβλέπει ανάπτυξη 2,4% (το 2024) και 2,6% (2025) ενώ ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει από 2,6% το 2024 σε 2,3% το 2025. Μετά το 2027 εκτιμάται ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 2% και η ανάπτυξη θα ανέλθει στο 4%.
Η αύξηση 5%, δηλαδή στο διπλάσιο ποσοστό του πληθωρισμού οδηγεί σε πραγματικές αυξήσεις στην τσέπη του εργαζόμενου.
Εκτός από τον πληθωρισμό, σημαντικό ρόλο στην αύξηση του μέσου μισθού θα παίξουν:
η αύξηση του κατώτατου μισθού που θα παρασύρει ανοδικά και τους υψηλότερουςη σύναψη περισσότερων συλλογικών με αυξήσεις άνω του πληθωρισμού και
η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού που εκ των πραγμάτων θα οδηγήσει σε άνοδο των μισθών προκειμένου οι επιχειρήσεις να προσελκύσουν η να κρατήσουν το προσωπικό τους.
Τα περιθώρια
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι λόγω της αύξησης του κατώτατου μισθού κατά 6.4% στα 830 ευρώ μεικτά, υπάρχουν περιθώρια οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας να αυξηθούν κατά 4,5% με 5%.
Tην ίδια ώρα και η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική προβλέπει αυξήσεις μισθών κατά 5% κατά μέσο όρο για τα επόμενα έτη τονίζοντας ότι οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να ανεβάσουν τις αποδοχές των εργαζομένων αφενός για να τους κρατήσουν στις θέσεις τους και αφετέρου για να προσελκύσουν ειδικότητες και προσόντα που είναι σε έλλειψη και πλήττουν την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία των ίδιων των επιχειρήσεων
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει η έκθεση της ΤτΕ «οι ονομαστικές αμοιβές ανά απασχολούμενο θα αυξάνονται με ρυθμούς γύρω στο 5% ετησίως, κυρίως ως αποτέλεσμα της εντεινόμενης στενότητας στην αγορά εργασίας, αλλά και με βάση τις πρόσφατες συλλογικές συμβάσεις εργασίας σε διάφορους κλάδους του ιδιωτικού τομέα».
Ειδικότερα οι αυξήσεις μισθών ανά μισθωτό αναμένεται να αυξηθούν το 2024 κατά 5,7% έναντι μέσης αύξησης 5,5% το 2023, ενώ το σύνολο των αμοιβών για την εξαρτημένη εργασία, δηλαδή για το σύνολο των μισθωτών, εκτιμάται από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι θα αυξηθεί σε ονομαστικούς όρους κατά 7,6% το 2024 από 6% που αυξήθηκαν το 2023.
Η Τράπεζα της Ελλάδος αναφέρει επίσης ότι η δυσκολία στην αύξηση των μισθών εμποδίζει την επιστροφή των νέων που έφυγαν στο εξωτερικό, με το 25% αυτών να θεωρεί ως κύρια αιτία φυγής τους καλύτερους μισθούς.
Άλλωστε σύμφωνα με τη δέσμευση της κυβέρνησης για να φτάσει ο μέσος μισθός στα 1500 ευρώ το 2027 απαιτείται αύξηση 5% κατ΄έτος τα επόμενα χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι η ετήσια αύξηση θα πρέπει να κυμαίνεται περίπου στα 62 (σωρευτική αύξηση 249 ευρώ σε μια 4ετία) και να ακολουθηθεί ο εξής βηματισμός:Το 2024 ο μισθός να ανέλθει στα 1313.55 ευρώ από 1251 που ήταν το 2023 σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΡΓΑΝΗ, δηλαδή 20% κάτω από το στόχο.
Το 2025 να ανέλθει στα 1379.22, το 2026 στα 1448 για να φτάσει το 2027 στα 1520.50 ευρώ.
Οι παρεμβάσεις του υπ. Εργασίας
Από την πλευρά της η υπουργός εργασίας Νίκη Κεραμέως κάνει λόγο για μικρές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της κοινοτικής οδηγίας για αξιοπρεπείς κατώτατους μισθούς καθώς και για πρωτοβουλίες προκειμένου να ενθαρρύνει τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων να υπογράψουν περισσότερες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Η σημαντικότερη πρωτοβουλία που μπορεί να πάρει ο εκάστοτε υπουργός εργασίας για να διευκολύνει την αύξηση των μισθών είναι να κηρύξει υποχρεωτική την εφαρμογή της συλλογικής σύμβαση (που συνήθως προβλέπει αυξήσεις) για το σύνολο του κλάδου.
Υπενθυμίζουμε ότι αρκετές συμβάσεις έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας ακόμα και κάνοντας τα «στραβά μάτια» στην προϋπόθεση του νόμου που απαιτεί « την τεκμηριωμένη βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου ότι η συλλογική ρύθμιση δεσμεύει ήδη εργοδότες, που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος.
Είναι όμως διατεθειμένοι οι εργοδότες να αυξήσουν τους μισθούς στα επίπεδα του 5%;
«Η Βιομηχανία, οι επιχειρήσεις τεχνολογίας τηλεπικοινωνιών, ενέργειας, τρόφιμα, ποτά και γενικότερα οι κλάδοι που βρίσκονται σε ανάπτυξη προχώρησαν σε αυξήσεις μισθών 5%-7%», αναφέρει ο κ. Χρήστος Ιωάννου σύμβουλος διοίκησης του ΣΕΒ. Και συμπληρώνει: «υπογράφονται κλαδικές συλλογικές συμβάσεις με αυξήσεις έως και 5.5%
Σε δύο σημεία επικεντρώνονται οι επιχειρήσεις όσον αφορά την πολιτική μισθών: Πρώτον να μην πολλαπλασιαστεί η οικονομική επιβάρυνση των επιχειρήσεων και
δεύτερον οι αυξήσεις να μην παρακρατηθούν από την εφορία καθώς οι εργαζόμενοι ανεβαίνουν φορολογική κλίμακα.
Βεβαίως πάγιο αίτημά μας είναι η περαιτέρω μείωση των εισφορών γιατί παρότι η θέση μας στην κατάταξη του ΟΟΣΑ έχει βελτιωθεί όσον αφορά το Tax wage, η επιβάρυνση παραμένει από τις υψηλότερες όλων των χωρών».
«Είμαστε ανοιχτοί σε αυξήσεις καθώς μέρος του διαθεσίμου εισοδήματος επιστρέφει στην κατανάλωση», επισημαίνει ο πρόεδρος της εθνικής συνομοσπονδίας ελληνικού εμπορίου Γιώργος Καρανίκας. «Είναι μια καλή ευκαιρία για αυξήσεις λόγω της στενότητας της αγοράς εργασίας και της έλλειψης εργαζομένων σε όλους τους τομείς. Όμως ΄πρακτικά ώθηση για αυξήσεις θα δώσει μόνο η μείωση του μη μισθολογικού κόστους και αυτό ελπίζουμε να πράξει η κυβέρνηση».
Τα ευρήματα σε προηγούμενη έκθεση της ΤτΕ δείχνουν ότι η διάχυση της αύξησης του κατώτατου μισθού (η αύξηση ήταν της τάξεως του 9,4% τον Απρίλιο 2023) ήταν 4% για θέσεις εργασίας με μισθό από 950 ευρώ έως 1.050 ευρώ, 2% για θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.050 έως 1.150 ευρώ και 1% για τις θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.150 έως 1.250 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η διάχυση του κατώτατου μισθού βαίνει μειούμενη όσο απομακρυνόμαστε από επίπεδο του κατώτατου.
Η δυσκολία στην αύξηση των μισθών είναι συνάρτηση και του μικρού αριθμού των συλλογικών συμβάσεων που υπογράφονται. Πολυπληθείς ομάδες εργαζόμενων όπως οι εμποροϋπάλληλοι που έχουν να υπογράψουν κλαδική σύμβαση 14 χρόνια αμείβονται με χαμηλότερους μισθούς και δίκτυ ασφαλείας τον κατώτατο ύψους 830 ευρώ.
Το 2023 υπογράφηκαν και κυρώθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης 19 Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) κλαδικού ή ομοιοεπαγγελματικού, εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα. Από αυτές οι 12 είναι εθνικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές, ενώ οι 7 είναι τοπικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές. Το ίδιο έτος έχουν επίσης υπογραφεί 209 επιχειρησιακές ΣΣΕ.
Το 2024 φαίνεται να ξεκίνησε με καλύτερους οιωνούς αφού το πρώτο τετράμηνο του έτους υπογράφτηκαν 87 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, εκ των οποίων οι 31 προβλέπουν αυξήσεις μισθών.
Άλλες αιτίες που «μπλοκάρουν» τις αυξήσεις είναι οι τριετίες οι οποίες δεν χορηγούνται σε πολλούς κλάδους όπως η εστίαση, η καθαριότητα και οι εταιρίες σεκιούριτι όπως διαπιστώνουν οι επιθεωρητές της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας (ΑΑΕΕ) ενώ σε πολλούς κλάδους δε χορηγείται το επίδομα γάμου 10% επί του μισθού.