Προσφυγή στο ΣτΕ από εργαζομένους εταιριών ύδρευσης, πολίτες και οργανώσεις - Προειδοποιούν ότι το νερό θα γίνει τόσο ακριβό όσο το ρεύμα

Για τη σταδιακή μετατροπή του νερού σε ένα εμπορεύσιμο ακριβό προϊόν και για επερχόμενες μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια, όπως συνέβη και με το ρεύμα, προειδοποιούν οι εργαζόμενοι στις εταιρίες ύδρευσης όλης της χώρας, πολίτες και περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες λίγο καιρό μετά την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) για την τιμολόγηση του νερού, προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ζητώντας την ακύρωσή της ως αντισυνταγματικής και αντίθετης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι προσφεύγοντες φορείς επισημαίνουν ότι στη νέα ΚΥΑ, υιοθετείται μια αμιγώς λογιστικού χαρακτήρα τιμολογιακή πολιτική, που αφορά αδιακρίτως όλη τη χώρα, ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε λεκάνης απορροής ποταμού «με συνέπεια να παραβιάζονται συνταγματικές διατάξεις, να αποδυναμώνεται ο συνταγματικά επιβεβλημένος δημόσιος και δημοτικός έλεγχος τιμολόγησης και να προκαλείται αβεβαιότητα ως προς τη συνέχιση της παροχής νερού υπό όρους δημόσιας υπηρεσίας, δηλαδή με ασφάλεια, καθολικότητα, υψηλή ποιότητα και προσιτή τιμή».
Κατηγορούν μάλιστα την κυβέρνηση ότι με τη νέα ΚΥΑ, εκτός του ότι επανέρχονται ρυθμίσεις που είχαν κριθεί με την προηγούμενη προσφυγή, «επιχειρεί να στήσει έναν ανεξέλεγκτο, από το δημόσιο, μηχανισμό κοστολόγησης - τιμολόγησης των νερών όλης της Ελλάδας και όλων των χρήσεων (ύδρευση - άρδευση - αποχέτευση). Μια τέτοια προοπτική προοιωνίζεται ένα δυστοπικό μέλλον για το ζωτικό αγαθό του νερού, αντίστοιχο με αυτό του ρεύματος».
Προσθέτουν ότι η «απομάκρυνση» του μηχανισμού και της ευθύνης τιμολόγησης από τους δημόσιους φορείς (κυβέρνηση - δήμους) και η ανάθεσή της στη ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας & Υδάτων) «οδηγεί μετά βεβαιότητας, σε μερικά χρόνια, το νερό να γίνει σαν το ρεύμα ακριβό», ενώ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για πτωχεύσεις εταιριών νερού φέρνοντας ως παράδειγμα την περίπρωση της THAMES WATER του Λονδίνου, που όπως σημειώνουν ήταν η μεγαλύτερη πτώχευση εταιρίας νερού παγκοσμίως σε μια χώρα που έχει θεσμοθετήσει Ρυθμιστικά Αρχή Υδάτων από το 1989 και κατέληξε να πτωχεύσει, το 2024 με χρέη 16,5 δις Λίρες.
Οι εργαζόμενοι και οι υπόλοιποι προσφεύγοντες φορείς συμπληρώνουν ότι η νέα ΚΥΑ, όπως και ο νόμος για την υπαγωγή στη ΡΑΑΕΥ των φορέων ύδρευσης και αποχέτευσης αντιμετωπίζουν το νερό ως ένα εμπορικό προϊόν, κάτι που αναμένεται, σταδιακά να επιφέρει σημαντικές αυξήσεις στα τιμολόγια ενώ, επίσης, δημιουργείται και αβεβαιότητα για τη συνέχιση παροχής ποιοτικού και επαρκούς πόσιμου νερού στους πολίτες.
Υπενθυμίζεται ότι αυτή θα είναι η δεύτερη φορά που το ΣτΕ καλείται να εξετάσει το ζήτημα κοστολόγησης του νερού. Υπενθυμίζεται ότι την προηγούμενη φορά η μείζονα σύνθεση του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ, με την 2519/2022 ομόφωνη απόφασή της ακύρωσε, στο σύνολό της την ΚΥΑ του 2017 περί κανόνων τιμολόγησης του νερού (υπ’ αριθμ. 35275/19.05.2017 απόφαση της διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων).
Την προσφυγή κατέθεσαν οι εξής φορείς:

• Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων ΔΕΥΑ
• Σύλλογος Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ
• Σύλλογος Μηχανικών ΠΕ & ΤΕ ΕΥΔΑΠ
• Σωματείο Εργαζομένων Τομέα Αποχέτευσης ΕΥΔΑΠ
• Σωματείο Εργαζομένων ΕΥΑΘ
• Σύλλογος Εργαζομένων Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου
• Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου

Τι ορίζει η ΚΥΑ
Υπενθυμίζεται ότι η νέα ΚΥΑ προβλέπει κλιμακωτές χρεώσεις ανάλογα με την περιοχή και την κατανάλωση, ενώ τα τιμολόγια θα καθορίζονται με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά και υδρογεωλογικά ανά 5ετία. Στο διάστημα αυτό θα μπορούν να αναπροσαρμόζονται τιμαριθμικά ανά έτος, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα πρόσθετων αυξήσεων μέσω έκτακτων αναθεωρήσεων των τιμών εντός της 5ετίας εφόσον υφίστανται συγκεκριμένες προϋποθέσεις καθώς και η θέσπιση του ...εποχικού τιμολογίου.
Η έκδοση της ΚΥΑ ήταν το προαπαιτούμενο για να καταρτίσουν η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΑΘ και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) τις προτάσεις τους για αναθεωρήσεις των τιμολογίων, οι οποίες στη συνέχεια θα αποσταλούν προς έγκριση από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).
Αναλυτικά η απόφαση προβλέπει ότι για τον προσδιορισμό των τιμολογίων των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδατος, οι πάροχοι λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές, γεωγραφικές, κλιματολογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στις περιοχές αρμοδιότητάς τους. Δύναται να καθορίζεται ειδικό τιμολόγιο ύδρευσης ή αποχέτευσης για τους χρήστες, οι οποίοι εξυπηρετούνται με δίκτυο ανεξάρτητο από το κύριο δίκτυο του παρόχου, καθώς και για περιοχές όπου το χρηματοοικονομικό κόστος διαφοροποιείται σημαντικά.
Ως διάρκεια της πρώτης ρυθμιστικής περιόδου ορίζεται η πενταετής περίοδος από το έτος 2025 έως και το 2029.
Τα τέλη των τιμολογίων θα αποτελούνται από ένα σταθερό τέλος και ένα μεταβλητό τέλος ανά μονάδα όγκου ύδατος (ογκομετρική χρέωση ανά κυβικό μέτρο κατανάλωσης νερού) με τις χρεώσεις να είναι ανάλογες με το ύψος των καταναλώσεων.
Για τον υπολογισμό του μεταβλητού τέλους, κάθε πάροχος ορίζει αύξουσες κλίμακες κατανάλωσης και, αντιστοίχως, αυξανόμενα κλιμάκια τελών ογκομετρικής χρέωσης, προκειμένου να αποτρέπεται η υπερβολική κατανάλωση.
H πρώτη κλίμακα κατανάλωσης αντιστοιχεί στις βασικές ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού, όπως ορίζεται στην απόφαση, ενώ η ποσότητα που αντιστοιχεί στην πρώτη κλίμακα παρέχεται σε οικονομικά προσιτή τιμή.
Η ΚΥΑ δίνει επίσης τη δυνατότητα καθορισμού ειδικού τιμολογίου για τη λειτουργία των δημόσιων κοινωνικών υποδομών, ενώ υποχρεώνει τους παρόχους να καταμετρούν την κατανάλωση ύδατος τουλάχιστον τρεις φορές κατ’ έτος. Στην περίπτωση που μέρος του δικτύου έχει εγκατεστημένους έξυπνους μετρητές, η συχνότητα καταμέτρησης μπορεί να μειώνεται σε μία φορά το χρόνο.
Επιπροσθέτως, οι πάροχοι υποχρεούνται να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους τα επικαιροποιημένα τιμολόγιά τους και να διαθέτουν στους καταναλωτές ηλεκτρονικά με εξατομικευμένο τρόπο αναλυτική περιγραφή των χρεώσεών τους και επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητα του πόσιμου νερού και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων.
Η απόφαση ορίζει επίσης ότι κατόπιν σύμφωνης γνώμης της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., οι πάροχοι δύνανται να εφαρμόζουν σύστημα εποχικής τιμολόγησης, για τους χρήστες που παρουσιάζουν έντονη εποχική μεταβλητότητα στις ποσότητες ύδατος που καταναλώνουν.
Βάσει του συστήματος αυτού θα εφαρμόζονται αυξημένες χρεώσεις την χρονική περίοδο του έτους με ιδιαίτερα αυξημένη κατανάλωση ύδατος συγκριτικά με τις υπόλοιπες περιόδους του έτους. Κριτήριο για την εφαρμογή του συστήματος συνιστά, ιδίως, η διαθεσιμότητα ύδατος κατά την χρονική περίοδο των ιδιαίτερα αυξημένων καταναλώσεων.
Αν και η περίοδος ισχύος των εγκεκριμένων τιμολογίων από την Ρυθμιστική Αρχή θα είναι πενταετής, προβλέπεται ότι και κατά τη διάρκειά τους, οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος θα μπορούν να εφαρμόζουν μεγαλύτερες αυξήσεις επί των τιμολογίων των υπηρεσιών ύδατος που παρέχουν, μετά από έγκριση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. Το αίτημα των παρόχων για πρόσθετες αυξήσεις θα μπορεί να υποβληθεί εφόσον συντρέχει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες περιπτώσεις:

• εάν ο πάροχος, κατά την διάρκεια της Ρυθμιστικής Περιόδου, αντιμετωπίζει έκτακτες και σημαντικές δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί κατά τον προσδιορισμό του χρηματοοικονομικού κόστους της εν λόγω περιόδου.
• Εάν, λόγω εξωγενών παραγόντων, προκύπτει σημαντική περικοπή λειτουργικών δαπανών εντός της Ρυθμιστικής Περιόδου.
• Εάν μεταβληθούν σημαντικά τα οικονομικά, νομικά ή πραγματικά δεδομένα που είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του χρηματοοικονομικού κόστους.