Ο Σκανδαλίδης θυμάται τον «εθνικό ηγέτη» Ανδρέα Παπανδρέου και εκφράζει το παράπονο του: Δεν τον προστατεύσαμε

Με τα καλύτερα λόγια μιλάει ο Κώστας Σκανδαλίδης για τον Ανδρέα Παπανδρέου και θυμάται τον «εθνικό ηγέτη» και «πραγματικό αναμορφωτή της μεγάλης δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης».

Με αφορμή την εκδήλωση που πραγματοποιεί αύριο ΙΣΤΑΜΕ και ΠΑΣΟΚ για τα είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, με ομιλητές τη Φώφη Γεννηματά, τον Βασίλη Βασιλικό, τον Ηλία Νικολακόπουλο και τον ίδιο τον πρώην υπουργό, ο Κώστας Σκανδαλίδης, στη συνέντευξη που παραχωρεί στο Real.gr, αναφέρεται στην υστεροφημία του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ:

«Υπάρχει και η δική μας ευθύνη και η ευθύνη των δικών του. Δεν τον προστατεύσαμε, δεν επιμείναμε όσο έπρεπε στην ιστορική του δικαίωση, δεν διαφυλάξαμε τα πλούσια πεπραγμένα του. Γίναμε απολογητές των «λαθών» του αντί να υπερασπίσουμε το τεράστιο έργο του. Πάντως, εγώ προσωπικά δεν ανησυχώ για την τελική κρίση της ιστορίας».

Αίσθηση προκαλεί η παραδοχή που κάνει ο Κώστας Σκανδαλίδης: «Στο κόμμα όμως, σχεδόν αποποιηθήκαμε την κληρονομία του προσπαθώντας να αποκοπούμε από τον ομφάλιο λώρο της αρχέγονης εξουσίας του. Αυτό ήταν η αρχή μιας διαδρομής που οδήγησε στην κρίση του κινήματος πολύ πριν την οικονομική κρίση της χώρας. Επιδιώξαμε με ζήλο το νέο, δε βρήκαμε όμως, το δρόμο που οδηγεί σ’ αυτό. Και τα αποτελέσματα είναι γνωστά».

Ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση, όμως, προκαλεί η παραδοχή πως αν εμφανιζόταν τώρα ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν επέλεγε το ΠΑΣΟΚ, αλλά θα δημιουργούσε ένα νέο κίνημα: «Αν εμφανιζόταν ξαφνικά και τον ρωτούσαν, αυτός δεν θα διάλεγε το τέλος εποχής του παλιού πολιτικού κόσμου για να πορευτεί. Όπως δεν διάλεξε την Ένωση Κέντρου το ’74 και ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, και τώρα η επιλογή του θα ήταν ένα νέο κίνημα που να εκφράσει νέες ανάγκες και σύγχρονες αλλαγές προσαρμοσμένες σε νέες εποχές. Γιατί αρκετά μέσα από τη φθορά της εξουσίας μοιάσαμε με την Ένωση Κέντρου. Καιρός να βρούμε ξανά το δρόμο ή να τον δημιουργήσουμε. Κι αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την αναγέννηση της μεγάλης προοδευτικής και δημοκρατικής παράταξης, της νέας πλειοψηφικής κεντροαριστεράς».

Ολόκληρη η συνέντευξη του Κώστα Σκανδαλίδη στο Real.gr για τα 20 χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου έχει ως εξής:

Είκοσι χρόνια από το θάνατο του, τι υπήρξε για εσάς ο Ανδρέας Παπανδρέου;

Πάνω απ’ όλα ο Ανδρέας υπήρξε ένας εθνικός ηγέτης. Ένας φλογερός έλληνας που υπηρέτησε την πατρίδα του και τα συμφέροντα της με συνέπεια και τόλμη. Ένας λαϊκός ηγέτης που ένωσε τις δυνάμεις του έθνους και υπερασπίστηκε τα δίκαια αιτήματα του λαού. Ένας οραματιστής πολιτικός που έβλεπε πάντα τη μεγάλη εικόνα, που προέβλεπε τα μελλούμενα και είχε ανεπτυγμένη την ικανότητα της σύνθεσης και της στρατηγικής σύλληψης. Ένας πραγματικός αναμορφωτής της μεγάλης δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης που νομιμοποίησε και κατέστησε πλειοψηφικές τις σοσιαλιστικές ιδέες και αξίες.

Ένας ριζοσπάστης και μεταρρυθμιστής πολιτικός που ως κυβερνήτης τόλμησε τις μεγάλες αλλαγές που σηματοδότησαν την παρουσία της ελληνικής αριστεράς με την ανακατανομή του πλούτου και τις κοινωνικές δομές που επέβαλε. Πάνω στη γνώση του καταξιωμένου παγκοσμίως επιστήμονα, στην πείρα πολύχρονων αγώνων και στην ισχυρή οικογενειακή πολιτική του παράδοση ως κυβερνήτης της χώρας οδήγησε την Ελλάδα της χρυσής δεκαετίας του ’80, της πρώτης πραγματικής αριστεράς διακυβέρνησης και σχεδίασε στην ύστερη διαδρομή του τον Ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Για μένα προσωπικά και χιλιάδες άλλους, για μια ολόκληρη γενιά, υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος και πραγματικός σύντροφος γιατί σ’ αυτή τη γενιά εμπιστεύτηκε την πορεία της παράταξης και τη συνέχεια του προοδευτικού κινήματος.

Πολλά του καταμαρτυρούν οι αντίπαλοί του. Ποια, κατά τη γνώμη σας πάντα, υπήρξαν τα λάθη, τα ελαττώματα, τα κατά για τον Ανδρέα;

Τον είπαν δημεγέρτη και δημαγωγό, λαοπλάνο και λαϊκιστή, ανεύθυνο και συνθηματολόγο, που άλλα έλεγε και άλλα έκανε, μέχρι και ταχυδακτυλουργό που «βάφτιζε το κρέας ψάρι». Προφανώς η ρητορική του δεινότητα, το πάθος του για την πολιτική, η επικοινωνιακή του δύναμη, η εκρηκτική του προσωπικότητα συχνά τον οδηγούσε στην υπερβολή, στην τέχνη της επιβολής των λέξεων , των μηνυμάτων, των συνθημάτων. Δεν αντιλέγω ότι στην εκφορά του πολιτικού του λόγου και στην πράξη που ακολουθούσε, υπήρχε κάποιες φορές αναντιστοιχία. Κοιτάζοντας, όμως, από τη σημερινή ιστορική απόσταση τα γεγονότα μπορεί κανείς να αποτιμήσει τη συνέπεια στους στρατηγικούς στόχους, την τόλμη στις αλλαγές , τη δύναμη και την ικανότητα προσαρμογής στα πραγματικά δεδομένα και τους συσχετισμούς σε κάθε σταθμό της διαδρομής.

Πρέπει να ομολογήσετε, πάντως, ότι σε σχέση με τον ηγέτη της απέναντι πλευράς τον Κων/νο Καραμανλή η ιστορική αναγνώριση του Ανδρέα μοιάζει μικρή…

Πράγματι έτσι είναι κι αυτό ξεκινά από τους ίδιους. Ο Καραμανλής ασχολήθηκε συστηματικά με την υστεροφημία του, ο Ανδρέας σχεδόν καθόλου. Θα ήταν για παράδειγμα αδιανόητο γι’ αυτόν όντας εν ζωή να αναθέσει σε κάποιον να γράψει την αυτοβιογραφία του. Πέρα από αυτό, όμως, υπάρχει η δική μας ευθύνη και η ευθύνη των δικών του. Δεν τον προστατεύσαμε, δεν επιμείναμε όσο έπρεπε στην ιστορική του δικαίωση, δεν διαφυλάξαμε τα πλούσια πεπραγμένα του. Γίναμε απολογητές των «λαθών» του αντί να υπερασπίσουμε το τεράστιο έργο του. Πάντως, εγώ προσωπικά δεν ανησυχώ για την τελική κρίση της ιστορίας. Ήδη δικαιώνεται βήμα με βήμα και τα ίδια τα γεγονότα θα ανεβάσουν τελικά στο δίκαιο βάθρο τα πραγματικά αναστήματα των πολιτικών. Πόσοι σήμερα νοσταλγούν έναν Ανδρέα στο τιμόνι της χώρας, στη διαπραγμάτευση, στην πατριωτική στάση; Ακόμη και οργισμένοι παλιά εχθροί του φαίνεται να τον νοσταλγούν και προσπαθούν να τον μιμηθούν. Εις μάτην…

Δεν ξέρω για το υπόλοιπα, για τις προβλέψεις του, όμως, για την Ευρώπη και το Μάαστριχτ δείχνει πραγματικά να δικαιώνεται. Ποια είναι η γνώμη σας;

Θέλω να σας θυμίσω ότι από την δεκαετία του ‘ 70 οι θέσεις του για τον ευρωκομμουνισμό, για τον «υπαρκτό σοσιαλισμό» και την εξέλιξη του οικονομικού πολέμου με την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ μάλλον δικαιώθηκαν. Ότι η ενοχική σχέση με τον Αραφάτ ή το Γιαρουζέλσκι οδήγησε συνολικά τη δύση να τον μιμηθεί. Ότι η στάση του το Μάρτη του ‘ 87 ανέτρεψε τα δεδομένα στην περιοχή και άλλαξε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Και βέβαια η μνημειώδης ομιλία του στη Βουλή για το Μάαστριχτ όταν μίλησε για το μέλλον της «Γερμανικής Ευρώπης» και προέβλεψε με ακρίβεια την επικράτηση των πολιτικών σκληρής λιτότητας. Και άνισης ανταλλαγής θα μπορούσε να αποτελέσει μάθημα για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις για τις προοδευτικές δυνάμεις τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πάντως, για το ΠΑΣΟΚ δεν έπεσε μέσα. Και κληρονομείται και τεμαχίζεται…

Ο Ανδρέας ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ και το αγαπούσε σα παιδί του. Και μπορώ να ξέρω ότι η τελευταία του έγνοια του αφορούσε την ενότητα και τη συνέχεια της παράταξης που ίδρυσε και μεγαλούργησε επί των ημερών του. Τον ευρωπαϊκό δρόμο όπως τον σχεδίασε με συνέπεια τον εφαρμόσαμε με Πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη και όλους εμάς. Στο κόμμα όμως, σχεδόν αποποιηθήκαμε την κληρονομία του προσπαθώντας να αποκοπούμε από τον ομφάλιο λώρο της αρχέγονης εξουσίας του. Αυτό ήταν η αρχή μιας διαδρομής που οδήγησε στην κρίση του κινήματος πολύ πριν την οικονομική κρίση της χώρας. Επιδιώξαμε με ζήλο το νέο, δε βρήκαμε όμως, το δρόμο που οδηγεί σ’ αυτό. Και τα αποτελέσματα είναι γνωστά.

Τι διδάγματα βγάζετε για το σημερινό ΠΑΣΟΚ, τι πιστεύετε ότι θα έκανε ο Ανδρέας αν ζούσε;

Το λέω πολύ συχνά εδώ και χρόνια. Αν εμφανιζόταν ξαφνικά και τον ρωτούσαν, αυτός δεν θα διάλεγε το τέλος εποχής του παλιού πολιτικού κόσμου για να πορευτεί. Όπως δεν διάλεξε την Ένωση Κέντρου το ’74 και ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, και τώρα η επιλογή του θα ήταν ένα νέο κίνημα που να εκφράσει νέες ανάγκες και σύγχρονες αλλαγές προσαρμοσμένες σε νέες εποχές. Γιατί αρκετά μέσα από τη φθορά της εξουσίας μοιάσαμε με την Ένωση Κέντρου. Καιρός να βρούμε ξανά το δρόμο ή να τον δημιουργήσουμε. Κι αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την αναγέννηση της μεγάλης προοδευτικής και δημοκρατικής παράταξης, της νέας πλειοψηφικής κεντροαριστεράς.