Ο ιός της τομάτας "Νέο Δελχί" στην Τριφυλία

Ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων της τομάτας "Νέο Δελχί" εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην περιοχή της Τριφυλίας σε καλλιέργειες κολοκυθιού, σημαίνοντας συναγερμό στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Ήδη προχθές υπήρξε ενημερωτική ανακοίνωση από τη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας Τριφυλίας, τόσο για τη γνωστοποίηση παρουσίας του ιού στην περιοχή όσο και για στοιχεία και για το πώς πρέπει να αντιδράσουν οι παραγωγοί.
Χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση τονίζεται: «Γνωστοποιήθηκε στην υπηρεσία μας η εργαστηριακή εξέταση δειγμάτων φυτών κολοκυθιών του Εργαστηρίου Ιολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, όπου προσδιορίστηκε πρόσφατα ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων της τομάτας "Νέο Δελχί" (Tomato leaf curl New Delhi virus, ToLCNDV) σε καλλιέργειες κολοκυθιού στην περιοχή της Τριφυλίας. Ο ιός συμπεριλαμβάνεται στην Alert List του ΕPPO και βάσει αυτού διενεργούνται επίσημες δειγματοληψίες στα πλαίσια του Εθνικού Προγράμματος Επισκοπήσεων κατά επιβλαβών οργανισμών καραντίνας με απόφαση του ΥΠΑΑΤ.
Ο ιός ToLCNDV αναφέρεται για πρώτη φορά στην Ινδία το 1995, αρχικά σε σολανώδη κηπευτικά, ενώ στη συνέχεια αναφέρονται σημαντικές ζημίες σε κολοκυνθοειδή. Περαιτέρω μελέτες έδειξαν την παρουσία του ιού ToLCNDV και σε άλλες ασιατικές χώρες (Πακιστάν, Φιλιππίνες, Ταϊλανδή κ.α.). Το 2012 παρατηρούνται ύποπτα συμπτώματα στη Μούρθια της Ισπανίας και το 2013 στην Αλγερία. Σε λίγους μήνες ο ToLCNDV καταγράφεται σε όλη την ισπανική επικράτεια. Στη συνέχεια ο ιός καταγράφεται στην Τυνησία (2015), στην Ιταλία (2016) και στο Μαρόκο (2017). Το 2018 διαπιστώθηκε για πρώτη φορά η παρουσία του στην Ελλάδα, στην ΠΕ Ηλείας, σε καλλιέργειες κολοκυνθοειδών.
Φυτά ξενιστές: Ο ιός ToLCNDV αρχικά διαπιστώθηκε σε καλλιέργειες τομάτας (Solanum lycopersicum) και στη συνέχεια σε άλλα σολανώδη, όπως μελιτζάνα (Solanum melongena), πιπεριά (Capsicum spp.) και πατάτα (Solanum tuberosum). Επίσης διαπιστώθηκε σε κολοκυνθοειδή (Cucurbitaceae), όπως καρπούζι (Citrullus lanatus), πεπόνι (Cucumis melo), αγγούρι (Cucumis sativus), κολοκύθι (Cucurbita pepo), κολοκύθα (Cucurbita moschata), νεροκολοκυθιά (Lagenaria siceraria), λούφα (Luffa cylindrical), πικρό πεπόνι (Momordica charantia), βενιγκασία (Benincasa hispida). Στην Ισπανία και στην Τυνησία έχει βρεθεί σε κολοκυνθοειδή αλλά και σε τομάτα ή άλλα σολανώδη.
Συμπτώματα της ασθένειας: Σε προσβεβλημένα φυτά, η παρουσία του ιού προκαλεί τα παρακάτω συμπτώματα:
Τομάτα: συστροφή και κατσάρωμα των φύλλων, λεύκανση των νευρώσεων και ποικιλοχλώρωση, νανισμό των φυτών, τα οποία και παρουσιάζουν μειωμένη παραγωγή καρπών.
Κολοκυνθοειδή: παραμόρφωση του ελάσματος, παρουσία μωσαϊκού, διόγκωση των νευρώσεων, οι προσβεβλημένοι καρποί εμφανίζουν τραχύτητα και διαμήκεις ρωγμές.
Μετάδοση - μεταφορά: Ο ιός ToLCNDV μεταδίδεται με μεγάλη αποτελεσματικότητα από τον αλευρώδη του καπνού Bemisia tabaci (Hemiptera: Aleyrodidae) που είναι κοινός εχθρός για τις καλλιέργειες κηπευτικών. Ζεστές και ξηρές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη του εντόμου και βοηθούν στην εξάπλωση της ίωσης. Η προσβολή εξαπλώνεται γρήγορα στην καλλιέργεια και σε μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να φτάσει και το 100%. Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί με εμβολιασμό, αλλά δεν είναι γνωστό εάν μπορεί να μεταδοθεί μηχανικά με την επαφή των φυτών μεταξύ τους ή με τον σπόρο.
Διαχείριση του προβλήματος: Καθώς το πρόβλημα με τον ιό ToLCNDV σχετίζεται αποκλειστικά με τις προσβολές από τον αλευρώδη του καπνού Β. tabaci, η επιτυχημένη διαχείρισή του ταυτίζεται με την επιτυχημένη αντιμετώπιση του εντομολογικού εχθρού. Ο Β. tabaci θεωρείται από τους πιο δύσκολους εχθρούς κηπευτικών καλλιεργειών λόγω της ταχύτατης αναπαραγωγής και της ικανότητας ανάπτυξης ανθεκτικότητας σε εντομοκτόνες χημικές ουσίες.
Η αντιμετώπιση των αλευρωδών στα πλαίσια της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης εχθρών βασίζεται σε συνδυασμό μεθοδολογιών: στο υγιές φυτωριακό υλικό, στην αποφυγή της προσβολής κυρίως με μηχανικά μέσα (αποτροπή εισόδου, εντομοστεγή δίκτυα κ.λπ.), τη σωστή παρακολούθηση της προσβολής, στην εφαρμογή εγκεκριμένων χημικών και βιολογικών εντομοκτόνων, σε μεθόδους βιολογικής αντιμετώπισης και στην εγκατάσταση δικτύου μαζικής παγίδευσης (χρωματικές κολλητικές παγίδες).
Ενέργειες σε περίπτωση εντοπισμού ύποπτων συμπτωμάτων: Ο ToLCNDV θεωρείται επιβλαβής οργανισμός καραντίνας. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν φυτά με ύποπτα συμπτώματα θα πρέπει να ειδοποιηθούν οι αρμόδιοι φυτοϋγειονομικοί ελεγκτές της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας Τριφυλίας στο τηλέφωνο 27613 61503, ώστε να διενεργηθούν επίσημες δειγματοληψίες. Τα δείγματα θα αναλυθούν από τα επίσημα εργαστήρια, όπως αυτά έχουν οριστεί από τις σχετικές αποφάσεις του ΥΠΑΑΤ και θα υπάρξουν οι σχετικές ανακοινώσεις.
Σχετική πληροφόρηση για τον επιβλαβή οργανισμό καραντίνας υπάρχει και στον ακόλουθο σύνδεσμο του EPPO (European and MediterraneanPlant Protection Organisation): https://www.eppo.int/ACTIVITIES/plant_quarantine/alert_list_viruses/tomato_leafcurl_newdelhi, καθώς ο οργανισμός περιλαμβάνεται στην “Alert List” του EPPO.
Το προσεχές διάστημα θα πραγματοποιηθούν έκτακτες επισκέψεις σε φαινομενικά ύποπτες καλλιέργειες, όπου με δειγματοληψία στη φυτεία αλλά και από έλεγχο των αρχείων των παραγωγών θα αποδεικνύεται η ορθή εφαρμογή της φυτοϋγειονομικής νομοθεσίας. Η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής στα πλαίσια των δυνατοτήτων της θα συνεχίσει την ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων (παραγωγών - διακινητών) στις ευπαθείς καλλιέργειες».