Νόμος Κατσέλη: «Κάηκαν» στα δικαστήρια 4 στους 10 δανειολήπτες!

Αρκετοί δανειολήπτες εξασφάλισαν προστασία από τον νόμο Κατσέλη, αλλά και χιλιάδες δανειολήπτες «κάηκαν» στα δικαστήρια, καθώς απορρίφθηκαν οι αιτήσεις τους για υπαγωγή στον νόμο: Αυτός είναι ο (σχεδόν) τελικός απολογισμός από τη διεκπεραίωση δεκάδων χιλιάδων εκκρεμών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη από τα δικαστήρια, μια διαδικασία που κράτησε χρόνια και ολοκληρώνεται το αμέσως επόμενο διάστημα, όπως εκτιμά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Οι δεκάδες χιλιάδες υποθέσεις του νόμου Κατσέλη, που είχαν προκαλέσει έμφραγμα στα Ειρηνοδικεία της χώρας και είχαν φθάσει να παίρνουν ημερομηνίες συζήτησης ακόμη και στα τέλη της δεκαετίας, οδηγούνται στην τελική τους εκκαθάριση, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η Κομισιόν στην έκθεση μεταπρογραμματικής εποπτείας. Ο απολογισμός είναι θετικός για περισσότερους από τους μισούς δανειολήπτες, που εξασφάλισαν προστασία της κύριας κατοικίας τους και ευνοϊκή ρύθμιση χρεών, όμως περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα είδαν τις αιτήσεις τους να απορρίπτονται.

Ο ταχύς ρυθμός εκκαθάρισης των συσσωρευμένων εκκρεμών υποθέσεων αφερεγγυότητας νοικοκυριών διατηρήθηκε, σημειώνει η Επιτροπή, ενώ οι συσσωρευμένες υποθέσεις σχεδόν διεκπεραιώθηκαν. Ειδικότερα,

• Από το σύνολο των 47.779 αιτήσεων, 47.770 (99,9%) έχουν επικυρωθεί από τα δικαστήρια και 47.563 (99,5%) έχουν λάβει ημερομηνία ακρόασης, αφήνοντας 207 χωρίς ημερομηνία.
• Το 99,3% των υποθέσεων με ημερομηνία ακρόασης αναμενόταν να έχουν εκδικαστεί έως το τέλος Φεβρουαρίου 2024, εν αναμονή της επικύρωσής τους από τις γραμματείες των δικαστηρίων.
• Με την επιφύλαξη αυτής της επιβεβαίωσης, είναι πιθανό σχεδόν το 99% των εκκρεμών υποθέσεων να έχουν επιλυθεί έως το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2024.
• Αποφάσεις εκδόθηκαν για το 86% του συνολικού αριθμού εκκρεμών υποθέσεων, έως το τέλος Φεβρουαρίου 2024. Το 54,9 % ήταν θετικές, παρέχοντας προστασία στους αιτούντες, το 41% αρνητικές και το 4% μη καθορισμένου αποτελέσματος (για διαδικαστικούς λόγους ή λόγω μη αναφοράς).
• Η αντιμετώπιση λιγότερου από το 1% των συσσωρευμένων εκκρεμών υποθέσεων αναμένεται να διαρκέσει περισσότερο, δεδομένου ότι ορισμένες εκ νέου προγραμματισμένες υποθέσεις εξακολουθούν να έχουν ημερομηνίες εξ αποστάσεως ακρόασης, έως το τέταρτο τρίμηνο του 2026, ή δεν έχουν ακόμη λάβει ημερομηνία ακρόασης.

«Μάχες» στα δικαστήρια
Δανειολήπτες και πιστωτές έδωσαν σκληρές «μάχες» ενώπιον των δικαστηρίων για τις υποθέσεις του νόμου Κατσέλη. Τράπεζες και servicers, που εξαρχής υποστήριζαν ότι μεγάλος αριθμός οφειλετών είχαν καταχρηστικά αξιοποιήσει τις διατάξεις του νόμου Κατσέλη ακολούθησαν σκληρή γραμμή, προβάλλοντας ενστάσεις περί ύπαρξης δόλου των δανειοληπτών, επειδή, όπως ισχυρίζονταν, γνώριζαν ότι δεν θα ήταν σε θέση, με βάση την οικονομική τους κατάσταση, να πληρώσουν τα δάνεια που ελάμβαναν.
Τα αποτελέσματα από αυτή την τακτική των πιστωτών σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν τα αναμενόμενα, ενώ η Δικαιοσύνη ανέβασε πολύ ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων για να αποδειχθεί ότι ο δανειολήπτης είχε δόλο. Ο Άρειος Πάγος έκρινε (απόφαση 1508/2022) ότι δεν αρκεί οι πιστωτές να αποδείξουν ότι ένας δανειολήπτης ανέλαβε μεγάλες δανειακές υποχρεώσεις, αλλά πρέπει να καταθέσουν και πλήρη στοιχεία για: «α) το αρχικό και τελικό ύψος των τραπεζικών προϊόντων που ο οφειλέτης συμφώνησε να λάβει, β) το χρόνο που τα συμφώνησε και τα έλαβε, γ) τις οικονομικές δυνατότητες αυτού κατά το χρόνο δημιουργίας των οφειλών, ή τις ευλόγως αναμενόμενες μελλοντικές οικονομικές του δυνατότητες, δ) τη μηνιαία δόση που έπρεπε να καταβάλει και ε) τα έξοδα διαβιώσεως του, ώστε σε συνδυασμό και με τα εισοδήματα του κατά το χρόνο λήψεως των δάνειων, να καταστεί δυνατόν να κριθεί αν πρόβλεπε ως ενδεχόμενο ότι ο υπερδανεισμός του θα τον οδηγούσε σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών».
Σε άλλη περίπτωση, δικαστήριο (Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών, απόφαση 137/2024) στέρησε από τον δανειολήπτη την κάλυψη από τον νόμο Κατσέλη επειδή αυτός προχώρησε σε επιλεκτική πληρωμή προς έναν από τους πιστωτές του. «Επιλεκτική αδυναμία πληρωμής είναι αδιανόητη. Η επιλεκτική εξυπηρέτηση δανείων και η εγκατάλειψη άλλων από τον οφειλέτη συνιστά, υπό προϋποθέσεις, ένα είδος δόλιας συμπεριφοράς», όπως έκρινε το δικαστήριο.
Αποφάσεις υπέρ των δανειοληπτών εκδόθηκαν για ένα άλλο μείζον θέμα του νόμου Κατσέλη, τον τρόπο υπολογισμού των μηνιαίων δόσεων. Από τράπεζες και servicers είχε ακολουθηθεί η πρακτική του υπολογισμού του τόκου επί του συνολικού ποσού του δανείου, κάτι που οδηγούσε σε μεγάλη επιβάρυνση του οφειλέτη, ενώ τα δικαστήρια έκριναν ότι ο τόκος πρέπει να υπολογίζεται κάθε φορά επί του ποσού της δόσης.