Καρκίνος του μαστού: Τα νεότερα δεδομένα στη θεραπεία και την πρόληψη

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου στις γυναίκες του δυτικού κόσμου. Η θνητότητα από τη νόσο έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στους εξής δύο παράγοντες: α) στη διάγνωση της νόσου σε πρωιμότερο στάδιο με την ευρεία εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου (screening) και β) στην πρόοδο στη συστηματική θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
Η αιτιολογία του καρκίνου του μαστού δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως, αλλά στην εμφάνισή του φαίνεται ότι συμβάλλουν τόσο περιβαλλοντικοί (σωματικό βάρος, εξωγενής λήψη οιστρογόνων) όσο και γενετικοί παράγοντες. Η παχυσαρκία είναι σημαντικός επιβαρυντικός παράγων για την εμφάνιση της νόσου, ειδικότερα στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Επίσης, νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι οι γυναίκες που κάνουν εξωσωματική γονιμοποίηση στην τρίτη δεκαετία της ζωής τους (20-30 ετών) έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού εντός δεκαπενταετίας. Ο γενετικός έλεγχος για μεταλλάξεις των ογκογονιδίων BRCA1 και BRCA2, που προδιαθέτουν στο σύνδρομο του κληρονομικού
καρκίνου μαστών και ωοθηκών, εφαρμόζεται ήδη στην πράξη.
Γονιδιακές εξετάσεις
Η εκτίμηση του κινδύνου υποτροπής (πρόγνωση) στις γυναίκες με πρώιμο καρκίνο μαστού καθορίζει τη μετέπειτα παρακολούθηση και θεραπεία τους. Για ορισμένες ασθενείς η πρόγνωση δεν μπορεί να καθοριστεί μόνο με βάση τα χαρακτηριστικά του όγκου στην ιστολογική εξέταση. Νεότερα δεδομένα έδειξαν ότι ορισμένες μικροσυστοιχίες γονιδίων που ανιχνεύονται με εξειδικευμένες μεθόδους (Oncotype DX, MammaPrint) συσχετίζονται με επιθετικότερες μορφές καρκίνου. Αυτές οι μέθοδοι στοχεύουν στην αναγνώριση των γυναικών, που αν και έχουν πρώιμο καρκίνο του μαστού, αναμένεται να ωφεληθούν από τη συμπληρωματική χημειοθεραπεία.
Η χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική αφαίρεση του όγκου παραμένει πρωταρχικής σημασίας για τη θεραπεία στην πλειονότητα των γυναικών με καρκίνο μαστού. Στον πρώιμο καρκίνο μαστού η χειρουργική διατήρηση του μαστού έχει αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις τη μαστεκτομή. Η χειρουργική διατήρηση του μαστού περιλαμβάνει αφαίρεση του όγκου ή τμήματος του μαστού και μικρού αριθμού λεμφαδένων (λεμφαδένας ή λεμφαδένες φρουροί), με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των μετεγχειρητικών επιπλοκών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στις οποίες το αισθητικό αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό, η αφαίρεση του όγκου μπορεί να συνδυαστεί με τεχνικές αποκατάστασης για βελτίωση του αισθητικού αποτελέσματος (ογκοπλαστική).
Συμπληρωματική θεραπεία
Υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις στην συμπληρωματική χημειοθεραπεία, τόσο όσο και στην προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Η μετεγχειρητική ορμονοθεραπεία χαρακτηρίζεται από ραγδαίες μεταβολές λόγω των νέων στοχευμένων φαρμάκων.
Πρόληψη - μαστογραφία
Oπως τονίζει η Φιλιώ Μπάδρα MD, PhD Ακτινολόγος, Τμήμα Μαστογραφίας ΥΓΕΙΑ, η σημαντικότερη μέθοδος στη διάγνωση του καρκίνου του μαστού εξακολουθεί να είναι η μαστογραφία.
Η σύγχρονη τεχνική της ψηφιακής μαστογραφίας έχει πλέον στα περισσότερα κέντρα αντικαταστήσει την παλαιότερα χρησιμοποιούμενη αναλογική τεχνική λόγω των πλεονεκτημάτων που προσφέρει.
Πόσο επώδυνη είναι η εξέταση της μαστογραφίας;
Δεν είναι καθόλου επώδυνη, συνήθως η πίεση που ασκείται στους μαστούς γίνεται καλά ανεκτή. Για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες καλύτερα να προγραμματίζεται στο πρώτο μισό του κύκλου, ώστε ο μαστός να μην είναι η οιδηματώδης και έτσι να αποφεύγεται η οποιαδήποτε ενόχληση.
Πότε μια γυναίκα πρέπει να ξεκινήσει τον έλεγχο, πόσο συχνά και μέχρι ποια ηλικία;
Για τις γυναίκες χαμηλού κινδύνου ο έλεγχος ξεκινά στα 40 και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Για τις γυναίκες υψηλού κινδύνου (αποδεδειγμένες μεταλλάξεις γονιδίων κλπ) ίσως η έναρξη να γίνεται νωρίτερα και πιθανότατα να απαιτηθούν και άλλες απεικονιστικές μέθοδοι σε συνδυασμό (ο έλεγχος εξατομικεύεται σε αυτές τις περιπτώσεις και απαιτείται η συμβουλή του ειδικού). Ο έλεγχος συνεχίζεται εφόσον η γυναίκα είναι σε καλή γενική κατάσταση με προσδόκιμο επιβίωσης άνω της δεκαετίας.
Για τις γυναίκες με προθέματα σιλικόνης υπάρχει περιορισμός ή κίνδυνος;
Όχι. Απλώς μπορεί να απαιτηθούν επιπλέον λήψεις με απώθηση των ενθεμάτων. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναφέρεται στον τεχνολόγο που πραγματοποιεί την εξέταση η παρουσία των ενθεμάτων.
Είναι επικίνδυνη η έκθεση στην ακτινοβολία;
H ακτινική επιβάρυνση, ειδικά με τους ψηφιακούς μαστογράφους τελευταίας γενιάς είναι εξαιρετικά μικρή, σαφώς μικρότερη από άλλες ακτινολογικές μεθόδους.
Σήμερα οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί και επιστημονικές εταιρείες που ασχολούνται με το αντικείμενο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι σαφέστατα υπάρχει κέρδος από τη συμμετοχή των γυναικών στον προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο, που μεγιστοποιείται όταν αυτός ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών και συνεχίζεται σε ετήσια βάση.
Το Τμήμα Ψηφιακής Απεικόνισης Μαστού εντάσσεται στο Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα του ΥΓΕΙΑ. Είναι εξοπλισμένο με τελευταίας τεχνολογίας Ψηφιακό Μαστογράφο, προκειμένου να εξασφαλίζεται υψηλής ποιότητας απεικόνιση. Το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό του Τμήματος είναι άρτια εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο στο μαστό διαθέτοντας πολυετή εμπειρία.
Ειρήνη Καρυδά, Χειρουργός Διευθύντρια Κέντρου Μαστού ΥΓΕΙΑ
Φιλιώ Μπάδρα MD, PhD Ακτινολόγος Τμήμα Μαστογραφίας ΥΓΕΙΑ
hygeia.gr