Διαγωγή κοσμία: Αντίθετη προς το ευρωπαϊκό δικαστήριο η αναγραφή της στα απολυτήρια

Αντίθετη ως προς το Ευρωπαϊκό Δίκαιο είναι η απόφαση για την αναγραφή της διαγωγής των μαθητών στα απολυτήριά τους, κάτι που νομοθέτησε πρόσφατα το Υπουργείο Παιδείας. Σύμφωνα με τον δικηγόρο Βασίλη Σωτηρόπουλο ο οποίος εκπροσώπησε νομικά μαθητή για τη συγκεκριμένη απόφαση, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έκρινε ότι η αναγραφή της διαγωγής των μαθητών στα απολυτήρια παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων και δεν είναι νόμιμη.
Έκρινε επίσης ότι η δήλωση των γονέων για την απαλλαγή από το μάθημα θρησκευτικών πρέπει να γίνεται με απλή επίκληση λόγων συνείδησης (κι όχι «θρησκευτικής» συνείδησης) όπως αναγράφει η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας.
Πιο συγκεκριμένα όπως αναφέρει σε ανάρτηση του η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με την απόφαση 32/2020, υπέβαλε την διάταξη αυτή σε έλεγχο
συμβατότητας προς το Ευρωπαϊκό δίκαιο, δηλαδή προς τον GDPR και έκρινε ως εξής:
Η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 5 του ΓΚΠΔ, καθόσον πρόσβαση στα έγγραφα αυτά χορηγείται και σε τρίτα πρόσωπα/αρχές, η δε αναγραφή της διαγωγής δεν είναι αναγκαία και ανάλογη του επιδιωκόμενου και εξυπηρετούμενου σκοπού αυτών των τίτλων, ο οποίος είναι η πιστοποίηση της φοίτησης και επίδοσης των μαθητών και της ολοκλήρωσης της εκπαίδευσής τους.
Η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε αρνητικές αξιολογήσεις για την προσωπικότητα των μαθητών/τέως μαθητών εκ μέρους τρίτων προσώπων που θα έχουν νομίμως πρόσβαση στους τίτλους αυτούς.
Επειδή δε η διαγωγή αποτυπώνει την αξιολόγηση των αρμόδιων σχολικών οργάνων για τη συμπεριφορά του μαθητή κατά τη διάρκεια του σχολικού του βίου, η αναγραφή της διαγωγής μετά την αποφοίτηση του μαθητή στον τίτλο σπουδών του ενδέχεται να δημιουργήσει εσφαλμένες εντυπώσεις όσον αφορά τη μεταγενέστερη συμπεριφορά και προσωπικότητα του μαθητή που μπορεί να έχει αλλάξει μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο.
Όπως εξηγεί «δεν αρνείται κανείς ότι πρέπει να αξιολογείται η διαγωγή των μαθητών και να καταγράφεται η αξιολόγηση στο σχολικό αρχείο. Όμως, δεν πρέπει να αναγράφεται επί του απολυτηρίου, καθώς αυτό μπορεί να αποτελέσει έναν ισόβιο στιγματισμό του ατόμου και να γίνει εμπόδιο για την επαγγελματική του αποκατάσταση χωρίς να είναι και επίκαιρο».
Αυτό σημαίνει τώρα ότι το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων θα πρέπει να εισάγει νέα διάταξη στην Βουλή για να καταργήσει το αντίθετο στο ευρωπαϊκό δίκαιο άρθρο 5 του νόμου του 2020. Διαφορετικά, οι θιγόμενοι θα έχουν δικαίωμα αποζημίωσης από το Ελληνικό Δημόσιο για παραβίαση των προσωπικών δεδομένων που τους αφορούν.Πιο συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο αναφέρει πως επαναφέρεται η διαγωγή στους τίτλους σπουδών “όπως ίσχυε αδιάληπτα έως το 2017”.
Tι ισχύει
Στο νόμο του Υπουργείου Παιδείας έχει επανέλθει η διαγωγή στους τίτλους σπουδών “όπως ίσχυε αδιάληπτα έως το 2017”. Πιο συγκεκριμένα έχει ψηφιστεί να αναγράφεται στα απολυτήρια οι χαρακτηρισμοί: “κοσμία”, “κοσμιωτάτη” και “επίμεμπτη”.
Υπενθυμίζεται πως εκείνη τη χρονιά ο τότε υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου έκανε δεκτό αίτημα 28 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για κατάργηση της αξιολόγησης της διαγωγής των μαθητών.
Οι βουλευτές με ερώτησή τους υπενθύμιζαν ότι με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 104 του 1979, η διαγωγή ενός μαθητή, όταν παρεκκλίνει «από την προσήκουσα», μπορεί να χαρακτηρισθεί (αντί της «κοσμιωτάτης») «κοσμία» και (ακόμη χειρότερα) «επίμεμπτη». Το μέτρο, όπως σημείωναν οι βουλευτές, «χρησιμοποιήθηκε για την περιθωριοποίηση μαθητών, πολλές φορές λόγω των ιδεών τους, την πολιτική δράση τους, τη θρησκεία, το χρώμα τους κ.λπ. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος καθώς και νυν βουλευτές έχουν τιμωρηθεί ως μαθητές με τον χαρακτηρισμό της διαγωγής τους ως κοσμίας».
Όπως προέβλεπε το Πρεδρικό Διάταγμα του 1979, στο Άρθρο 26:
1. Η συμπεριφορά μαθητών, η καθ’ οιονδήποτε τρόπον εκδηλουμένη εντός και εκτός του σχολείου δια πράξεων ή παραλείψεων, συνιστά την διαγωγή αυτών.
2. Η διαγωγή περιλαμβάνεται μεταξύ των στοιχείων της σχολικής καταστάσεως των καθ’ έκαστον σχολικόν έτος εις το Γυμνάσιον ή Λύκειον φοιτώντων μαθητών και ελέγχεται, χαρακτηρίζεται και καταχωρίζεται εις τα οικεία βιβλία κατά τας διατάξεις του παρόντος Π. Δ/τος.
3. Η προσήκουσα διαγωγή των μαθητών, νοουμένη ως έμπρακτος συμμόρφωσις προς τους διέποντας την σχολικήν ζωήν κανόνας και προς τας ηθικάς αρχάς του κοινωνικού περιβάλλοντος, εντός του οποίου διαβιούν, αποτελεί υποχρέωσιν αυτών, πάσα δε παρέκκλισις εκ ταύτης, εκδηλουμένη δι’ υπαιτίου πράξεως ή παραλείψεως, αποτελεί αντικείμενον παιδαγωγικού ελέγχου και εν ανάγκη αντιμετωπίζεται δια σχολικών κυρώσεων κατά τας διατάξεις του παρόντος Π.Δ/τος.
4. Η διαγωγή εκάστου μαθητού χαρακτηρίζεται «κοσμιωτάτη», «κοσμία», «επίμεπτη», αναλόγως των συνιστώντων αυτών χαρακτηριστικών στοιχείων κατά τας κατωτέρω διακρίσεις:
α) «Κοσμιωτάτη» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινος όταν ούτος τηρή απολύτως την κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου προσήκουσαν διαγωγήν.
β) «κοσμία» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινός, όταν ούτος παρεκκλίνη από την προσήκουσαν, κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου προσήκουσαν διαγωγή, ουχί όμως άνευ παρεκκλίσεων
γ) «επίμεπτη» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητού τινός, όταν ούτος παρεκκλίνη από την προσήκουσαν, κατά την έννοιαν της παρ. 3 του παρόντος άρθρου, διαγωγήν εις βαθμόν ανεπίτρεπτον, αλλ` η παρέκκλισις αύτη κρίνεται επιδεκτική παιδαγωγικής επανορθώσεως εντός του αυτού σχολικού περιβάλλοντος.
Οι αλλαγές που έγιναν το 2018
Με υπουργική απόφαση τον Ιανουάρο του 2018 οι χαρακτηρισμοί άλλαξαν και δεν αναγράφονταν στους τίτλους σπουδών.
Πιο συγεκεκριμένα όπως αναφέρεται στο Άρθρο 32:
1. Η συμπεριφορά των μαθητών/τριών, που εκδηλώνεται με οποιοδήποτε τρόπο εντός ή εκτός του σχολείου με πράξεις ή παραλείψεις, συνιστά τη διαγωγή τους.
2. Η διαγωγή περιλαμβάνεται μεταξύ των στοιχείων της μαθητικής κατάστασης των μαθητών/τριών που φοιτούν κάθε έτος στο Γυμνάσιο ή Γενικό Λύκειο ή Επαγγελματικό Λύκειο, στα Γυμνάσια ΕΑΕ, στα Λύκεια ΕΑΕ, στα Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια και Ε.Ε.Ε.ΕΚ. και ελέγχεται, χαρακτηρίζεται και καταχωρίζεται στα οικεία βιβλία, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας.
3. Οι μαθητές/τριες οφείλουν να ακολουθούν τους κανόνες που διέπουν τη σχολική ζωή, όπως αυτοί ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία και το Πλαίσιο Οργάνωσης της Σχολικής Ζωής (σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην παρ. 5 του άρθρου 30). Κάθε πράξη ή παράλειψη που έρχεται σε αντίθεση με αυτούς αποτελεί αντικείμενο παιδαγωγικού ελέγχου και αντιμετωπίζεται με παιδαγωγικά μέσα.
4. Η διαγωγή κάθε μαθητή/τριας χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετική», «καλή» ή «μεμπτή» ως εξής:
α) «Εξαιρετική» χαρακτηρίζεται η διαγωγή του/της μαθητή/τριας, όταν τηρεί απολύτως τους κανόνες της σχολικής ζωής.
β) «Καλή» χαρακτηρίζεται η διαγωγή του/της μαθητή/τριας, όταν υπάρχουν παρεκκλίσεις από την τήρηση των κανόνων της σχολικής ζωής.
γ) «Μεμπτή» χαρακτηρίζεται η διαγωγή μαθητή/τριας όταν αυτός/ή αποκλίνει από την προσήκουσα διαγωγή σε βαθμό ανεπίτρεπτο, αλλά κρίνεται ότι είναι δυνατή η επανόρθωση της παρέκκλισης αυτής εντός του ίδιου σχολικού περιβάλλοντος.