Η λύση των προβλημάτων που δημιουργούν οι δασικοί χάρτες

«Τα σημαντικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν με τον ίδιο τρόπο σκέψης που τα δημιούργησε. Πρέπει να μάθεις να βλέπεις τον κόσμο από καινούρια οπτική» -Αϊνστάιν
Δυστυχώς για το ελληνικό πολιτικό σύστημα, προσπαθεί να λύσει προβλήματα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σκέψης που είχε τη δεκαετία του ’30 και του ’70, που στην προκειμένη περίπτωση δημιούργησε το «βασικό» Δασικό του Νόμο (998/79). Μπορεί η ζωή να τρέχει με ταχύτητες φωτός, το ίδιο όμως στην άσκηση διοίκησης, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, παραμένει εγκλωβισμένο στις λογικές «των υπηρεσιών». Λογικές απαρχαιωμένες, προσκολλημένες με έναν περίεργο τρόπο σε ένα καθήκον που παράγει μόνο γραφειοκρατία, ταλαιπωρία των πολιτών και αδιέξοδο στην πρόοδο της χώρας.
Η εκκίνηση σύνταξης των δασικών χαρτών (εμείς επιμένουμε: γιατί, άραγε, προηγήθηκαν του Κτηματολογίου;) έγινε με τη λογική που εδράζεται κυρίως στις ερμηνευτικές του άρθρου 24 του Συντάγματος, που γράφτηκε και ψηφίστηκε το 1975. Εδώ και είκοσι χρόνια οι πολιτικοί λένε και ξαναλένε ότι χρειάζεται αναθεώρηση αλλά αυτή δεν έγινε ποτέ! Η ίδια λογική, της δεκαετίας του ’70 υπάρχει και στο δασικό νόμο 998/79. Όσοι δασικοί νόμοι ψηφίστηκαν έκτοτε την ίδια λογική αντιγράφουν, λες και η Ελλάδα παραμένει στάσιμη στη δεκαετία του ’70! Δε χρειάζεται να γράψουμε τι ακριβώς παράγει αυτή η νομοθεσία. Όποιος έχει μπλέξει με το Δασαρχείο γνωρίζει άριστα, πολύ δε περισσότερο τώρα με τους δασικούς χάρτες.
Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πρόσφατα η κυβέρνηση περιλαμβάνει την τελική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τους «δασωθέντες αγρούς» στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για την καταπολέμηση της διαφθοράς, που κατατέθηκε για ψήφιση στη Βουλή.
Όμως, τζάμπα οι (όποιοι) πανηγυρισμοί, τουλάχιστον όσον αφορά στην περίπτωση της Μάνης. Τα ακίνητα που θεωρούνται «δασικές εκτάσεις» απλώς αποκτούν τη δυνατότητα, κατόπιν μελέτης και εγκρίσεως της Δασικής Υπηρεσίας, να απαλλαγούν από τις αφάνες και τα πουρνάρια και να δεχθούν γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια. Πέραν αυτού ουδέν. Μέχρι τώρα η δυνατότητα αυτή, δηλαδή να ξεριζωθούν οι αφάνες και τα πουρνάρια («δάσος» γαρ), την είχαν μόνο τα φωτοβολταϊκά, οι ανεμογεννήτριες, τα ξενοδοχεία κ.λπ., που «λόγω «εθνικού συμφέροντος» μπορούν να φυτευτούν παντού! Τώρα την απέκτησαν και τα δέντρα. Πρόοδος!
Ουσιαστικά οι νέες ρυθμίσεις εξακολουθούν να περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό το δικαίωμα άσκησης της ιδιοκτησίας επί ακινήτου.
Η νέα ρύθμιση
Η ρύθμιση αναφέρει τα εξής: «άρθρο 80 Δασωθέντες αγροί – Αντικατάσταση του άρθρου 67 ν. 998/79- Αγροί που άλλαξαν μορφή.
1. Το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δε θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
2. Αν οι εκτάσεις της παρ. 1 εντάσσονται στην παρ. 1 του άρθρου 3, τότε εμβαδόν αυτών έως τριάντα (30) στρέμματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους. Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων…».
Τι σημαίνει πρακτικά
Οι δασωθέντες αγροί που θα αποδοθούν, σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ΜΟΝΟ «για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους». Αυτός είναι και ο περιορισμός του δικαιώματος ιδιοκτησίας που αναφέρουμε στην εισαγωγή. Αλλά και πάλι, όσοι θελήσουν να το κάνουν αυτό θα πρέπει να περάσουν από το Δασαρχείο (γνωρίζουν καλά οι Μανιάτες τις σημαίνει αυτό).
Πρακτικά, λοιπόν, δεν υπάρχει αποτέλεσμα, διότι η συντριπτική πλειοψηφία των Μανιατών δεν έχουν… διακαή πόθο να μετατρέψουν σε καλλιέργειες κτήματα που φέρουν άγρια βλάστηση (αλήθεια, ποιος νόμος απαγορεύει σε ένα κτήμα να φέρει την όποια βλάστηση πλην των απαγορευμένων φυτών για ναρκωτικά;). Άλλωστε, στη Μάνη οι καλλιέργειες δεν είναι και τόσο προσοδοφόρες όσο σε άλλες περιοχές…
Το πρόβλημα και η λύση του
Το πολιτικό και νομικό σύστημα της χώρας φαίνεται ότι επί δεκαετίες ζει σε άλλον πλανήτη και δεν αντιλαμβάνεται τι ακριβώς συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Διατείνονται ότι «η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο τουρισμός», αλλά, σε περιοχές όπως η Μάνη, όχι μόνο δε βοηθούν την ανάπτυξή του, αυτήν που έγινε με τις θυσίες του ιδιωτικού τομέα έχοντας απέναντί του ένα κράτος με τις υπηρεσίες του να δημιουργούν διαρκώς προβλήματα.
Η Μάνη έχει ανάγκη από γαίες και υποδομές (π.χ. επίλυση του τεράστιου προβλήματος ύδρευσης) για υποστήριξη του τουρισμού, διότι εδώ και χρόνια είναι προορισμός για ξένους και Έλληνες. Παράλληλα, χρειάζεται προστασία η φυσιογνωμία της (αρχιτεκτονική, περιβάλλον κ.λπ.) και αυτό γίνεται με σχεδιασμό και κανόνες. Τι κάνει το κράτος; Ευνοεί τη σπατάλη των ελαχίστων γόνιμων εκτάσεων για τουριστική ανάπτυξη!
Όσον αφορά στις γαίες και τους δασικούς χάρτες. Το πιο σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο, τεκμήριο καλλιέργειας, που αποδεικνύει ότι μια έκταση είχε στο παρελθόν αγροτική χρήση είναι η ύπαρξη των «φυσικών μαρτύρων» μιας έκτασης. Είναι οι βαθμίδες (λουρία, λαχίδες και σκάμματα) που υποστηρίζονται από λιθόκτιστους τοίχους (ξερολιθιές) που αφθονούν στην Μάνη, καθώς και τα λοιπών ανθρώπινων έργων (αλώνια, στέρνες, κωλόσπιτα/καλύβες, μαντράκια κ.λπ.).
Αν σε μια έκταση που είναι γεμάτη από λωρίδες εδάφους- μικρές ή μεγάλες- με παλαιούς λιθόκτιστους τοίχους, καμία αεροφωτογραφία του 1945 ή του 1960 δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον πρώην αγροτικό χαρακτήρα της.
Αυτό συμβαίνει, όμως, στις περιπτώσεις κακής λήψεως αεροφωτογραφιών λόγω κακών καιρικών συνθηκών, ώρας λήψης, σκίασης κ.λπ., που επικρατούσαν κατά τη χρονική στιγμή λήψης. Το αποτέλεσμα είναι οι αεροφωτογραφίες (ιδιαίτερα του 1945) να μην εμφανίζουν ευκρινώς τα αποδεικτικά τεκμήρια καλλιέργειας της έκτασης.
Το πρόβλημα αυτό που συνιστά και μέγιστη αδικία εις βάρος των ιδιοκτητών, η Επιτροπή Αγών Μάνης το θέτει από το 2017 που ξεκίνησαν οι ΔΧ, σε όλους τους πολιτικούς και υπηρεσιακούς παράγοντες. Το έθεσε και σε όλα τα κόμματα της Βουλής κατά τη διαδήλωση διαμαρτυρίας όλης της Μάνης, το Μάρτιο του 2017, στην Αθήνα.
Παράλληλα, είχε τονίσει ότι το υπαρκτό πρόβλημα της μη αποτύπωσης των τεκμηρίων στις αεροφωτογραφίες καθιστά αναγκαστική την επιτόπια έκθεση αυτοψίας αρμόδιας Επιτροπής, που δε θα αποτελείται μόνο από δασικούς υπαλλήλους, διότι η προϊστορία υπαγορεύει στη Μάνη να μην εμπιστεύεται τη συγκεκριμένη υπηρεσία.
Το πολιτικό σύστημα παραδέχεται διαρκώς ότι «η Μάνη έχει δίκιο» (Φάμελλος, Μητσοτάκης, Αμυράς κ.ά.). Δίκιο που δεν αποδίδεται εμπράκτως από κανέναν, διότι, είπαμε, «υπηρεσίες και λογικές». Αν θέλει να επιλύσει το πρόβλημα η κυβέρνηση οφείλει να εισαγάγει σε κάποια νομοπαρασκευαστική επιτροπή την υιοθέτηση της εξής πρότασης:
«Εκτάσεις χωρισμένες σε βαθμίδες με παλαιούς λιθόκτιστους τοίχους ή άλλα στοιχεία ανθρωπογενούς παρέμβασης, εκλαμβάνονται αδιαμφισβήτητα ως εκτάσεις που είχαν στο παρελθόν αγροτική χρήση και αποδίδονται πλήρως απελευθερωμένες στους ιδιοκτήτες τους, δοθέντος του γεγονότος ότι δεν υφίσταται νόμος του κράτους που να απαγορεύει την κάλυψη ενός αγρού μα οποιοδήποτε φυτό πλην συγκεκριμένων που απαγορεύονται ποινικώς».
Χρίστος Κ. Κοτσωνής