Ενεργοποίηση του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας - Νέα προσπάθεια από το υπουργείο δικαιοσύνης

Την ενεργοποίηση του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας όταν αυτή επιβάλλεται ως κύρια (ή εναλλακτική ποινή) για αξιόποινες πράξεις υπό την ισχύ του νέου Ποινικού Κώδικα, ανακοίνωσε τις προηγούμενες μέρες ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας σε εκδήλωση του υπουργείου για την αναβάθμιση των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής.
Οι διατάξεις για την παροχή κοινωφελούς εργασίας ως κύριας ποινής αντί της φυλάκισης είχαν ανασταλεί από την παρούσα ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, ενώ υπήρξε μία από τις σημαντικές αλλαγές πριν τρία χρόνια του Ποινικού Κώδικα που θέσπισε ο ΣΥΡΙΖΑ. Η παροχή κοινωφελούς εργασίας μέχρι την 1η Ιουλίου 2019 είχε χαρακτήρα εναλλακτικού τρόπου έκτισης της στερητικής της ελευθερίας ποινής και μόνο για τους οικονομικά ασθενέστερους, που αδυνατούσαν να την εξαγοράσουν -κι αυτό εφόσον συμφωνούσε ή το ζητούσε εκείνος που καταδικάστηκε. Οι σχετικές διατάξεις ανεστάλησαν, ωστόσο, από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με το σκεπτικό ότι θα ήταν αδύνατο να εκτιθούν οι ποινές που θα επέβαλαν τα δικαστήρια, χωρίς να αυξηθεί πρώτα ο αριθμός των θέσεων κοινωφελούς εργασίας στην τοπική αυτοδιοίκηση.
ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Όπως γνωστοποίησε ο κ. Τσιάρας, έχει ολοκληρωθεί η σύνταξη της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης με τους συναρμόδιους φορείς, τα εμπλεκόμενα υπουργεία (Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών) και τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Και, το επόμενο διάστημα, αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το ρυθμιστικό πλαίσιο παροχής κοινωφελούς εργασίας ως κύρια (ή εναλλακτική) ποινή. Με την επαναφορά σε ισχύ των διατάξεων και την πλήρη εφαρμογή του θεσμού, η κοινωφελής εργασία θα παρέχεται με παρουσιολόγιο, αλλά και με τακτικούς και έκτακτους ελέγχους από τους εποπτεύοντες επιμελητές κοινωνικής αρωγής. Γι’ αυτό και προβλέπεται η αναβάθμιση του ρόλου της Υπηρεσίας Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής, ώστε να συνδράμουν τον αρμόδιο εισαγγελέα στην εύρεση της καταλληλότερης θέσης για κάθε καταδικασθέντα με τη χρήση πλατφόρμας, όπου θα καταχωρούνται οι φορείς που θα απασχολούν καταδικασθέντες. Όμως εδώ υπάρχει ένα γκρίζο σημείο καθώς σε πολλές έδρες Πρωτοδικείων της χώρας δεν λειτουργούν Υπηρεσίες Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής, ενώ σε άλλα (μεταξύ αυτών και στα Δικαστήρια Καλαμάτας) τη δουλειά του επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής ασκεί, εφόσον υπάρχει, ο επιμελητής Ανηλίκων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την μελλοντικά ορθή λειτουργία του θεσμού.
ΚΥΡΙΑ ΠΟΙΝΗ ΣΕ ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑΤΑ
Η παροχή κοινωφελούς εργασίας προβλέπεται ως κύρια ποινή σε πλημμελήματα μικρής βαρύτητας, όπως: σε περίπτωση συρροής λόγων μείωσης της ποινής, σε περίπτωση αδυναμίας καταβολής της χρηματικής ποινής, σε απόπειρα, έκθεση σε κίνδυνο αντιποίνων, προσβολή συμβόλων άλλου κράτους, αντιποίηση δημόσιας υπηρεσίας, πρόκληση και προσφορά στην τέλεση πλημμελήματος, διασπορά ψευδών ειδήσεων από αμέλεια, πλαστογραφία πιστοποιητικών, παρακώλυση συγκοινωνιών από αμέλεια, παρακώλυση τηλεπικοινωνιών από αμέλεια, εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη, σωματική βλάβη από αμέλεια, αυτοδικία, προσβολή γενετήσιας ευπρέπειας, προσβολή μνήμης νεκρού, αντιγραφή προγραμμάτων υπολογιστών, κλοπή και υπεξαίρεση μικρής αξίας. Επίσης, συνεχίζει να περιλαμβάνεται στα αναμορφωτικά μέτρα σε βάρος ανηλίκου, ενώ η ποινή της παροχής κοινωφελούς εργασίας δεν εκτελείται όταν συντρέχει με στερητική της ελευθερίας ποινή μεγαλύτερη των 3 ετών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η παροχή κοινωφελούς εργασίας ως αυτοτελούς ποινής στοχεύει, κατά τα ειωθότα του αγγλοσαξονικού δικαιικού συστήματος, ο καταδικασθείς να αποκαταστήσει τη βλάβη που προκάλεσε με την παροχή αμισθί εργασίας σε υπηρεσία κοινής ωφέλειας ή ακόμα και στο ίδιο το θύμα.
ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ
Στο προηγούμενο Δίκαιο, προ του 2019, ο θεσμός της μετατροπής της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας πρωτοεισήχθη το 1991. Η κοινωφελής εργασία προβλεπόταν μόνο ως δυνατότητα μετατροπής της ποινής, αν ο καταδικασθείς δήλωνε ότι δεν μπορεί να καταβάλει το ποσό της χρηματικής ποινής ή το πρόστιμο, μέσα στην προθεσμία που όριζε η απόφαση και εφόσον ο ίδιος συναινούσε ή το ζητούσε. Οριζόταν, λοιπόν ότι η κοινωφελής εργασία παρέχεται χωρίς αμοιβή σε υπηρεσίες του κράτους, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των νομικών προσώπων του δημόσιου τομέα ή σε μη κερδοσκοπικά κοινωφελή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή και άλλα, τα οποία ορίζονταν με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης και τυχόν συναρμόδιων υπουργών. Προβλεπόταν ακόμη η παροχή υπηρεσιών προς τον παθόντα, αν υπήρχε η σύμφωνη γνώμη του. Την εκτέλεση της κοινωφελούς εργασίας επέβλεπε ο επιμελητής κοινωνικής αρωγής, εκτός αν το δικαστήριο διέτασσε διαφορετικά.           Νικολέττα Κολυβάρη