ΕΠΑ.Λ.: Η χωματερή της εκπαίδευσης;

Του Γιάννη Ανδρουλιδάκη

Εκπαιδευτικού στο 1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας
Τα σοβαρά προβλήματα και οι παθογένειες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος έρχονται κατά καιρούς στην επιφάνεια. Αυτό συνέβη τελευταία με την επιστολή παραίτησης του αναπληρωτή εκπαιδευτικού, με την οποία κατήγγειλε τους εκβιασμούς και τις πιέσεις που δέχτηκε από μαθητές του σε Επαγγελματικό Λύκειο, αλλά και την αδιαφορία που επέδειξαν οι προϊστάμενοί του στις καταγγελίες του. Το θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις. Γράφτηκαν πολλά ένθεν κακείθεν και δόθηκαν υποσχέσεις ότι θα διερευνηθεί σε βάθος το θέμα από τους υπευθύνους. Κεραυνός εν αιθρία, λοιπόν, όσα ισχυρίζεται ο εκπαιδευτικός; Για κάποιους ίσως. Για τους παροικούντες, όμως, την Ιερουσαλήμ καθόλου.
Τα ΕΠΑ.Λ., από την εποχή της ίδρυσής τους μέχρι σήμερα, δεν μπόρεσαν να παίξουν τον ρόλο για τον οποίο συστήθηκαν. Έμειναν όλα αυτά τα χρόνια χωρίς γενναία χρηματοδότηση, χωρίς τις απαραίτητες υποδομές, δίχως τα αναγκαία εργαστήρια για την πρακτική άσκηση των μαθητών. Οι όποιες αλλαγές, συμπληρώσεις και βελτιώσεις επιχειρήθηκε να γίνουν, ελάχιστα άλλαξαν την άσχημη εικόνα. Τα μπαλώματα πολλαπλασίασαν παρά έλυσαν ζητήματα υπαρκτά και σοβαρά. Τα προβλήματα ήταν και παραμένουν διαχρονικά και ευθύνες έχουν αναλογικά όλες οι κυβερνήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε υφυπουργό μάχιμο εκπαιδευτικό, προερχόμενο από τα σπλάχνα των Επαγγελματικών Λυκείων, η κατάσταση δεν άλλαξε ουσιαστικά. Τα ΕΠΑ.Λ. ακολουθούν τον κατηφορικό δρόμο της απαξίωσης, όπως και όλη η δημόσια εκπαίδευση, και, αν έλειπε το φιλότιμο της μεγάλης πλειοψηφίας των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σ’ αυτά, η εικόνα θα ήταν τρισχειρότερη.
Όσοι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία, διαπιστώνουν ότι το σχολείο βρίσκεται στη δίνη μιας παρατεταμένης κρίσης. Αντιλαμβάνονται χρονιά με τη χρονιά αλλαγές στη συμπεριφορά των μαθητών. Τα παιδιά γίνονται πιο βίαια, πιο επιθετικά και η αγανάκτησή τους για το αβέβαιο μέλλον που τα περιμένει παίρνει συχνά επικίνδυνους δρόμους. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τα ΕΠΑ.Λ., στα οποία καταλήγει το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών που χαρακτηρίζονται, με βάση τις σχολικές τους επιδόσεις, ως «κακοί», ποσοστό το οποίο, επιπλέον, έχει χαμηλές προσδοκίες. Συνήθως ατίθασοι έφηβοι που προέρχονται από τα πιο φτωχά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας και κουβαλούν, εκτός από τη σχολική απόρριψη, και σοβαρά οικογενειακά προβλήματα. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα στην πρώτη νεότητα.
Υπάρχουν, λοιπόν, φαινόμενα νταηλικιού και αλητείας στα ΕΠΑ.Λ., σαν κι εκείνα που αναφέρει ο παραιτηθείς εκπαιδευτικός; Ασφαλώς ναι, όμως, ούτε η ένταση ούτε η έκτασή τους είναι για την ώρα τόσο μεγάλη. Γι’ αυτό είναι κρίμα να επικρατούν γενικεύσεις, να τσουβαλιάζονται και να στιγματίζονται συλλήβδην οι μαθητές των ΕΠΑ.Λ. από την άσχημη και παραβατική, σε κάποιες περιπτώσεις, συμπεριφορά μιας μειοψηφίας συμμαθητών τους. Και οι εκπαιδευτικοί; Τι κάνουν σε τέτοιες καταστάσεις; Στη συντριπτική πλειοψηφία προσπαθούν, με παιδαγωγικά κριτήρια και με βάση όσα προβλέπει η νομοθεσία, να αντιμετωπίσουν φαινόμενα που δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή σχολική ζωή. Λίγες φορές πάλι, και αυτό πρέπει να το πούμε, κάνουν τα στραβά μάτια, για να συμπληρώσουν το ωράριό τους, για να μην καταργηθούν τμήματα, να μη χαθούν οργανικές θέσεις. Αυτό, ωστόσο, δε μειώνει ούτε στο ελάχιστο την προσφορά της πλειονότητας των εκπαιδευτικών και τη σπουδαία δουλειά που εκείνη κάνει στα δύσκολα σχολεία των ΕΠΑ.Λ.
Επομένως, όσα συνέβησαν σε ΕΠΑ.Λ. της Κεφαλλονιάς δεν αφορούν το σύνολο των Επαγγελματικών Λυκείων. Το περιστατικό αυτό θα έπρεπε να προβληματίσει τους αρμοδίους του υπουργείου Παιδείας, να σκύψουν πάνω από τα χρονίζοντα προβλήματα των ΕΠΑ.Λ. και να δώσουν ριζικές λύσεις. Αντί γι’ αυτό, εντούτοις, βρήκαν ευκαιρία να φορτώσουν ξανά τις ευθύνες στους εκπαιδευτικούς, για να βγουν οι ίδιοι λάδι. Γνωστή, δοκιμασμένη, αλλά αποτυχημένη, πια, τακτική. Γιατί δε χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να καταλάβει κάποιος ότι δεν είναι οι εκπαιδευτικοί που θέλουν αμόρφωτους και, σε κάποιες περιπτώσεις, λειτουργικά αναλφάβητους τους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ., ανειδίκευτο και φτηνό εργατικό δυναμικό, χωρίς στόχους και όνειρα, αλλά η κυβέρνηση, η οποία μετατρέπει τα σχολεία αυτά σε πάρκινγκ μαθητών και σε χωματερή της εκπαίδευσης.