Οπενχάιμερ: Η ταινία του Νόλαν και η πραγματική ζωή του Πατέρα της Ατομικής Βόμβας – Μυαλό γεμάτο πέτρες… Θαμπή προσωπική ζωή, κακές σχέσεις με τον Αϊνστάιν, «δεν θα μπορούσε να διευθύνει ούτε φαστφουντάδικο»!

Πέφτει η κινηματογραφική «βόμβα» και στην Ελλάδα. Την προτελευταία Πέμπτη του Αυγούστου, στις 24 του μήνα δηλαδή, ο Πατέρας της Ατομικής Βόμβας, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, ο πλασμένος από τη σκηνοθετική σμίλη του Κρίστοφερ Νόλαν, επιτέλους θα μας απλώσει το χέρι του και θα μας συστηθεί σε σκοτεινές αίθουσες…
Έχουμε ακούσει και διαβάσει πολλά για τη νέα ταινία του σκηνοθέτη της «Δουνκέρκης», του «Inception», του «Interstellar»… Και όλοι, όσοι την έχουν δει, συγκλίνουν στην ίδια άποψη: «αριστούργημα». Και περιμένουμε με αδημονία, είναι η αλήθεια, γιατί «αριστούργημα» κινηματογραφικό έχουμε να δούμε από τη «Λίστα του Σίντλερ» κι όποιος πει: «...μα ξεχνάς το CODA, το Nomadland, τα Παράσιτα, το Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους…», του έχουμε απάντηση: Όλα αυτά δεν ήταν αριστουργήματα, δυστυχώς· ήταν ταινιούλες που ντύθηκαν στα κόκκινα οσκαρικά και πέρασαν μια νύχτα σαν Σταχτοπούτες και πάει ξεχάστηκαν κι έγιναν κολοκύθες σαν ήρθαν τα μεσάνυχτα… Αυτά με το παρελθόν.
Και τώρα στο «αύριο», στην Πέμπτη, πριν από τη δεύτερη πανσέληνο του Αυγούστου δηλαδή.
Η ταινία του Νόλαν «Οπενχάιμερ», έχοντας πλάι της στο κουλουάρ της κούρσας προς την επιτυχία την αφελή «Barbie», τρέχει να κόψει το νήμα των εισιτηρίων, κατ’ αρχάς. Όμως, αυτό το τελευταίο, ποσώς ενδιαφέρει τον θεατή, που έχοντας διαβάσει και ακούσει ύμνους, θα σπεύσει σαν να ‘ταν Μεγάλη Παρασκευή να δει με τα μάτια του και να ακούσει με τ’ αφτιά του αν τα Εγκώμια έχουν αντίκρισμα στις εκκλησιές της Μεγάλης Οθόνης.
Η ταινία έχει χαρακτηριστεί «έπος» και ξεκινάει το ταξίδι της από τα φοιτητικά χρόνια του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και καταλήγει στο 1963, όταν απονεμήθηκε στον επιστήμονα το Βραβείο Enrico Fermi. Για την Ιστορία να σημειώσουμε ότι: το 1954, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας τίμησαν τον φυσικό Ενρίκο Φέρμι με ειδικό βραβείο για τα επιτεύγματά του στην επιστήμη του και, ειδικότερα, για τον σημαντικό του ρόλο στην ανάπτυξη της ατομικής ενέργειας. Ο Ενρίκο Φέρμι πέθανε από καρκίνο λίγους μήνες μετά, σε ηλικία 53 ετών. Το βραβείο «Enrico Fermi» καθιερώθηκε από το 1956 ως μνημείο κληρονομιάς του ιταλικής καταγωγής - πολιτογραφημένου Αμερικανού - νομπελίστα φυσικής το 1938 - ο οποίος πέτυχε η πρώτη πυρηνική αλυσιδωτή αντίδραση.
Στα του «Οπενχάιμερ» τώρα: ο εξαίρετος επιστήμων παρουσιάζεται να ασχολείται με την οργάνωση της εργασίας των σχολών, να συναναστρέφεται και να κάνει παρέα με κομμουνιστές, δίνεται έμφαση στη σχέση του με τον ψυχολόγο - κομμουνιστή Jean Tatlock και τη σύζυγό του, βοτανολόγο Kitty και το πώς ασχολήθηκε με την κβαντική φυσική.

Πόσο ψηλότερα;

Κυριαρχούν οι ατομικές βόμβες
Ο Νόλαν στρέφει τους φακούς των κινηματογραφικών μηχανών του σε στιγμές από τη ζωή του Οπενχάιμερ, επικεντρώνεται κυρίως στην περίοδο του εργαστηρίου Λος Άλαμος, την ιδιαίτερη σχέση του με τον Επίτροπο Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ, Λιούις Στράους και τις αγχωτικές ακροάσεις γύρω από την ανάκληση της Άδειας Ασφαλείας του. Κεντρικό στοιχείο της ταινίας είναι ασφαλώς η ανάπτυξη των ατομικών βομβών που σχεδόν εξαφάνισαν από τη Γη τις πόλεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι και η συναισθηματική τρικυμία του Οπενχάιμερ όταν είδε πώς η τερατογένεση της ομάδας του, έγινε όλεθρος, θάνατος και θρήνος που - εκτός των άλλων - πυροδότησε και έναν Ψυχρό Πόλεμο.
Ο J. Robert Oppenheimer γεννήθηκε στις 22 Απριλίου 1904. Εκείνο το «J» αντιπροσωπεύει την πρώτη κιόλας διαμάχη του Οπενχάιμερ με τον… εαυτό του: το αίνιγμα του πραγματικού του ονόματος. Το όνομα του πατέρα του ήταν Julius (Τζούλιο). Το υπουργείο Πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποίησε το «Julius» ως το μικρό όνομα του Οπενχάιμερ, όταν του παρείχαν Άδεια Ασφαλείας. Το 1946, ο Οπενχάιμερ δήλωσε για το μικρό του όνομα: «Αυτό είναι για να πιστοποιήσω ότι δεν έχω άλλο όνομα εκτός από το γράμμα J και ότι το πλήρες και σωστό όνομά μου είναι J Robert Oppenheimer». Όποιο αίνιγμα κι αν κρύβει το «J» του Οπενχάιμερ, οι περισσότεροι τον αποκαλούσαν «Oppie», γεγονός που τιμά ο Νόλαν στην ταινία του.
Μαθηματικοί υπολογισμοί στην παιδική χαρά!
Ο Οπενχάιμερ μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη με τον πατέρα του, τον Τζούλιο - εισαγωγέα κλωστοϋφαντουργικών - τη μητέρα του Έλα και τον αδερφό του Φρανκ, ο οποίος έγινε επίσης φυσικός· ήταν ένα, εσωστρεφές παιδί, διαρκώς διαλογιζόμενο, που προτιμούσε την ποίηση και τη συλλογή πετρωμάτων από το να παίζει με τους συνομηλίκους του. Σε ένα προφίλ του Οπενχάιμερ στους «New York Times» το 1963, ο διάσημος φυσικός θυμήθηκε ότι δεν σύχναζε στην παιδική χαρά της γειτονιά τους, αλλά μια από τις φορές που πήγε, ένα παιδί πέταξε μια μπάλα έξω από τον συρματοπλεγμένο χώρο. Ο υπεύθυνος της παιδικής χαράς επέπληξε εκείνο το παιδί, αλλά ο Οπενχάιμερ έκανε γρήγορα μαθηματικούς υπολογισμούς και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δύναμη της μπάλας που χτυπούσε στο πεζοδρόμιο δεν ήταν αρκετή για να βλάψει κανέναν! Ο Οπενχάιμερ στην Τρίτη Δημοτικού έκανε εργαστηριακά πειράματα και στα 10 του χρόνια σπούδαζε φυσική και χημεία! Τελείωσε την Τρίτη και την Τέταρτη Δημοτικού μέσα σε ένα χρόνο και το ραγδαία αναπτυσσόμενο μυαλό του τον έφερε γρήγορα έξω από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
Παιδί θαύμα με… πέτρες στο κεφάλι
Ο Οπενχάιμερ έγινε διάσημος για την κβαντική φυσική, αλλά ως παιδί… είχε πέτρες στο μυαλό του: ώρες ατέλειωτες σάρωνε τους χώρους γύρω από το Μανχάταν και τον ποταμό Χάντσον αναζητώντας ασυνήθιστα και ενδιαφέροντα πετρώματα. Κι όταν έβρισκε κάτι ξεχωριστό, επικοινωνούσε με διάσημους γεωλόγους για να τους δείξει ό,τι είχε ανακαλύψει.
Ένας από εκείνους τους γεωλόγους κάλεσε τον Οπενχάιμερ στην Ορυκτολογική Λέσχη της Νέας Υόρκης, δίχως να έχει συνειδητοποιήσει ότι ήταν ένα παιδί μόλις 12 χρονών! Τότε ήταν που οι επικεφαλής της Λέσχης τον κάλεσαν να εκφωνήσει επιστημονική διάλεξη! Οι γονείς του Οπενχάιμερ τον ενθάρρυναν να το κάνει. Ο έφηβος «Όπι» στάθηκε μπροστά στο ακροατήριο των ειδικών επιστημόνων και μίλησε, πατώντας πάνω σε ένα κουτί για να μπορεί να φαίνεται πάνω από το αναλόγιο και γοήτευσε τους παρευρισκόμενους με την ομιλία του!

Ένα υπέροχο μυαλό; Σίγουρα πολυεπίπεδο! 

Εβραίος; Στην άκρη!
Η ταινία του Νόλαν ακούμπησε αρκετές φορές την εβραϊκή καταγωγή του Οπενχάιμερ· ήταν ένας κοσμικός ανθρωπιστής που ενδιαφερόταν για - όπως το γράφουν οι «Times of Israel»: «την καθολική ηθική αρχή». Ο βιογράφος του Οπενχάιμερ, Ρέι Μονκ επισημαίνει: «…πάντα επέμενε ότι δεν ήταν ούτε Γερμανός ούτε Εβραίος». Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ οι συμφοιτητές του απέκλεισαν κοινωνικά τον Οπενχάιμερ για την εβραϊκή καταγωγή του· όταν δίδασκε στο UC-Berkely, προσπάθησε να φέρει τον συνάδελφό του φυσικό και μηχανικό Ρόμπερτ Σέρμπερ στη σχολή. Ο προϊστάμενος του τμήματος Ρέιμοντ Μπιρτζ του είπε απαξιωτικά: « Ένας Εβραίος στο τμήμα είναι αρκετός»!
Παρά τη λάμψη του στην επιστήμη, η ερωτική ζωή του Οπενχάιμερ ήταν μάλλον θαμπή… και κάποιες στιγμές γινόταν και κωμική. Κάποτε ενώ ήταν καθηγητής στο UC-Berkely βγήκε ραντεβού με μια φοιτήτρια του. Οδηγώντας το αυτοκίνητό του ο Οπενχάιμερ πλάι σε σιδηροδρομικές γραμμές, κάποια στιγμή, όταν ακούστηκε το τρένο να έρχεται, αποφάσισε να το προσπεράσει. Αποτέλεσμα να τρακάρει το αυτοκίνητο και η νεαρή συνοδός του να λιποθυμήσει. Ο Οπενχάιμερ τρομοκρατήθηκε ότι την είχε σκοτώσει. Όταν συνήλθε η κοπέλα, ο καθηγητής ήταν ένα ράκος. Η οικογένειά του Οπενχάιμερ, δώρισε στην οικογένεια της φοιτήτριας έναν πίνακα, αυθεντικό του Σεζάν, ως πράξη απολογίας για το ολίσθημα του γιού τους!
Μια άλλη φορά πάλι ο Οπενχάιμερ άφησε την κοπέλα που είχαν βγει ραντεβού με το αυτοκίνητό στο Grizzly Peak στο Berkely Hills, λέγοντάς της: «γυρίζω αμέσως» κι εκείνος επέστρεψε σπίτι του! Αργά τα ξημερώματα η αστυνομία βρήκε την μικρή να κοιμάται στο αυτοκίνητο. Αργότερα δήλωσε ο Οπενχάιμερ στους αστυνομικούς: «Είμαι κάπως εκκεντρικός, αλλά δεν νομίζω να έκανα κάτι τέτοιο»…
Και σανσκριτικά!
Ο Οπενχάιμερ δεν ήταν μόνο ένας σπουδαίος φυσικός· η κλίση του στις ξένες γλώσσες ήταν εκπληκτική. Μιλούσε άπταιστα ελληνικά, λατινικά, γαλλικά, γερμανικά και φλαμανδικά και επίσης μπορούσε να διαβάζει σανσκριτικά, μια γλώσσα που κανείς δεν έχει χρησιμοποιήσει περίπου από το 1350 π.Χ.
Ο Οπενχάιμερ ήταν ένας τυπικός επιστήμονας, που περνούσε ώρες αμέτρητες σε ένα εργαστήριο, ξεχωρίζοντας για την πειθαρχία του· ήταν επίσης χαρακτηριστικός τύπος με ενδιαφέροντα και έξω από το ακαδημαϊκό του πεδίο. Η μητέρα του ζωγράφος και ο πατέρας του συλλέκτης, κατείχαν έργα μερικών από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της Ιστορίας. Ο νεαρός Οπενχάιμερ θαύμαζε στο σπίτι του πίνακες του Φαν Γκογκ, του Σεζάν και του Γκογκέν. Το 1954, ο Οπενχάιμερ θα δώσει διάλεξη με τίτλο: «Προοπτικές στις Τέχνες και τις Επιστήμες» στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Στην ομιλία του παρατήρησε πώς ο καλλιτέχνης και ο επιστήμονας έχουν κοινή πορεία: «Μπορούν να φτιάξουν τα μονοπάτια που συνδέουν τα χωριά των τεχνών και των επιστημών μεταξύ τους και με τον κόσμο γενικότερα»!
Ένας άνθρωπος τόσο άρτια δομημένος όσο ο Οπενχάιμερ, σπάνια ασχολήθηκε με τα γεγονότα που προκαλούσαν αναταραχές στον κόσμο· προτιμούσε να μελετάει αρχαία κείμενα (στα σανσκριτικά, ελληνικά ή λατινικά ασφαλώς). Είχε κλείσει το ραδιόφωνο, την βασική πηγή ειδήσεων εκείνη την εποχή και δεν είχε τηλέφωνο· απέφευγε να διαβάσει οτιδήποτε για την πολιτική και την οικονομία, έκανε παρέα με κομμουνιστές και υποστήριξε κάποιες από τις ιδέες τους, αλλά ποτέ δεν έγινε μέλος του κόμματος. Ο Οπενχάιμερ ασχολήθηκε περισσότερο με τον κόσμο γύρω του, όταν έμαθε τι συνέβαινε στην οικογένεια και τους συναδέλφους του στη Γερμανία. Όταν εδραιώθηκε ο Χίτλερ στην εξουσία, ο Οπενχάιμερ φρόντισε να καλέσει την μικρή αδελφή του πατέρα του και τον γιο της από την Κολωνία και τους βοήθησε να εγκατασταθούν στο Όκλαντ, όπου ο εξάδελφός του άσκησε το ιατρικό λειτούργημα. Επίσης ο Οπενχάιμερ συνεισέφερε με μέρος του μισθού του για να διαφύγουν από τη Γερμανία Εβραίοι επιστήμονες. 192 από εκείνους τους στοχοποιημένους Γερμανούς επιστήμονες κατέφυγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το 1939.

Φίλοι με τον Αϊνστάιν; Μπααα...

Δεν ήταν φίλοι με τον Αϊνστάιν!
Ο «Οπενχάιμερ» του Νόλαν και ο διάσημος φυσικός Άλμπερτ Αϊνστάιν δείχνουν ότι είχαν στενή φιλική σχέση. Στην πραγματικότητα οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Ο Αϊνστάιν δεν υποστήριξε ποτέ το πεδίο μελέτης του Οπενχάιμερ, την κβαντική φυσική δηλαδή. Ο Οπενχάιμερ θεωρούσε τον Αϊνστάιν μάλλον ξεπερασμένο και μάλιστα ο θεμελιωτής της Θεωρίας της Σχετικότητας αποκλείστηκε από το Σχέδιο Μανχάταν, επειδή οι αριστερές του απόψεις θεωρήθηκαν κίνδυνος για την ασφάλεια. Η σχέση των δύο επιστημόνων άλλαξε αφού έπεσαν οι ατομικές βόμβες και εργάζονταν και οι δύο στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Ο Οπενχάιμερ είπε τότε ότι ήταν «στενοί συνάδελφοι και περίπου φίλοι».
Ούτε για χαμπουργκεράδικο...
Όταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναζήτησε επιστήμονες για να συντονίσουν το Σχέδιο Μανχάταν, έπρεπε να επιλέξουν τον καλύτερο από τους καλύτερους. Χρειάζονταν έναν ηγέτη που να γνωρίζει την επιστήμη και να μπορεί να ηγηθεί μεγάλης ομάδας εξίσου λαμπρών μυαλών. Δεν υπήρχε θέμα για τις δεξιότητες του Οπενχάιμερ στη φυσική, του καταλόγιζαν όμως κάποια μειονεκτήματα: ήταν νέος, θεωρητικός χωρίς εμπειρία στην εφαρμοσμένη φυσική και μηχανική και ποτέ πριν δεν είχε επιβλέψει ένα έργο τέτοιου μεγέθους. Όπως είπε ένας συνάδελφος του κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αναζήτησης: «Ο Οπενχάιμερ δεν μπορούσε να διευθύνει ούτε ένα κατάστημα με χάμπουργκερ»! Ο Οπενχάιμερ επιλέχτηκε και τα κατάφερε!
Αυτά, σε αντίθεση με τον ομόλογό του στη Γερμανία τον κβαντικό φυσικό (που πολλοί θεωρούσαν ανώτερο του Οπενχάιμερ) Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, που θεωρούσε ανέφικτη την κατασκευή μια ατομικής βόμβας και δεν ήταν ένθερμος υποστηρικτής του ανάλογου προγράμματος των Ναζί. Ο Χάιζενμπεργκ εξεπλάγη όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κέρδισαν τη Γερμανία στο αγώνα των πυρηνικών· ο Οπενχάιμερ ήταν απλώς καλύτερος μάνατζερ!
Υπέρμαχος της Βόμβας
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ενέτεινε το πάθος του Οπενχάιμερ να αναπτύξει μια ατομική βόμβα. Ο πόλεμος πλήγωσε την οικογένειά του στην Ευρώπη και διέλυσε την εκεί επιστημονική κοινότητα. Ο Οπενχάιμερ ήταν μεταξύ αυτών που θεωρούσαν ότι η Ιαπωνία θα παραδοθεί μόνο όταν βιώσει τη μαζική καταστροφή και τον τρόμο της υπερβόμβας.
Στην ταινία του Νόλαν γίνεται μεγάλη συζήτηση για το αν πρέπει να ριχτεί η Βόμβα μόνο σε στρατιωτικούς στόχους ή να γίνει επίδειξη της δύναμής της, ώστε να τρομάξει την Ιαπωνία και να παραδοθεί αντί να βομβαρδιστεί μια πυκνοκατοικημένη πολιτεία. Ο Οπενχάιμερ είχε μιλήσει στο NBC News και είχε δηλώσει: «Από τη μια πλευρά ήλπιζαν ότι αυτό το όπλο δεν θα χρησιμοποιηθεί ποτέ σε πόλεμο. Από την άλλη, πίστευαν κάποιοι, ότι θα έβαζε ένα τέλος σε αυτόν τον πόλεμο, θα έσωζε αμέτρητες ζωές, και θα έθετε τέλος σε ένα σφαγείο όπου λάμβαναν χώρα φρικαλεότητες. Είχαμε την τάση να πιστεύουμε ότι χρειαζόταν για να τερματιστεί ο πόλεμος και είχαμε τώρα την ευκαιρία να το κάνουμε· πιστεύαμε ότι αυτό ήταν το σωστό».
Υπήρχαν επιστήμονες που αντιτάχθηκαν στη Βόμβα. Ο φυσικός Leo Szilard συνέταξε την Έκκληση Szilard, που υπογράφηκε από 70 επιστήμονες, το 1945. Η αναφορά προς τον πρόεδρο Τρούμαν αναγνώριζε την ανάγκη τερματισμού του πολέμου, αλλά παρακαλούσε να δώσει στην Ιαπωνία την ευκαιρία να παραδοθεί, πριν χρησιμοποιηθεί η ατομική βόμβα. Ο Οπενχάιμερ δεν υπέγραψε εκείνη την αναφορά, αντίθετα έγραψε στον υπουργό Πολέμου: «Η ασφάλεια αυτού του έθνους δεν μπορεί να βρίσκεται εξ ολοκλήρου ή ακόμη και πρωτίστως στην επιστημονική ή τεχνική του ικανότητα. Μπορεί να βασιστεί μόνο στο να κάνει τους μελλοντικούς πολέμους αδύνατους»!

Επίσκεψη στην Αθήνα.

«Τώρα έγινα θάνατος: ο καταστροφέας των κόσμων»
Σε ένα βίντεο της συνέντευξης στο NBC News, ο Οπενχάιμερ, σε κοντινό πλάνο και με το βλέμμα απλανές, περιγράφει την ατμόσφαιρα στο Λος Άλαμος μετά την πρώτη δοκιμή ατομικής βόμβας. Το απόσπασμα έχει γίνει συνώνυμο με τον Οπενχάιμερ: «Ξέραμε ότι ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος. Λίγοι γέλασαν, λίγοι έκλαψαν, οι περισσότεροι έμειναν σιωπηλοί. Θυμήθηκα κάτι από την ιερή ινδουιστική γραφή, την «Μπαγκαβάντ-Γκίτα». Ο Κρίσνα προσπαθεί να πείσει τον πρίγκιπα να κάνει το καθήκον του και για να τον εντυπωσιάσει, παίρνει τη μορφή του και του λέει: «Τώρα έγινα θάνατος: ο καταστροφέας των κόσμων». Υποθέτω ότι όλοι κάτι τέτοιο σκεφτόμασταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο». Η ταινία δείχνει ότι ο Οπενχάιμερ έχει τύψεις συνείδησης αμέσως μετά τους βομβαρδισμούς. Στην πραγματικότητα, ήταν η δεύτερη ρίψη ατομικής βόμβας, εκείνη στο Ναγκασάκι, που ξύπνησε τις Ερινύες.
Το Νόμπελ που δεν πήρε ποτέ
Ο Οπενχάιμερ ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής τρεις φορές: το 1946, το 1951 και το 1967. Η ταινία του Νόλαν απλά δείχνει την τελετή, όταν απονεμήθηκε το Βραβείο Ενρίκο Φέρμι στον Πατέρα της Ατομικής Βόμβας. Ο Οπενχάιμερ είδε 18 από τους συναδέλφους του στο Λος Άλαμος να κερδίζουν το Νόμπελ, αλλά ποτέ δεν απονεμήθηκε στον ίδιο! Η απάντηση; «Το βραβείο Νόμπελ απαιτεί περισσότερες από μια αξιοσημείωτη ιδέα· απαιτεί στοιχεία. Ο Οπενχάιμερ δεν είχε το σύνολο των εργασιών που απαιτούσε η επιτροπή Νόμπελ», είπαν από την Σουηδία. Σίγουρα η άμεση εμπλοκή του στην ατομική βόμβα έπαιξε ρόλο στην απόφαση της επιτροπής της Σουηδικής Ακαδημίας.
Ο γιος του Οπενχάιμερ, Πίτερ, δεν είχε καλή σχέση με την αλκοολική μητέρα του, αλλά τα πήγαινε σχετικά καλά με τον διάσημο πατέρα του· εργάστηκε ως ξυλουργός και απέκτησε τρία παιδιά. Η κόρη του Οπενχάιμερ Τόνι, έπασχε από πολιομυελίτιδα ως παιδί. Όπως και ο αδερφός της, έτσι και αυτή δεν είχε καλές σχέσεις με τη μητέρα της λόγω του αλκοολισμού της. Ο θάνατός του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, το 1967, επηρέασε βαθιά την Τόνι, που αυτοκτόνησε 10 χρόνια μετά.
Το «μήλο» δηλητηρίασε την οικογένεια
Η ταινία του Νόλαν ικανοποίησε τα μέλη της οικογένειας Οπενχάιμερ, αλλά η (σίγουρα φανταστική) σκηνή όπου ο Οπενχάιμερ κάνει ένεση σε ένα μήλο με μια τοξική ουσία, σκοπεύοντας κάποιον να σκοτώσει, ενόχλησε τους απογόνους του διάσημου επιστήμονα.
Ο Οπενχάιμερ πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου του 1967 σε ηλικία 62 ετών στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ από καρκίνο του λάρυγγα.
Ο J Robert Oppenheimer δεν έζησε για να δει την πολυπόθητη Άδεια Ασφαλείας του να θεωρείται και πάλι, ούτε είδε την ταινία που τιμά την προσφορά του στην επιστήμη και εμβαθύνει στο ηθικό του δίλημμα για το αποτέλεσμά της προσπάθειάς του. Ωστόσο ο Οπενχάιμερ έχει κερδίσει μια θέση στον Όλυμπο των Θεών της επιστήμης· επίσης έχει κερδίσει έναν κρατήρα στη Σελήνη, που φέρει το όνομά του, αλλά και ένας αστεροειδής που απέχει 291.267.054 χιλιόμετρα μακριά από τη Γη ονομάζεται Οπενχάιμερ!

Κάτι σαν επίλογος
Ο Οπενχάιμερ βίωσε την μεγάλη τραγωδία της επιστήμης: την κατακρεούργηση μιας σπουδαίας θεωρίας από ένα άσχημο δεδομένο και σίγουρα από την εφεύρεση της ατομικής βόμβας κάποιοι ένιωσαν Θεοί, δίχως να είναι άξιοι να αποκαλούνται άνθρωποι.
Περιμένοντας με ανυπομονησία την ταινία του Νόλαν, ας διαβάσουμε στα γρήγορα κάποιες αράδες από το ποίημα «Γράμμα στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ» του Νικηφόρου Βρεττάκου, έτσι για να κλείσουμε ένα πεζό – σκληρό κομμάτι ποιητικά:
«Ρόμπερτ Οπενχάιμερ!». Δεν έχετε ούτε τη δύναμη να φωνάξτε, παρών; Σήκω απάνω κατηγορούμενε!
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ! Δεν κρίνεσαι. Κρίθηκες. Καταδικάστηκες τελεσίδικα: να κρίνεσαι πάντοτε, υπόδικος ως το τελευταίο λυκόφως.