Πώς θα λειτουργεί ο ηλεκτρονικός φάκελος πράξεων ακινήτου: Ψηφιακά γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές

Η ψηφιοποίηση της διαδικασία δωρεάς ακινήτων, των γονικών παροχών και της κληρονομιάς ακινήτων, αλλά και τα ψηφιακά συμβόλαια αποτελούν το επόμενο στοίχημα του ηλεκτρονικού φακέλου μεταβίβασης ακινήτων, ο οποίος όπως έχει προαναγγελθεί από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία από τη νέα χρονιά.
Ο διαγωνισμός για τον ηλεκτρονικό φάκελο πράξεων ακινήτου που θα περιλαμβάνει νέες λειτουργικότητες συμπληρώνοντας την πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί ήδη για τις μεταβιβάσεις και θα «τρέξει» η Κοινωνία της Πληροφορίας, βρίσκεται ήδη στον αέρα με την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης να ανέρχεται σε 1.223.418,72 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και δυνατότητα αύξησης του αντικειμένου κατά 30%, ενώ οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να υποβάλουν τις προσφορές τους έως τις 4 Δεκεμβρίου.
Στόχο του έργου, το οποίο θα παραδοθεί βάσει των όρων της διακήρυξης σε διάστημα επτά μηνών από την υπογραφή της σύμβασης, αποτελεί η ολοκλήρωση της υπάρχουσας ψηφιακής πλατφόρμας Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτου ώστε να μετεξελιχθεί σε έναν πλήρη Ηλεκτρονικό Φάκελο Πράξεων Ακινήτων και συνολικά να καλύπτει μέσω εφαρμογής τις εξής συμβολαιογραφικές πράξεις:

• Μεταβίβαση Ακινήτου
• Γονική Παροχή Ακινήτου
• Δωρεά Ακινήτου
• Κληρονομιά Ακινήτου

Παράλληλα το σύστημα θα διασφαλίζει τον αυτόματο αποκλεισμό του ακινήτου από περαιτέρω πράξεις μεταβίβασης ενόσω αυτό βρίσκεται ήδη σε διαδικασία μεταβίβασης μέσω της εφαρμογής Ηλεκτρονικού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτων, ενώ θα διασυνδέεται με το Κτηματολόγιο για την πληρωμή τελών δίνοντας τη δυνατότητα αυτόματης ολοκλήρωσης της μεταγραφής ενός ακινήτου.
Η ολοκλήρωση κάθε συμβολαιογραφικής πράξης θα περιλαμβάνει επίσης τη σύνταξη ψηφιακού συμβολαίου το οποίο θα υπογράφεται ψηφιακά τόσο από τα εμπλεκόμενα μέρη όσο και από τον συμβολαιογράφο προτού κατατεθεί στον αρμόδιο δημόσιο φορέα.
Οπως έχει επισημανθεί από την ηγεσία του υπουργείου, στόχος είναι η απλοποίηση της διαδικασίας μεταβίβασης ακινήτου, η οποία περιλαμβάνει πολλά μη αυτοματοποιημένα βήματα για τους αγοραστές και γενικότερα όλους τους εμπλεκόμενους στο χώρο της αγοράς ακινήτων. Η διαδικασία απαιτεί τουλάχιστον 17 δικαιολογητικά από διάφορες υπηρεσίες, τα οποία πρέπει να προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος μεταβαίνοντας σε όλες τις υπηρεσίες προκειμένου να τα αναζητήσει.
Σύμφωνα με τα Δελτία Τύπου της ΕΛΣΤΑΤ που αναφέρονται σε «Εργασίες Συμβολαιογράφων» οι πράξεις, όπως είναι οι αγοραπωλησίες ακινήτων και οι Γονικές παροχές ανέρχονται ετησίως σε περισσότερες από 100.000 και σε αυτές εμπλέκονται πολλοί δημόσιοι φορείς μεταξύ των οποίων, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, οι ΟΤΑ, το Κτηματολόγιο, κλπ.
Στην πλήρη εφαρμογή του ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Πράξεων Ακινήτων αναμένεται να συμβάλλει στη μείωση του λειτουργικού κόστους, στην καλύτερη αξιοποίηση ανθρώπινων πόρων των δημόσιων υπηρεσιών, ενώ θα εξοικονομεί χρόνο στους χρήστες εκμηδενίζοντας ουσιαστικά τη χρήση έγχαρτων δικαιολογητικών.
Το υπουργειο μάλιστα εκτιμά ότι το Πληροφοριακό Σύστημα θα αποτελέσει κίνητρο για τις ιδιωτικές επενδύσεις, μειώνοντας την τεράστια γραφειοκρατία που βαραίνει την αγορά των ακινήτων και απασχολεί κατά κύριο λόγω τους επενδυτές.
Υπενθυμίζεται ότι λίγες ημέρες πριν η ηγεσία του υπουργείου είχε ανακοινώσει την κατάργηση της βεβαίωσης μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), η οποία προκαλούσε μεγάλες καθυστερήσεις ακόμα και ακυρώσεις σε συναλλαγές ακινήτων, ρύθμιση, η οποία αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το συντομότερο δυνατό.
Πλέον αντί της προσάρτησης, το Ελληνικό Κτηματολόγιο θα αναλαμβάνει να ειδοποιεί κάθε Δήμο για το εμβαδόν του ακινήτου σε κάθε μεταβολή κυριότητας εντός των ορίων του. Στη συνέχεια οι Δήμοι μπορούν να βεβαιώνουν το τέλος και αυτό να εισπράττεται μέσω ΑΑΔΕ, ενώ καταργείται και η υποχρέωση πολλαπλής προσκόμισης αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος (ΑΚΔ) για το ίδιο ακίνητο.
Χρήστες του συστήματος θα είναι οι συμβολαιογράφοι και οι συμβαλλόμενοι πολίτες, οι οποίοι θα διατηρούν συγκεκριμένες προσβάσεις ενεργειών έπειτα από σχετική εξουσιοδότηση του συμβολαιογράφου.
Οι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι θα διεκπεραιώνουν τις διαδικασίες μεταβίβασης, γονικής παροχής, δωρεάς και κληρονομιάς ακινήτων θα προσκαλούν τους ενδιαφερόμενους να συμμετάσχουν στην πράξη και εφόσον εκείνοι παράσχουν την έγκρισή τους εντός του συστήματος, θα επεξεργάζονται τον ηλεκτρονικό φάκελο της εκάστοτε πράξης καταλήγοντας στη σύνταξη του ψηφιακού συμβολαίου και εν τέλει στην ψηφιακή υπογραφή του με τη συμμετοχή των συμβαλλόμενων μερών για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Από την πλευρά τους οι πολίτες θα παρέχουν την έγκριση τους στην αίτηση πρόσκλησης μιας συμβολαιογραφικής πράξης (μεταβίβασης, γονικής παροχής, δωρεάς, κληρονομιάς ακινήτων), θα προβαίνουν στις απαραίτητες ενέργειες για την εξέλιξη της πράξης και τέλος θα ολοκληρώνουν τη διαδικασία με τη χρήση της ψηφιακής τους υπογραφής στο συμβόλαιο.
Τα απαιτούμενα πιστοποιητικά για κάθε πράξη θα πρέπει να εκδίδονται από τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες κατόπιν αιτήματος που θα πραγματοποιείται μέσα από την εφαρμογή και θα πρέπει να χορηγούνται αυτόματα.
Το ψηφιακό συμβόλαιο
Ο κάθε συμβολαιογράφος θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει το δικό του προφίλ και μέσω της διαχείρισης των μεταδεδομένων, θα δημιουργεί το συμβόλαιο, το οποίο θα υπογράφεται ψηφιακά από όλα τα μέρη και θα το αποθηκεύει στον ηλεκτρονικό φάκελο μεταβίβασης και στο κτηματολόγιο.
Το κάθε συμβόλαιο θα σφραγίζεται ηλεκτρονικά (e-sealing) σε κεντρικό επίπεδο, προκειμένου να είναι δυνατή η μακροχρόνια διατήρησή του. Ο συμβολαιογράφος θα έχει τη δυνατότητα να αναζητά και να ανακτά τα συμβόλαιά του από το προσωπικό του αποθετήριο. Το αποθετήριο θα δημιουργείται από το συμβολαιογράφο και θα λαμβάνει τη δομή που αυτός επιθυμεί, έτσι ώστε να είναι ευκολότερο να πλοηγηθεί μέσα στο πλήθος των εγγράφων του.
Αποκλεισμός του υπό μεταβίβαση ακινήτου από άλλες μεταβιβάσεις
Μία από τις επεκτάσεις της υφιστάμενης εφαρμογής του Ηλεκτρονικού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτου θα είναι και η διασφάλιση αποκλεισμού του ακινήτου από περαιτέρω πράξεις μεταβίβασης ενόσω αυτό βρίσκεται ήδη σε διαδικασία μεταβίβασης μέσω της εφαρμογής. Πιο συγκεκριμένα θα υπάρχει συστημικός έλεγχος που να εξασφαλίζει ότι κάθε ακίνητο που θα συμμετέχει σε ενεργό συμβόλαιο μεταβίβασης το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν θα πρέπει να μπορεί να συμμετέχει εκ νέου σε οποιοδήποτε άλλο ενεργό συμβόλαιο μεταβίβασης ακινήτου. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να εμφανίζεται σχετικό μήνυμα στο συμβαλλόμενο μέρος ότι το επιλεγμένο ακίνητο δεν μπορεί να συμμετάσχει στο συμβόλαιο μεταβίβασης μαζί με την αντίστοιχη αιτιολογία.
Μία ακόμη νέα λειτουργικότητα του συστήματος θα είναι η περάτωση της διαδικασίας αυτόματης υποβολής Ψηφιακού Συμβολαίου στο Κτηματολόγιο, η οποία θα επιτρέπει στον συμβολαιογράφο να προβαίνει σε απευθείας καταχώρηση του συμβολαίου στο Κτηματολόγιο χωρίς να απαιτεί τη μετάβαση σε εξωτερική ιστοσελίδα του φορέα.
Η νέα διαδικασία διαλειτουργικότητας θα εξασφαλίζει και την αυτόματη μεταγραφή του ακινήτου στην περίπτωση που υπάρχει ταύτιση των απαραίτητων στοιχείων μεταξύ εφαρμογής Ηλεκτρονικού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτου και Κτηματολογίου.