Μάχη Κιλκίς - Λαχανά: Οι βαριές απώλειες οπλιτών και αξιωματικών δεν ανέκοψαν την ορμή του ελληνικού στρατού

 21 Ιουνίου του 1913 οι ελληνικές δυνάμεις νικούν τους Βούλγαρους στη Μάχη Κιλκίς - Λαχανά. Ήταν η φονικότερη των Βαλκανικών Πολέμων!
Η Βουλγαρία επεδίωκε να εκδιώξει την Ελλάδα από τα εδάφη που είχε απελευθερώσει ο ελληνικός στρατός κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και να ιδρύσει την Μεγάλη Βουλγαρία. Η Ελλάδα και η Σερβία, τον Μάιο του 1913, συμφώνησαν σε αμυντική συμμαχία, όμως ήδη η Βουλγαρία είχε αποφασίσει να επιτεθεί αιφνιδιαστικά κατά του ελληνικού και σερβικού στρατού. Το βράδυ 16 προς 17 Ιουνίου του 1913 οι Βούλγαροι - χωρίς να κηρύξουν επίσημα τον πόλεμο - επιτέθηκαν, αιφνιδιάζοντας τους αντιπάλους τους και εγκαταστάθηκαν στα υψώματα, στη γραμμή Κιλκίς - Λαχανά.
Το βράδυ της 19ης Ιουνίου τέσσερις Ελληνικές Μεραρχίες και η Ταξιαρχία Ιππικού κινούνται με Αντικειμενικό Σκοπό την κατάληψη του Κιλκίς. Οι βουλγαρικές προφυλακές αμύνονται σθεναρά. Διεξάγεται αγώνας σκληρός και πεισματώδης, αλλά τα ελληνικά στρατεύματα κερδίζουν κομάτι κομάτι το έδαφος. Tα χαράματα της 21ης Ιουνίου του 1913, ώρα 03:30, αρχίζει γενικευμένη ελληνική επίθεση προς το Κιλκίς. Μετά σκληρό αγώνα στις 04:10 τα ξημερώματα κυριεύεται η πρώτη γραμμή αμύνης. Εναντίον της 2ης γραμμής επιτίθενται με τις λόγχες οι Έλληνες. Στις 05:00 το πρωί προχωρούν εναντίον της 3ης και σημαντικότερης γραμμής των Βουλγάρων. Στις 16.00 ο ελληνικός στρατός μπήκε στον Λαχανά καταδιώκοντας τα υποχωρούντα βουλγαρικά τμήματα μέχρι τα τελευταία υψώματα προς την πλευρά της κοιλάδας του Στρυμώνα.

Το πεδίο της μάχης του Κιλκίς πριν από την ταφή των νεκρών. 

Φωτογραφία Jean Leune. Εικονίζεται η Ελέν Βιτιβίλια Λεν ανταποκρίτρια του περιοδικού L Illustration. 

Οι απώλειες του ελληνικού στρατού ήταν 8.828 νεκροί και τραυματίες. Τέσσερις διοικητές συνταγμάτων έχασαν τη ζωή τους στη Μάχη!
«Το τίμημα στάθηκε βαρύ»
Ο Σπύρος Μελάς έγραφε για τις απώλειες των Ελλήνων: «Το τίμημα στάθηκε βαρύ για τη Στρατιά: Πέρασαν τις χιλιάδες οι νεκροί κι’ οι τραυματίες της πρώτης αυτής αποφασιστικής μάχης του Κιλκίς-Λαχανά. Κι ανάμεσά σ’ αυτούς διοικητές συνταγμάτων και ταγμάτων: Παπακυριαζής, Καμπάνης, Καραγιαννόπουλος, Καμάρας, Κορομηλάς, Διαλέτης -νεκροί- και ο αντισυνταγματάρχης Τερτίπης διοικητής του δέκατου όγδοου τραυματίας? έπεσαν ακόμη οι ταγματάρχες Κουτήφαρης, Κατσιμήδης, Ιατρίδης και Χατζόπουλος. Κι’ αυτό φτάνει να δώσει μια ιδέα για τη λύσσα του αγώνα».
Τις επόμενες ημέρες ο ελληνικός στρατός συνέχισε την προέλασή του βόρεια προς τη Δοϊράνη.
Στη Μάχη Κιλκίς-Λαχανά είχε πα΄ρει μέρος και ο μετέπειτα διάσημος συγγραφέας Στρατής Μυριβήλης και μάλιστα τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι.
«Όλα τά είχα προβλέψει, τά είχα σκεφθεί, όλα εκτός από την τρέλλα των Ελλήνων», ήταν τα λόγια του Νικολάου Ιβανώφ, αντιστρατήγου, διοικητή της 2ης Βουλγαρικής Στρατιάς, μετά τήν ήττα στό Κιλκίς, που - να σημειώσουμε - έγινε την ίδια ημερομηνία, 21 Ιουνίου, με την Καταστροφή των Ψαρών από τους Τούρκους το 1824.
Στου Κιλκίς την ολόμαυρη ράχη… λοιπόν που γέμισε νεκρούς και αίμα και πόνο.