Επιστροφή στη γεωπολιτική

 Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Σε μια πρόσφατη προφητεία του ο διεθνούς φήμης οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί έκανε λόγο για την επερχόμενη «καταιγίδα» στην παγκόσμια οικονομία το 2013, καθώς στην Ευρώπη η κρίση χρέους επιδεινώνεται, στις ΗΠΑ οι αυξήσεις φόρων και οι περικοπές δαπανών εντείνουν την ύφεση, στην Κίνα ο φόβος μίας «ανώμαλης προσγείωσης» ελλοχεύει, όπως άλλωστε και ο φόβος για περαιτέρω επιβράδυνση στις αναδυόμενες αγορές. Στο χρησμό αυτό πρόσθεσε και το «γεωπολιτικό κίνδυνο»… μία στρατιωτική σύγκρουση με το Ιράν, ίσως.
Το σύστημα μοιάζει να μαζεύει πολλή εντροπία. Χθες το σαμποτάζ στον αγωγό Κιρκούκ-Τσεϊχάν, σήμερα οι φόβοι του Μάρτιν Σουλτς για «κοινωνική έκρηξη στην Ευρώπη», λίγες μόλις μέρες μετά την τρομοκρατική ενέργεια κατά Ισραηλινών τουριστών στη Βουλγαρία που αποδόθηκε από το Τελ Αβίβ στη Χεζμπολάχ. Ο πρόεδρος Ομπάμα δήλωσε πως «δεν μπορούμε να αφήσουμε το Ισραήλ απροστάτευτο».
Στο μεταξύ, οι στόλοι συρρέουν στην ανατολική Μεσόγειο! Οι Τούρκοι κάνουν -χωρίς άδεια- ασκήσεις στο «Οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ πού τη φυλάνε ισραηλινά υποβρύχια και πυραυλάκατοι. Λίγο πιο ‘κει οι Ρώσοι έχουν κατεβάσει αντιτορπιλικά, για να εμποδίσουν μια δυτική επέμβαση στη Συρία ή ίσως, για να παραλάβουν τον Άσαντ ή τέλος πάντων, για να επιβεβαιώσουν αυτό που λένε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μαζί με τους Κινέζους, πως δηλαδή δεν θα ανεχθούν άλλες δυτικές επεμβάσεις με το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού!...
Το «οικόπεδο» της Ανατολικής Μεσογείου φαίνεται πως έχει μεγάλη αξία. Οι δορυφόροι είδαν βαθιά κάτω από τη θάλασσα, κι άλλες «θάλασσες». Θυμάστε πως μόλις στήθηκε πέρσι η πλατφόρμα στο «Οικόπεδο 12» έτρεξε να επισκεφθεί τη Λευκωσία για πρώτη φορά στα χρονιά και να ενημερωθεί η Γερμανίδα καγκελάριος… Στο μεταξύ η Κύπρος που κόλλησε τον ελληνικό ιό (δεύτερη ελληνική προδοσία μετά από εκείνη του Ιωαννίδη) χρειάζεται κάποια δισεκατομμύρια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της και επειδή ο Χριστόφιας δεν είναι βλάκας, διαπραγματεύεται και με τους Ρώσους και τις Βρυξέλλες! Τα ΄χασε το Βερολίνο με το θράσος του και διέρρευσε απειλητικά ο κ. Σόιμπλε πως η Κύπρος απέσυρε το αίτημά της για χρηματοδότηση, ατόπημα που υποχρέωσε τους υπόλοιπους Ευρωπαίους να αντιδράσουν δια της Κομισιόν, η οποία και τον διέψευσε…

Άγρια πράγματα! Ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο επονομαζόμενος και «Οικονομικός», διεξάγεται για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας με γεωοικονομικούς όρους. Με θύματα φυσικά, γι΄ αυτό είναι πόλεμος, αλλιώς θα ήταν παιγνίδι του playstation . Θα μπορέσει όμως άραγε να κρατηθεί η ιστορία σε αυτό το μεταμοντέρνο επίπεδο ή θα διολισθήσει και πάλι στη γεωπολιτική, όπως δείχνει να πιστεύει η Χίλαρι Κλίντον; Αυτό ενδέχεται να μην το μάθουμε πριν την επανεκλογή του Μπάρακ Ομπάμα, παρά το γεγονός ότι ο γέροντας της διπλωματίας Χένρι Κίσσινγκερ μονολογεί στο διαμέρισμά του στο Μανχάταν ότι ακούει «τα τύμπανα του πολέμου».

Η αλήθεια είναι πως η φούσκα του μονεταρισμού που άλλαξε τον κόσμο μέσα σε δύο δεκαετίες και φούσκωσε τα πανιά της παγκοσμιοποίησης, κινδυνεύει τώρα να ρίξει στην ξέρα της ύφεσης την δυτική οικονομία και όχι μόνο. Εκτός εάν η Δύση τραβήξει ένα απρόσμενο τεχνολογικό θαύμα από το μανίκι της και ξαναμαζέψει όλο το χαρτί. Βέβαια, επειδή στην οικονομία τα θαύματα χρειάζεται να κάνουν τον κύκλο τους, ο «γεωπολιτικός παράγοντας» του Ρουμπινί μπορεί να προλάβει να ενεργοποιηθεί. Άλλωστε είναι κι αυτοί οι παλιοί οικονομολόγοι που θεωρούν ότι στη Μεγάλη Ύφεση τα μέτρα του Ρούζβελτ δεν στάθηκαν επαρκή για να αναθερμάνουν την αμερικάνικη οικονομία, αλλά ήταν η στροφή της, μετά το 1937, στη μαζική παραγωγή εξοπλισμών που την έβγαλε από το τέλμα, μόλις ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε πως η χώρα θα γινόταν η «οπλαποθήκη της Δημοκρατίας» (arsenal of democracy) βλέποντας τα σύννεφα που συσσωρεύονταν πάνω από την Ευρώπη. Ο Στίγκλιτς αποστρέφεται την ιδέα της προσφυγής στους εξοπλισμούς για να αναθερμανθεί η δυτική οικονομία και αντιπροτείνει ένα new deal, καθώς αντιλαμβάνεται πως οι μάζες, το «πλήθος» αν προτιμάτε, δεν είναι το ίδιο με εκείνο του 1929.

Το σύστημα προφανώς θα προτιμήσει από μια αλληλουχία δυτικών «ανοίξεων» να διοχετεύσει την κοινωνική ένταση προς τα έξω, παρά αυτή να του καθίσει στο στομάχι. Αν φτάσουμε εκεί, οι οικονομολόγοι της «οπλαποθήκης» θα κερδίσουν πόντους. Άλλωστε όλο και περισσότεροι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πως η φούσκα του μονεταρισμού έχει φουσκώσει εκρηκτικά και πως η επιστροφή στην πραγματική οικονομία είναι η επιβεβλημένη λύση. Αυτό σημαίνει και επιστροφή στη γεωπολιτική. Το ζήτημα είναι εάν οι ηγεσίες θα μπορέσουν να υλοποιήσουν ένα σχέδιο σταδιακής εξαέρωσης της φούσκας ή θα την αφήσουν να σκάσει.