Καταδίκη της Ελλάδας για μη προστασία της Caretta caretta στον Κυπαρισσιακό

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Λουξεμβούργο διαπιστώνει ότι η Ελλάδα παρέβη την υποχρέωσή της να προστατεύσει τις θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta στον κόλπο της Κυπαρισσίας.

Αυτό προκύπτει από το ανακοινωθέν Τύπου αριθ. 120/16, με χθεσινή ημερομηνία, της σχετικής υπηρεσίας Τύπου και Πληροφόρησης για την απόφαση του δικαστηρίου στην υπόθεση C-504/14, μετά από αγωγή που είχε καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Ελλάδας. Με τη χθεσινή του απόφαση το Δικαστήριο κάνει δεκτή την προσφυγή της Επιτροπής κατά το μεγαλύτερο μέρος της και διαπιστώνει ότι η Ελλάδα παρέβη την υποχρέωσή της να προστατεύσει τις χελώνες Caretta caretta εντός του κόλπου της Κυπαρισσίας. 
Η αγωγή βασίστηκε σε οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που επιβάλλει στα κράτη μέλη να συμβάλουν στην προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας, μέσω της διατήρησης της άγριας πανίδας. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη θέσπιση ενός συστήματος αυστηρής προστασίας ορισμένων ζωικών ειδών, μεταξύ αυτών και της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta. Να σημειωθεί ότι η Επιτροπή, το 2006, ενέγραψε, μεταξύ άλλων, τις θίνες της Κυπαρισσίας (θίνες Νεοχώρι - Κυπαρισσία), στον κατάλογο των τόπων κοινοτικής σημασίας, επειδή σε αυτόν ζουν χελώνες Caretta caretta. 

Το 2011, η Επιτροπή προσήψε στην Ελλάδα ότι παρέβη την υποχρέωσή της να προστατεύσει τις θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Κρίνοντας μάλιστα μη ικανοποιητικές τις απαντήσεις της Ελλάδας, η Επιτροπή αποφάσισε να ασκήσει προσφυγή κατά της χώρας, κι όχι για πρώτη φορά, καθώς το 2002 και το 2014 το δικαστήριο είχε ήδη διαπιστώσει σχετικές παραβάσεις της Ελλάδας στη Ζάκυνθο.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

Ειδικότερα, το δικαστήριο με την απόφασή του φρονεί ότι πολλές υποδομές (όπως, μεταξύ άλλων, οικιστικά σχέδια και η κατασκευή κατοικιών), όπως και η μελλοντική τους χρήση είναι ικανές να επηρεάσουν σημαντικά τους οικότοπους εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας. Ομοίως, η κατασκευή και η χρήση των υποδομών αυτών, μπορούν, ιδίως λόγω της ηχορύπανσης, της φωτορύπανσης και της ανθρώπινης παρουσίας που συνεπάγονται, όπως ακριβώς και το ελεύθερο κάμπινγκ και η λειτουργία των μπαρ, να παρενοχλήσουν σημαντικά τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta κατά την αναπαραγωγή της. Επιπρόσθετα, η ανεξέλεγκτη στάθμευση των οχημάτων όπως και η ασφαλτόστρωση ορισμένων οδών βλάπτουν τους οικότοπους αμμοθινών της χελώνας επιδεινώνοντας την ηχορύπανση και την φωτορύπανση και παρενοχλώντας τις χελώνες κατά την ωοτοκία καθώς και κατά την εκκόλαψη των νεοσσών. 

Το δικαστήριο διαπιστώνει ομοίως ότι τα φώτα των εστιατορίων, των ξενοδοχείων και των καταστημάτων γύρω από τη ζώνη της Κυπαρισσίας επίσης προκαλούν παρενόχληση των χελωνών.

ΕΚ ΠΡΟΘΕΣΕΩΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ

Το δικαστήριο διευκρινίζει επιπλέον ότι από τη διαπίστωση τέτοιων παραβάσεων τεκμαίρεται ότι δεν υπήρχε ένα πλήρες και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο προληπτικού χαρακτήρα στη ζώνη της Κυπαρισσίας κατά τον χρόνο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας που κίνηση η Επιτροπή. Το τεκμήριο αυτό περί του ατελούς χαρακτήρα του εθνικού νομοθετικού πλαισίου ενισχύεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα εξέδωσε ορισμένες νομικές πράξεις μετά την διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής. 

Τέλος, το δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι αυτουργοί των παρενοχλήσεων που συνδέονται με τα οικιστικά σχέδια παραδέχτηκαν τουλάχιστον το ενδεχόμενο να παρενοχλούνται οι χελώνες Caretta caretta κατά την περίοδο αναπαραγωγής, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπήρξε εκ προθέσεως παρενόχληση απαγορευμένη από το Δίκαιο της Ενωσης. 

Η ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

1) Με την προσφυγή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι η Ελληνική Δημοκρατία: α) Παραλείποντας να λάβει τα μέτρα που ορίζονται στο άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (ΕΕ 1992, L 206, σ. 7), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2006 (ΕΕ 2006, L 363, σ. 368), ώστε να αποφευχθεί η υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών, καθώς και η παρενόχληση του είδους για το οποίο η περιοχή έχει χαρακτηριστεί· β) έχοντας επιτρέψει, χωρίς τη διενέργεια καμίας εκτίμησης επιπτώσεων, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/43, παρεμβάσεις οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεάζουν σημαντικά την εν λόγω περιοχή, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό με άλλα σχέδια, υποβαθμίζοντας και καταστρέφοντας την περιοχή φωλιάσματος του είδους προτεραιότητας Caretta caretta, που έχει παρουσία στον τόπο αυτόν, προκαλώντας ενοχλήσεις στο εν λόγω είδος και, τέλος, υποβαθμίζοντας και καταστρέφοντας τους οικότυπους αμμοθινών 2110, 2220 και τον οικότοπο προτεραιότητας 2250, και γ) παραλείποντας να λάβει τα απαιτούμενα βάσει του άρθρου 12, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ και δʹ, της οδηγίας 92/43 μέτρα για να θεσπίσει και να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό καθεστώς αυστηρής προστασίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta (είδος προτεραιότητας) στον κόλπο της Κυπαρισσίας (Ελλάδα), κατά τρόπο που να αποφεύγεται κάθε παρενόχληση του εν λόγω είδους κατά την περίοδο αναπαραγωγής και κάθε δραστηριότητα η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβη ή καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής του,η Ελληνική Δημοκρατία, δ) έχοντας ανεχθεί την κατασκευή οικιών στον Αγιαννάκη (Ελλάδα) το 2010, την άνευ επαρκούς ρύθμισης χρήση άλλων οικιών στον Αγιαννάκη χρονολογουμένων από το 2006 και την έναρξη εργασιών για την κατασκευή πενήντα κατοικιών μεταξύ Αγιαννάκη και Ελαίας (Ελλάδα), καθώς και έχοντας εγκρίνει την κατασκευή τριών εξοχικών κατοικιών στο Βουνάκι (Ελλάδα) το 2012· ε)έχοντας ανεχθεί τη δημιουργία υποδομών πρόσβασης στην παραλία εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας (Ελλάδα), δηλαδή τη διάνοιξη πέντε νέων οδών προς την παραλία του Αγιαννάκη, καθώς και την ασφαλτόστρωση ορισμένων υφιστάμενων προσβάσεων και οδών· στ)  μη έχοντας λάβει επαρκή μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η τήρηση της απαγόρευσης του ελεύθερου κάμπινγκ κοντά στην παραλία Καλό Νερό (Ελλάδα) και στην Ελαία· ζ) μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να περιοριστεί η λειτουργία των μπαρ που βρίσκονται μεταξύ Ελαίας και Καλού Νερού, στις παραλίες όπου αναπαράγονται οι θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta, και μη έχοντας μεριμνήσει ώστε οι προκαλούμενες από τα μπαρ αυτά οχλήσεις να μην παρενοχλούν το είδος αυτό· η) μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα, εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας, ώστε να μειωθεί η παρουσία κινητού εξοπλισμού και διαφόρων εγκαταστάσεων στις παραλίες όπου αναπαράγονται οι θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta, και έχοντας επιτρέψει την κατασκευή εξέδρας κοντά στο ξενοδοχείο "Messina Mare"· θ) μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να περιορισθεί επαρκώς η φωτορύπανση των παραλιών εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας όπου αναπαράγονται οι θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta, και ι) μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να περιοριστεί επαρκώς η αλιευτική δραστηριότητα κατά μήκος των παραλιών εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας όπου αναπαράγονται οι θαλάσσιες χελώνες Caretta caretta,  παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/105/ΕΚ του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2006. 

2) Η Ελληνική Δημοκρατία, έχοντας χορηγήσει οικοδομικές άδειες για οικίες που κατασκευάστηκαν το 2010 στον Αγιαννάκη, για τρεις εξοχικές κατοικίες στο Βουνάκι το 2012 και για την κατασκευή εξέδρας κοντά στο ξενοδοχείο "Messina Mare", παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 92/43.

3) Η Ελληνική Δημοκρατία, α) μη έχοντας θεσπίσει πλήρες, συνεκτικό και αυστηρό νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta εντός της ζώνης της Κυπαρισσίας· β) μη έχοντας λάβει, εντός της ταχθείσας προθεσμίας, όλα τα αναγκαία συγκεκριμένα μέτρα προς αποτροπή της εκ προθέσεως παρενόχλησης της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta κατά την περίοδο αναπαραγωγής του είδους αυτού, και γ) μη έχοντας λάβει τα αναγκαία μέτρα για την τήρηση της απαγόρευσης βλάβης ή καταστροφής των τόπων αναπαραγωγής του εν λόγω είδους, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 12, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ και δʹ, της οδηγίας 92/43.