«Περιβαλλοντικό» χαράτσι σε νερό, μπύρες, αναψυκτικά: Αναβάλλεται μέχρι νεοτέρας

Με το που έσφιξαν οι ζέστες και αυξήθηκε η κατανάλωση στο εμφιαλωμένο νερό, φούντωσαν οι ανησυχίες για τις νέες ανατιμήσεις που έρχονται μέσα στο καλοκαίρι. Με βάση προγενέστερη υπουργική απόφαση, που δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ τον Ιούλιο του 2022, με το που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται το νέο Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας (Deposit Return System – DRS) , αυτόματα οι τιμές του εμφιαλωμένου νερού, των αναψυκτικών, της μπύρας κ.ά., σε συσκευασίες από πλαστικό ή αλουμίνιο, θα ανατιμηθούν ως και 20%.
Το περιβαλλοντικό «χαράτσι» (αντίτιμο εγγυοδοσίας) θα ξεκινά από τα 5 λεπτά για το μπουκαλάκι του νερού του μισού λίτρου και θα ανεβαίνει στα 15 λεπτά για τις συσκευασίες από μισό λίτρο και πάνω. Βεβαίως οι ανατιμήσεις στο νερό και τα αναψυκτικά έχουν ήδη ξεκινήσει, με ή άνευ DRS, αφού μέσα στο 2024 ο πληθωρισμός στα συγκεκριμένα είδη τρέχει ως και με διψήφια ποσοστά.
Πράσινο «καπέλο» και εξαργύρωση με κουπόνια
Θεωρητικά το έξτρα ποσό που θα πληρώνει ο καταναλωτής, για το εμφιαλωμένο νερό, την μπύρα ή το αναψυκτικό θα το εξαργυρώνει μετά, πιθανότατα με κουπόνι. Αυτό θα γίνεται αφού επιστρέψει τη φιάλη ή το κουτάκι σε καθορισμένο σημείο συλλογής για να οδηγηθεί μετά στην ανακύκλωση, όπως προβλέπει ο νόμος για το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΣΕΔΑ), το οποίο περιλαμβάνει το Σύστημα Επιστροφής Εγγυοδοσίας -DRS.
Στην πράξη όλο αυτό το σύστημα είναι στον αέρα, αφού δεν υπάρχουν ούτε τα σημεία επιστροφής των συσκευασιών, είτε μηχανικά είτε χειροκίνητα, ούτε έχουν στηθεί οι σύνθετοι μηχανισμοί που απαιτούνται για την αποτελεσματική περισυλλογή και ανακύκλωση των επιστρεφθέντων συσκευασιών – π.χ. τα δίκτυα μεταφοράς-logistics. Το σύστημα επρόκειτο να ξεκινήσει από τις αρχές του 2023, πήρε αναβολή για τον Ιούλιο του ίδιου έτους, μετατέθηκε για τον Σεπτέμβριο και έκτοτε πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις και χρονοδιαγρράμματα.
Σενάρια ανατιμήσεων… και μια αινιγματική διάψευση
Τα νέα σενάρια περί ανατιμήσεων σε εμφιαλωμένο νερό, αναψυκτικά και μπύρες, ξεκίνησαν από τις αρχές Ιουνίου, αφού κυκλοφόρησε η πληροφορία ότι το σύστημα DRS ξεκινάει την 1η Ιουλίου, με βάση προγενέστερο ΦΕΚ.
Το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος με μια λακωνική και διόλου επεξηγηματική ανακοίνωση, διέψευσε την ύπαρξη νέου ΦΕΚ, χωρίς να δίνει όμως καμία διευκρίνιση για το τι θα ισχύσει τελικά, πότε θα εφαρμοστεί το DRS και κυρίως γιατί υπάρχουν συνεχείς, βουβές, καθυστερήσεις.
Ξάφνικά… πρόπερσι το καλοκαίρι: Κρατάει χρόνια η κολόνια με το DRS
Αναμένοντας σαφείς απαντήσεις από το υπ. Ενέργειας και Περιβάλλοντος, στο οποίο έχουμε ήδη απευθυνθεί, μιλήσαμε με τον οικονομολόγο και αναλυτή αγορών Στέφανο Κομνηνό, της εταιρείας Netrino, η οποία μαζί με την ΕΥ Ελλάδας (Εrnst&Young) έχει αναλάβει τη συμβουλευτική υποστήριξη της δημιουργίας του νέου Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων, εκ μέρους των συνδέσμων της βιομηχανίας αναψυκτικών και ζύθου και του οργανωμένου λιανεμπορίου (σουπερμάρκετ).
Γιατί υπάρχει ένα τέτοιο μπάχαλο με το τι ισχύει και τι δεν ισχύει για τις νέες τιμές στο νερό, την μπύρα και τα αναψυκτικά; Πότε ξεκινάει το DRS και πώς θα δουλέψει;
«Η κρίσιμη καμπή ήταν τον Ιούλιο του 2022. Τότε, ξαφνικά μέσα στο καλοκαίρι, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία διαβούλευση, δημοσιεύθηκε μια ΚΥΑ για τις προδιαγραφές οργάνωσης του συστήματος ΣΣΕΔΑ για το DRS–Deposit Return System, η οποία άφηνε πολλά θολά σημεία».
»Κατόπιν αυτού ξεκίνησε μια εκτεταμμένη διαβούλευση με την πολιτική ηγεσία, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να συμφωνηθεί, όπως όλα δείχνουν, τόσο η αλλαγή σε πρώτη φάση του ίδιου του νόμου, και στη συνέχεια η έκδοση νέα υπουργικής απόφασης», εξηγεί o αναλυτής.

Οι 7 στους 10 καταναλωτές δηλώνουν πρόθυμοι να επιστρέψουν τις συσκευασίες για να εισπράξουν την εγγύηση (πηγή: ΕΥ-Netrino)

Τι ζητάνε οι εμπλεκόμενοι φορείς
Ως άμεσα εμπλεκόμενοι στο φιλόδοξο και αναγκαίο για την προστασία του περιβάλλοντος σύστημα, οι φορείς της βιομηχανίας και του οργανωμένου λιανεμπορίου έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις. «Μεταξύ άλλων ζητάνε να προβλεφθεί η ισότιμη συμμετοχή του λιανεμπορίου στη λειτουργία του συστήματος, να προβλεφθεί η δυνατότητα συμμετοχής και των συνδέσμων της βιομηχανίας και όχι μονάχα των εταιρειών, και να εξαιρεθεί από την εφαρμογή του συστήματος το γυαλί ως συσκευασία υλικών», μας λέει ο Στέφανος Κομνηνός.
Υπενθυμίζουμε ότι οι θεσμικοί εκπρόσωποι των επιχειρήσεων εμφιαλωμένου νερού, μέσω του Συνδέσμου Εταιρειών Εμφιαλώσεως Ελληνικού Φυσικού Μεταλλικού Νερού (ΣΕΦΥΜΕΝ), συμμετέχουν επίσης στο διάλογο με δικές τους προτάσεις.
Είναι πολλά τα λεφτά
Σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν εκπονηθεί, για λογαριασμό των ενδιαφερόμενων μερών, όταν εφαρμοστεί το DRS αναμένεται να έχουμε 3,6 δισεκατομμύρια συσκευασίες προς επιστροφή – που αντιστοιχούν σε περίπου 400 εκατ. ευρώ εγγυήσεων σε κυκλοφορία, το 5% του ετήσιου τζίρου του ελληνικού λιανεμπορίου τροφίμων.
Οι επενδύσεις στο σύστημα DRS εκ μέρους της ελληνικής βιομηχανίας, αναμένονται να ξεπεράσουν – σε πρώτη φάση – τα 160 εκατ. ευρώ. Ο ετήσιος τζίρος του φορέα συλλογής εκτιμάται στα 120 εκατ. ευρώ, με πάνω από 14.000 σημεία συλλογής συνολικά, τα 4.500 εκ των οποίων θα αφορούν μηχανήματα αντίστροφης πώλησης (που θα επιστρέφουν το αντίτιμο εγγυδοσίας), γνωστά ως Reverse Vending Machines -RVMs.
Ποιός θα διαχειρίζεται το σύστημα;
Ένα από τα ερωτηματικά που προκύπτουν είναι καταρχάς ποιος θα επωμιστεί το οικονομικό και οργανωτικό βάρος ενός τόσο μεγαλεπήβολου πρότζεκτ αλλά και ποιος θα διαχειρίζεται τα χρήματα των εγγυήσεων που θα κυκλοφορούν. Για παράδειγμα τι θα γίνονται τα ανείσπρακτα αντίτιμα εγγυοδοσίας; Εξίσου κρίσιμο ζήτημα είναι το πώς θα υποδεχθούν το σύστημα οι καταναλωτές και αν θα είναι φιλικό προς το χρήστη ή θα καταντήσει άλλο ένα «πράσινο χαράτσι». Τέλος, οφείλουν να υπάρξουν διασφαλίσεις ώστε το σύστημα να είναι αποτελεσματικό, οι συσκευασίες όντως να ανακυκλώνονται και να μην… χάνονται κάπου στην πορεία.
«Το μεγάλο στοίχημα για να μην επιβαρυνθεί οικονομικά και πρακτικά ο Έλληνας καταναλωτής, είναι όταν λειτουργήσει το σύστημα να υπάρχει επαρκής αριθμός σημείων επιστροφής, τα οποία θα είναι λειτουργικά, άμεσα προσβάσιμα και κατάλληλα τοποθετημένα. Μόνο έτσι θα μπορεί εύκολα να επιστρέψει τις συσκευασίες και να πάρει πίσω τα χρήματα που έχει δώσει ως εγγύηση. Αν δεν συμβεί αυτό ο καταναλωτής θα αντιμετωπίσει το σύστημα DRS ως κάτι εχθρικό προς αυτόν, και όχι ως ένα σύστημα που έχει σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος», καταλήγει ο αναλυτής.