Ο πόλεμος που ρήμαξε την Ευρώπη και σάρωσε πληθυσμούς: 8 εκατ. νεκροί από μάχες, πείνα και ασθένειες – Και οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι ακόμα αργούσαν

Ήταν ένας ακόμα πόλεμος που ρήμαξε την Ευρώπη και σάρωσε πληθυσμούς. Θεωρείται - και ασφαλώς ήταν - μια από τις πιο ανθρωποβόρες και καταστροφικές πολεμικές συρράξεις που αιματοκύλησαν τη Γηραιά Ήπειρο. Μην προτρέξει ο νους στο Α’ ή στον Β’ Παγκοσμίους Πολέμους. Η Ευρώπη, οργώθηκε εκατοντάδες φορές από το αλέτρι του Θανάτου και σπάρθηκε με εκατομμύρια νεκρούς, για να θερίσει οιμωγές και άφατο πόνο. Ένας τέτοιος καταστροφικός, ολέθριος και φθοροποιός πόλεμος ήταν ο Τριακονταετής, που στις 24 Οκτωβρίου του 1648 έκλεινε τον αιματηρό κύκλο του με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας.
Ο Τριακονταετή Πόλεμος που κράτησε από το 1618 μέχρι το 1648 – ακριβώς 30 χρόνια δηλαδή – τύλιξε με το θανατερό πέπλο του την Κεντρική Ευρώπη και (σύμφωνα με τις πηγές της εποχής) υπολογίζεται ότι 4,5 έως 8 εκατομμύρια στρατιώτες και άμαχοι έχασαν τη ζωή τους από μάχες, λιμούς και λοιμούς, ενώ – το τραγικότερο – σε κάποιες περιοχές της (σημερινής) Γερμανίας ο πληθυσμός μειώθηκε περισσότερο από 50%!
Ο Τριακονταετής πόλεμος είχε αρχίσει ως θρησκευτική σύγκρουση στους κόλπους της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Ήταν ευρέως γνωστό πως στην Πράγα, προτεστάντες υπήκοοι του αυτοκράτορα, που ήταν καθολικός, είχαν πετάξει τους εκπροσώπους του από ένα παράθυρο· η περίφημη «Εκπαραθύρωση της Πράγας». Ο αυτοκράτορας είχε απαντήσει με σκληρή καταστολή που είχε ως αποτέλεσμα οι αντίπαλοί του να ταχθούν εναντίον του. Εκείνη την εποχή είχε παρατηρηθεί μείωση της θερμοκρασίας του πλανήτη που είχε καταστρέψει εκατοντάδες στρέμματα σιτηρών και είχε προκαλέσει πείνα και κακουχίες, γεγονός που εξασφάλισε ότι χιλιάδες απεγνωσμένοι, πεινασμένοι, και ανερμάτιστοι άνθρωποι παραπλανήθηκαν από δημαγωγούς - όπως συνήθως - και πήραν τα όπλα. Οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης βυθίστηκαν σε έναν ανελέητο πόλεμο. Το αποτέλεσμα; εκατομμύρια ζωές στο βωμό του θεού Άρη...

Πείνα, ασθένειες και μάχες μείωσαν τον πληθυσμό της Ευρώπης

Προβληματίζουν οι αριθμοί
Η πρώτη φάση από το 1618 ως το 1635 ήταν κυρίως εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Γερμανικών μελών της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με την υποστήριξη εξωτερικών δυνάμεων. Μετά το 1635 η Αυτοκρατορία έγινε θέατρο μιας ευρύτερης σύγκρουσης μεταξύ της Γαλλίας, υποστηριζόμενης από τη Σουηδία, και του Αυτοκράτορα Φερδινάνδου Γ', που συμμάχησε με την Ισπανία.
Η σύγκρουση έχει περιγραφεί ως μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές στην Ιστορία, αλλά με τα σύγχρονα πρότυπα ο αριθμός των στρατιωτών που ενεπλάκησαν ήταν σχετικά χαμηλός. Οι μάχες γενικά περιλάμβαναν στρατεύματα περίπου 13.000 ως 20.000 ανδρών το καθένα, με μεγαλύτερη εκείνη του Aλτε Βέστε, κοντά στη Νυρεμβέργη το 1632 με 70.000 ως 85.000 συνολικά. Οι εκτιμήσεις για το σύνολο που αναπτύχθηκε και από τις δύο πλευρές εντός της Γερμανίας κυμαίνονται από κατά μέσο όρο σε 80.000 ως 100.000 από το 1618 έως το 1626, με κορύφωση στις 250.000 το 1632 και κάτω από 160.000 ως το 1648. Τα ποσοστά απωλειών πρέπει να ήταν εξαιρετικά υψηλά. Από τους 230 άνδρες που στρατολογήθηκαν από το σουηδικό χωριό Μπίγκντεο μεταξύ 1621 και 1639, 215 καταγράφονται ως νεκροί ή αγνοούμενοι, ενώ άλλοι πέντε επέστρεψαν ανάπηροι.
Προσπάθεια ειρήνευσης
Όταν άρχισαν κάποιες ειρηνευτικές διαδικασίες φάνηκε ότι θα πάρουν χρόνο. 194 κράτη εκπροσωπούνταν από 179 πληρεξούσιους. Επί 6 μήνες η κατάσταση είχε τελματώσει σε τι λέτε; Στο πρωτόκολλο της διάταξης των καθισμάτων και τη σειρά προτεραιότητας στην αίθουσα συνομιλιών!

Στη Βεστφαλία έκλεισε ο κύκλος του αίματος

Χρειάστηκαν περισσότερες από 3 εβδομάδες μόνο και μόνο για να προετοιμαστεί η τελετή υπογραφής της συνθήκης! Οι συνέπειες των όρων της Συνθήκης, θα μπορούσε να πει κάποιος πως ήταν το ίδιο σημαντικές με τον πόλεμο που είχε οδηγήσει στην υπογραφή της. Υπήρχαν εγγυήσεις για την προσωπική ελευθερία συνείδησης, ενισχύθηκε το δικαίωμα των κρατών της αυτοκρατορίας να καθορίζουν το θρήσκευμα τους δίχως παρέμβαση από τον αυτοκράτορα, η επιρροή των Αψβούργων στη Γερμανία περιορίστηκε, η περίοδος ηγεμονίας της Ισπανίας έμοιαζε να έχει φτάσει στο τέλος της και όλα έδειχναν πώς τη θέση της θα έπαιρνε η Γαλλία. Περισσότερο όμως από όλα εκείνη η Συνθήκη αντιπροσώπευε τη γέννηση της ιδέας μιας κοινότητας ανεξάρτητων κρατών, στα οποία θα ισχύει ένα σύνολο από κοινού συμφωνημένων νόμων.
Τα επόμενα 50 χρόνια η Βαυαρία, το Βρανδεμβούργο - Πρωσία, η Σαξονία και άλλες ακολούθησαν ολοένα και περισσότερο τις δικές τους πολιτικές, ενώ η Σουηδία κέρδισε μόνιμη βάση στην Αυτοκρατορία. Κι όσοι πίστεψαν τότε πως οι πόλεμοι στην Ευρώπη σιγά σιγά αρχίζουν να φθίνουν, γελάστηκαν. Ακολούθησε ο Μεγάλος Βόρειος Πόλεμος, ο Επταετής, οι Ναπολεόντειοι και άλλοι πολλοί και όλοι πριν ο χρόνος περάσει το κατώφλι του 20ου αιώνα, όπου δυο πόλεμοι θα μετρούσαν όσο οι υπόλοιποι όλοι μαζί! Πατήρ πάντων πόλεμος, το είπαμε…